Την απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων σε όλους όσοι δηλώνουν ατομικό εισόδημα άνω των 30.000 ευρώ ετησίως μετέφεραν, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, αρμόδια κυβερνητικά στελέχη στα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας.
Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος του δημοσιονομικού κενού, τόσο του 2016 όσο και της κρίσιμης διετίας 2017-2018, θα κληθεί να καλύψει το... 5% των Ελλήνων φορολογουμένων, δηλαδή λιγότερα από 500.000 άτομα σε σύνολο περίπου 8 εκατ. φορολογουμένων. Η κυβέρνηση θέλει να δράσει και στο φορολογικό –όπως θέλει να κάνει και στο ασφαλιστικό– πολιτικά σκεπτόμενη: εκτιμά ότι είναι προτιμότερο να φορτώσεις πρόσθετα βάρη στους πολύ λίγους (ακόμη και αν είναι ήδη υπερφορτωμένοι) παρά στους πολλούς. Παραβλέπει όμως ότι οι λίγες εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες που δηλώνουν τα μεγαλύτερα εισοδήματα ήδη πληρώνουν πάνω από το 60% του συνολικού φόρου εισοδήματος.
Το σχέδιο
Αυτό αποκαλύπτουν τα στοιχεία που επεξεργάστηκε η «Κ». Για κάθε 10 ευρώ φόρο εισοδήματος που εισπράττει η χώρα, τα 6 ευρώ προέρχονται από το 4%-5% του συνολικού πληθυσμού και τα υπόλοιπα 4 από το... 95% του συνόλου των φορολογουμένων. Από τα 8 εκατ. των φορολογουμένων, τα 5 εκατ. πληρώνουν από... τίποτα έως 25 ευρώ τον μήνα ως φόρο εισοδήματος. Το σχέδιο φορολόγησης των εισοδημάτων του 2016 που συζητήθηκε προ ημερών σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων, προβλέπει:
1. Αυτοτελή φορολόγηση των εισοδημάτων από ενοίκια με αύξηση όμως των φορολογικών συντελεστών.
2. Αύξηση των φορολογικών συντελεστών για τα εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ και διατήρηση των φορολογικών βαρών στα ίδια επίπεδα για τα εισοδήματα έως 30.000 ευρώ. Η αύξηση για τα εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ αναμένεται να γίνει με τη θέσπιση δύο επιπλέον κλιμακίων τόσο για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους όσο και για τους επιτηδευματίες. Προγραμματίζεται συντελεστής τουλάχιστον 37% για το τμήμα του εισοδήματος από τις 30.000 - 32.000 έως τις 42.000 ευρώ και θέσπιση ανώτατου συντελεστή 50% για τα εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ.
Αυτή η πολιτική, εφόσον προχωρήσει, θα έχει ως αποτέλεσμα να συγκεντρωθούν ακόμη περισσότερα βάρη στους πολύ λίγους. Τα στοιχεία από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων είναι αποκαλυπτικά: Μπορεί το υπουργείο Οικονομικών να έχει στα αρχεία του 8 εκατ. φορολογούμενους, από αυτούς όμως:
1. Τα 3 εκατ. δεν πληρώνουν ούτε ένα ευρώ. Πρόκειται κυρίως για μισθωτούς και συνταξιούχους οι οποίοι καλύπτονται από το αφορολόγητο των 9.550 ευρώ που προβλέπει η κλίμακα.
2. Το 1,86 εκατ. καταβάλλει ποσά της τάξεως των 100 - 300 ευρώ ετησίως, δηλαδή από 8,5 έως 25 ευρώ τον μήνα. Σε αυτή την ομάδα πληθυσμού συναντώνται εισοδηματίες που δηλώνουν από ενοίκια μόλις 1.000 ευρώ τον χρόνο (σ.σ. συνολικά σε αυτή την κατηγορία ανήκουν πάνω από 600.000 άτομα), το μεγαλύτερο μέρος των αγροτών (σ.σ. οι περισσότεροι δηλώνουν εισοδήματα έως 2.500 ευρώ τον χρόνο). Υπάρχουν και τουλάχιστον 130.000 επιτηδευματίες που δηλώνουν εισοδήματα έως 1.000 ευρώ, γι’ αυτούς όμως ο λογαριασμός ανεβαίνει λόγω του τέλους επιτηδεύματος που ανέρχεται στα 650 ευρώ τον χρόνο είτε υπάρχει εισόδημα είτε δεν υπάρχει.
