Του Θέμη Μπάκα*
Μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025, τα κέρδη των ελληνικών τραπεζών ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ. Σε μια δυσμενή συγκυρία κατά την οποία τα νοικοκυριά πιέζονται από την ακρίβεια, την ενεργειακή ανασφάλεια και τη στεγαστική κρίση, το τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να καταγράφει υπερκέρδη. Όμως, αυτά δεν προέρχονται από επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Είναι το αποτέλεσμα της αύξησης των επιτοκίων, των υψηλών προμηθειών και των υπέρογκων χρεώσεων.
Οι πολίτες, που στήριξαν τις τράπεζες στα δύσκολα, βλέπουν σήμερα ένα σκληρό παράδοξο: αντί για ανταποδοτικότητα, βιώνουν επιθετικές πρακτικές πλειστηριασμών, περιορισμένη πρόσβαση σε δανεισμό, αλόγιστες χρεώσεις για βασικές συναλλαγές και αδιαφάνεια στις ρυθμίσεις. Ακόμα πιο προκλητικό είναι το γεγονός ότι οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών, αυτοί που επωφελήθηκαν πρώτοι από την κρατική στήριξη των περασμένων ετών - από τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων - δεν έχασαν απολύτως τίποτα.
Αντιθέτως, διατήρησαν τον έλεγχο, δεν υπέστησαν dilution (μείωση μετοχικής συμμετοχής) και σήμερα βλέπουν το περιουσιολόγιό τους να αυξάνεται ραγδαία χάρη στα υψηλά μερίσματα και τις αποδόσεις των μετοχών.
Κατά καιρούς, στην ελληνική πραγματικότητα έχουν καταγραφεί περιπτώσεις περίεργων ή προκλητικά ευνοϊκών «κουρεμάτων» δανείων μεγάλων οφειλετών, συχνά επιχειρηματιών ή ισχυρών οικονομικών παραγόντων, που προκαλούν το κοινό αίσθημα και γεννούν ερωτήματα αμφισβήτησης της ισονομίας.
Αυτοί οι διακανονισμοί, συνήθως, περιλαμβάνουν γενναίες μειώσεις του αρχικού χρέους, μακροχρόνιες περιόδους αποπληρωμής με χαμηλά ή μηδενικά επιτόκια, ή ακόμη και διαγραφή μεγάλου μέρους της οφειλής, χωρίς σαφή αιτιολόγηση στη βάση της τραπεζικής πρακτικής ή της οικονομικής βιωσιμότητας. Την ίδια στιγμή, απλοί πολίτες ή μικρομεσαίοι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν σκληρές πιέσεις και εξοντωτικές ρυθμίσεις, γεγονός που εντείνει το αίσθημα της αδικίας και υπονομεύει την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και το κράτος δικαίου.
Η κοινωνία δεν ζητά χάρη ούτε ελεημοσύνη. Ζητά δικαιοσύνη. Ζητά από ένα τραπεζικό σύστημα που στηρίχθηκε όσο κανένα άλλο, με δημόσιο χρήμα, με θυσίες και με κοινωνικό κόστος, να επιστρέψει εμπράκτως αυτή τη στήριξη. Με δίκαιες ρυθμίσεις. Με πραγματική πρόσβαση στη ρευστότητα για πολίτες και μικρές επιχειρήσεις. Με ουσιαστική προστασία της πρώτης κατοικίας, όχι με fast track πλειστηριασμούς.
Διότι, αλήθεια, πού είναι, λοιπόν, η ισονομία; Πώς γίνεται ο μέσος πολίτης, που παλεύει να πληρώσει το ενοίκιο ή τη δόση του, να μην έχει ποτέ τις διευκολύνσεις που δόθηκαν στους μεγαλομετόχους; Γιατί επιτρέπεται τα funds να αγοράζουν «κόκκινα» δάνεια στο 5% αλλά ο ίδιος ο δανειολήπτης να μην μπορεί να τα ρυθμίσει με ισότιμους όρους;
Αν η τραπεζική ανάπτυξη αφήνει πίσω την κοινωνία, τότε δεν πρόκειται για πρόοδο, αλλά για αποσταθεροποίηση. Αν οι τράπεζες συνεχίσουν να κερδίζουν χωρίς να λογοδοτούν, τότε το κέρδος δεν είναι επιτυχία.
Είναι αποτυχία ενός ολόκληρου κοινωνικού συμβολαίου…
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
