Τη Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2016 το υπουργείο Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων (ΥΠΠΕΘ) πέτυχε το στοίχημά του. Να λειτουργήσουν τα σχολεία, με προβλήματα έστω, από την πρώτη μέρα. Ετσι δεν γίνεται στις περισσότερες -αν όχι όλες- ευρωπαϊκές χώρες; Βεβαίως.
Μόνο που για χρόνια τώρα μέχρι και πέρσι, περιμέναμε τα Χριστούγεννα για να βρουν ρυθμό.
Σηματοδοτεί κάτι το καλό ξεκίνημα; Πολλά. Δύσκολα εφεξής θα δεχτούμε και θα δικαιολογήσουμε την προχειρότητα των προηγούμενων χρόνων. Ο πήχης μπήκε ψηλότερα. Κατά δεύτερον, η πράξη υποδηλώνει ότι το ελληνικό κράτος μπορεί.
Εχει άπειρα κουσούρια και κακή παράδοση αλλά μπορεί να είναι δημιουργικό.
Τέλος, το συμβάν ξαναβάζει στο τραπέζι την ιδέα του ουμανισμού και συγγενών ρευμάτων όπως του ρεαλισμού (Κομένιος) ότι η εκπαίδευση δεν είναι προνόμιο των λίγων, ότι υπάρχουν και άλλα σχολεία πέρα από τα ιδιωτικά κολέγια, ότι το Δημόσιο μπορεί να φτιάξει ένα σχολείο για όλους, ανεξάρτητα από κοινωνική συνθήκη, όπου όλοι θα μαθαίνουν να μαθαίνουν.
Τι πιο αυτονόητο από το να χαρούμε για το συμβάν, να συγχαρούμε το ΥΠΠΕΘ και εκείνους, εκπαιδευτικούς κατά πρώτον, που τα κατάφεραν. Κι όμως. Τα σχόλια περίσσεψαν. Αλλα κριτικά, άλλα πικρόχολα και μεμψίμοιρα. Αλλοι γιατί οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι μόνιμοι. Αλλοι γιατί τα προβλήματα κρύφτηκαν.
Αλλοι από αντιπολιτευτική συνήθεια. Αλλοι γιατί θαμπώνει το σχέδιο του «μικρού» κράτους με τη ριζική μείωση των εκπαιδευτικών σε όλες τις βαθμίδες και τη διανομή κρατικών κουπονιών (vouchers) που θα επιτρέψουν σε ιδιώτες σχολάρχες να φτιάξουν πολλά Harvard ανά την επικράτεια ώστε όλοι οι «μαθητές-πελάτες», πλούσιοι και φτωχοί, να σπουδάσουν εκεί, να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, να μεγαλουργήσουν.
Επιπλέον, το ΥΠΠΕΘ υιοθέτησε τελευταία σειρά από μέτρα για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, που ενδέχεται να τα αλλάξουν μερικά. Συνοψίζονται σε τέσσερις ιδέες-αρχές. Μείωση του χρόνου διδασκαλίας, περιορισμός των εξετάσεων, περισσότερος χρόνος για αυτενέργεια, μάθηση και έρευνα για τα παιδιά, ολοήμερο σχολείο.
Και οι τέσσερις ιδέες δεν είναι καινοφανείς. Οι διεθνείς οργανισμοί τα εντόπιζαν ως παθολογίες του ελληνικού σχολείου. Από δω απορρέει και η συζητήσιμη θέση τους, καθώς δεν προσμετρούσαν τις εξετάσεις, ότι οι Ελληνες εκπαιδευτικοί εργάζονται λιγότερο από τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό. Επιπλέον, οι ιδέες αυτές δεν είναι άγνωστες στους Ελληνες εκπαιδευτικούς.
Από τις βασικές αρχές της εκπαιδευτικής πολιτικής των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ από το 1982 ώς το 1986 ήταν η μείωση των ωρών διδασκαλίας, η μείωση της διδακτέας ύλης και η αυτενέργεια του μαθητή. Τα επόμενα χρόνια έγιναν προσπάθειες να χτυπηθεί η παπαγαλία, θεσπίστηκε το ολοήμερο σχολείο.
Ακόμη ηχούν στα αυτιά μου οι εντονότατες επικρίσεις πλήθους εκπαιδευτικών και των συνδικαλιστικών τους οργάνων ενάντια στην αντιπαιδαγωγική επιμήκυνση του ωραρίου διδασκαλίας από την Αννα Διαμαντοπούλου, το 2010.
Είμαι σίγουρος ότι κάποια από τα νέα μέτρα δεν θα προχωρήσουν. Ιδιαίτερα το ολοήμερο, θεσμός χρόνια -και αδίκως- απαξιωμένος. Με την απόφαση του υπουργού να εργάζονται εκ περιτροπής οι εκπαιδευτικοί είναι πολύ πιθανό ότι θα απαξιωθεί περαιτέρω. Ακόμη όμως κι έτσι, μου φαίνεται αδιανόητη η στάση πολλών εκπαιδευτικών. Οχι των συντηρητικών, των άλλων.
Οι τέσσερις ιδέες-αρχές που προανέφερα είναι συστατικές της προοδευτικής και κριτικής παιδαγωγικής. Είναι αδιανόητο εκπαιδευτικοί που πριν από έξι χρόνια έβαλλαν μαζικά εναντίον της επιμήκυνσης του χρόνου διδασκαλίας σήμερα να βάλλουν πάλι εναντίον του υπουργείου για το ακριβώς αντίθετο. Στείρα αντιπολίτευση, μεμψιμοιρία;
Αν ζητούσα κάτι από το ΥΠΠΕΘ, είναι περισσότερη φαντασία και μάλιστα όχι πολύ επιβαρυντική για τον δύσμοιρο κρατικό κορβανά. Να ανοίξουν όλα τα σχολεία, σε συνεννοήσεις με δήμους, συλλόγους εκπαιδευτικών, γονέων και γειτονιάς, σε ολοήμερη βάση, για τα παιδιά, να γίνουν κέντρα πολιτισμού και ζωής.
Να φτιαχτούν λίγα ολοήμερα πιλοτικά Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σε κάθε μεγάλο οικισμό, που να εξυπηρετούν το σύνολο των παιδιών και να ξαναδοκιμαστεί σοβαρότερα ένας σημαντικός από κάθε άποψη (παιδαγωγική και κοινωνική) θεσμός που αργοπεθαίνει.
Να φτιαχτούν, όπως σε πολλές άλλες χώρες, σε κάθε μεγάλο οικισμό, Νηπιαγωγεία και παιδικοί σταθμοί που να λειτουργούν σε 12ωρη τουλάχιστον βάση, όπου οι γονείς να μπορούν να αφήνουν τα παιδιά τους για κάποιο διάστημα, ώστε να χαρούν και οι μεν και οι δε. Ο κατάλογος είναι ανοιχτός.