3. Περίπου 1,4 εκατ. πληρώνουν ποσά της τάξεως των 300 - 1.000 ευρώ. Είναι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι με τις αποδοχές των 10.000 - 15.000 ευρώ, εισοδηματίες με αποδοχές από 5.000 έως 10.000 ευρώ και λίγοι αγρότες (περίπου 12.800 σε σύνολο άνω των 430.000) που δηλώνουν εισοδήματα από 12.000 - 15.000 ευρώ.
Στο παρελθόν
Αν ανατρέξει κανείς στα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων του 2011 (εισοδήματα του 2010) θα διαπιστώσει ότι και τότε επικρατούσε περίπου η ίδια κατάσταση. Δηλώσεις το 2011 έκαναν 8,28 εκατ. φορολογούμενοι. Από αυτούς όμως περίπου 6,7 εκατ., ή το 80% του συνόλου, πλήρωναν το πολύ 50 ευρώ τον μήνα στην εφορία (μάλιστα κοντά στα 6 εκατ. δεν πλήρωναν τίποτα καθώς το αφορολόγητο ίσχυε για όλες τις ομάδες φορολογουμένων).
Το 2012-2013, έγινε η μεγάλη «μεταρρύθμιση» με στόχο –υποτίθεται– τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Θεσπίστηκε το τέλος επιτηδεύματος και υποχρεώθηκαν αγρότες, εισοδηματίες και επιτηδευματίες να πληρώνουν φόρο από το 1ο ευρώ (11% για εισοδηματίες, 13% για αγρότες και 26% για επαγγελματίες). Επίσης εκτοξεύτηκαν τα τεκμήρια για τα σπίτια και τα αυτοκίνητα, ενώ θεσπίστηκε και το τεκμήριο... ύπαρξης (3.500 ευρώ για εργένη και 5.000 ευρώ για ζευγάρι).
Τι προκύπτει από τα στοιχεία; Μπορεί μεν να περιορίστηκε ο αριθμός των μηδενικών εκκαθαριστικών (σ.σ. εκατοντάδες χιλιάδες έπεσαν και στην τσιμπίδα των τεκμηρίων), περιορίστηκαν όμως δραματικά και τα δηλωθέντα εισοδήματα. Και λόγω ύφεσης αλλά και λόγω φοροδιαφυγής, τα δηλωθέντα εισοδήματα από τα 104 δισ. ευρώ που ήταν το 2011, κατέρρευσαν στα 74 δισ. ευρώ το 2015. Δηλαδή, μέσα σε μια τετραετία, χάθηκε φορολογητέα ύλη 30 δισ. ευρώ.
Φορολογώντας εισοδήματα 74 δισ. ευρώ μέσα στο 2015, το Δημόσιο κατάφερε να εισπράξει από φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων μόλις 7,8 δισ. ευρώ, 1,6 δισ. ευρώ λιγότερα συγκριτικά με το 2010 παρά την εκτόξευση των συντελεστών.
Αυτό σημαίνει ότι θα αρκούσε στην Ελλάδα να επιβάλει έναν οριζόντιο συντελεστή της τάξεως του 10%-11% σε όλα τα εισοδήματα για να συγκεντρώσει ακριβώς τα ίδια χρήματα. Στην πράξη βέβαια δεν γίνεται αυτό. Στην πράξη, μεγάλο μέρος των φορολογουμένων (περίπου 3 εκατ.) δεν πληρώνουν καθόλου φόρο λόγω του αφορολογήτου, όλοι οι αγρότες φορολογούνται για ένα τμήμα του συνολικού τους εισοδήματος και οι επιτηδευματίες φορολογούνται για ένα «εικονικό» τμήμα του εισοδήματός τους.
