ΣΑΡΑΝΤΑ πέντε χρόνια ΠΑΣΟΚ (3η του Σεπτέμβρη σήμερα) και οι 'Ελληνες παραμένουν διχασμένοι: Ευλογία για τους μεν η «Αλλαγή», κατάρα για τους δε. Άσπρο-μαύρο, χωρίς άλλες αποχρώσεις.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ και κόμματα διακρίνονται σε καλούς και κακούς, όπως στα γουέστερν. Να επιχειρήσουμε, μακριά από αγιογραφίες και δαιμονοποιήσεις, να καταγράψουμε με νηφαλιότητα τα θετικά, τα αρνητικά και τις ιδιαιτερότητες καθενός; Αδιανόητο!
ΟΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ που πέρασαν θα έπρεπε να αποτελούν απόσταση ασφαλείας, εγγύηση ψύχραιμης αποτίμησης, απαλλαγμένης από πάθη και σκοπιμότητες. Θα έπρεπε να έχουν μπει στο χρονοντούλαπο τής ιστορίας τα ιδεοληπτικά κουτάκια: Κλέφτες οι πασόκοι, πατριώτες οι δεξιοί, σφάζουν με τα κονσερβοκούτια οι κουκουέδες. Και ανάποδα: Ταγματασφαλίτες και μαυραγορίτες οι συντηρητικοί, οσιομάρτυρες οι αριστεροί. Όλοι όμως!
ΑΝΗΚΑ στους φανατικούς αντιπασόκ. Τον στόχο τού Ανδρέα για «βάθεμα και πλάτεμα της δημοκρατίας» τον ειρωνευόμουν, «θυμίζει σκάψιμο τάφου», σχολίαζα εξυπναδίστικα. Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να συνειδητοποιήσω πως δεν επρόκειτο για σχήμα λόγου. Ακόμα κι αν δεν είχε πετύχει τίποτε άλλο το ΠΑΣΟΚ, η κατάργηση των διακρίσεων μεταξύ των πολιτών αρκούσε για να δικαιώσει την ύπαρξή του.
ΜΕΧΡΙ το '81, όλοι οι πολίτες ήταν ίσοι αλλά μερικοί ήταν ...πιο ίσοι. Οι μισοί Έλληνες παρέμεναν στο περιθώριο, δεν είχαν ίδια δικαιώματα και ευκαιρίες με τους άλλους.
ΓΝΩΣΤΟ ΜΟΥ παιδί πληροφορείται κατάπληκτο το 1979 ότι δεν μπορεί να γίνει αξιωματικός γιατί «έχει φάκελο». Ο πατέρας του όμως ανήκει στους καλούς «πελάτες» κορυφαίου υπουργού (πολλά ψηφαλάκια) και έτσι κατορθώνει να μάθει το περιεχόμενο τού επτασφράγιστου φακέλου: «Εθεάθη να αναγιγνώσκει την εφημερίδα ''Ελευθεροτυπία"»! Που σημαίνει ότι το φακέλωμα συνεχιζόταν απρόσκοπτα και μετά τη χούντα, αφού η «Ελευθεροτυπία» ιδρύθηκε το '75...
ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ που δούλευα το '80, ένας δάσκαλος έγραφε με ψευδώνυμο αθώα, ακίνδυνα χρονογραφήματα για τον ερχομό τής άνοιξης, τα πουλάκια και τα λουλουδάκια. 'Εμπαινε στα γραφεία μας με χίλιες προφυλάξεις, σαν να έφερνε προκηρύξεις τής «17 Νοέμβρη», και μας όρκιζε να μην αποκαλύψουμε σε κανέναν το όνομά του, γιατί ήταν δημόσιος υπάλληλος και θα κινδύνευε η θέση του... Ούτε λόγος, φυσικά, για συμμετοχή αυτών των ανθρώπων σε πολιτικές εκδηλώσεις και κόμματα, για ελεύθερη έκφραση γνώμης.
Ο ΑΝΔΡΑΣ και η γυναίκα που έκαναν την ίδια ακριβώς δουλειά, με τις ίδιες σπουδές, χρόνια υπηρεσίας και υποχρεώσεις, δεν είχαν τον ίδιο μισθό, η γυναίκα ήταν πολίτης β' κατηγορίας...
Η ΕΘΝΙΚΗ μας αντίσταση κατά των ναζί κατακτητών, αποτελούσε θέμα ταμπού για το οποίο έπρεπε να νιώθουμε ντροπή αντί για υπερηφάνεια. Ενώ οι αγωνιστές έκρυβαν το παρελθόν τους για να μη βρουν το μπελά τους...
ΠΟΛΛΑ ακόμα που σήμερα φαίνονται αυτονόητα, δεν ήταν καθόλου αυτονόητα πριν το 1981. Οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε και να το πιστώσουμε στο ΠΑΣΟΚ και στον Ανδρέα Παπανδρέου από τούτη τη χρονική απόσταση ασφαλείας, όπου κι αν ανήκουμε πολιτικά. Αποτελεί πράξη δικαιοσύνης και ένδειξη ωριμότητας, χωρίς να σημαίνει αμνήστευση ευθυνών και ανομημάτων, με σοβαρότερο τη συνθηκολόγηση, τον συμβιβασμό με τα συμφέροντα που λυμαίνονται τη χώρα (οικονομικά, κομματικά, συνδικαλιστικά, εκκλησιαστικά).
ΜΙΛΑΜΕ, βέβαια, πάντα για το παλιό ΠΑΣΟΚ, το ορίτζιναλ. Καμιά απολύτως σχέση με το τωρινό κακέκτυπο που αλλάζει διαρκώς ονόματα, τη θυγατρική τού νεοφιλελευθερισμού.
