Μία ακόμη ομάδα πληθυσμού, οι αγρότες, προστίθενται φέτος στους μισθωτούς και στους συνταξιούχους οι οποίοι ήδη δικαιούνται εκπτώσεις φόρου και απαλλαγές.
Αυτό σημαίνει ότι η ετήσια έκπτωση φόρου 1.900 - 2.100 ευρώ, δεν ισχύει πλέον αποκλειστικά για τους μισθωτούς και για τους συνταξιούχους αλλά και για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, αν και υπό προϋποθέσεις. Εάν ένας αγρότης λόγου χάριν αποκτά ποσοστό μεγαλύτερο του 50% του εισοδήματός του από αγροτική δραστηριότητα, τότε (εφόσον πληροί και τις υπόλοιπες 4 προβλεπόμενες προϋποθέσεις που αναφέρονται παρακάτω) εξασφαλίζει την παραπάνω έκπτωση, διαφορετικά, ακόμη και αν τις τηρεί, την χάνει.
Εκτός όμως από αυτήν την ευνοϊκή καινοτομία, μπορούν και φέτος οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων να απαλλαγούν πλήρως από τον φόρο εισοδήματος για τα ενοίκια εκείνα τα οποία δεν κατάφεραν να εισπράξουν από τους ενοικιαστές τους.
Στις παραπάνω εκπτώσεις και απαλλαγές προστίθενται μία ακόμη σειρά βασικών διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος οι οποίες εξασφαλίζουν σε εκατομμύρια φορολογούμενους μειώσεις φόρου ή ακόμη και απαλλαγές, τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν οι φορολογούμενοι έτσι ώστε να μειώσουν όσο μπορούν περισσότερο τις τελικές φορολογικές επιβαρύνσεις που θα προκύψουν μετά και την εκκαθάριση των φετινών δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος οι οποίες θα πρέπει με βάση τα μέχρι τούδε ισχύοντα (αν δηλαδή δεν δοθεί άλλη παράταση) να υποβληθούν έως και την Παρασκευή 30 Ιουνίου.
Ανά κατηγορία φορολογουμένων, οι κυριότερες διατάξεις του ΚΦΕ, που προβλέπουν εκπτώσεις φόρου και απαλλαγές είναι οι ακόλουθες:
1. Μισθωτοί και συνταξιούχοι
Κάτι που θα πρέπει να έχουν υπόψη τους οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι είναι ότι οι κωδικοί 023 και 024 που περιλαμβάνονται στον πίνακα 2 της δήλωσης καθώς και ο κωδικός 049 του πίνακα 7, οι κωδικοί δηλαδή εκείνοι οι οποίοι αφορούν τις αποδείξεις δαπανών, είναι ανενεργοί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν συμπληρώνονται, διότι για το φορολογικό έτος 2016 οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δεν είχαν υποχρέωση συλλογής αποδείξεων. Ως εκ τούτου, το αφορολόγητο όριο των 8.636 έως 9.545 ευρώ, κατοχυρώνεται από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους χωρίς να χρειαστεί να καλυφθεί με αποδείξεις δαπανών.
Αναφορικά δε με τις επιμέρους εκπτώσεις αυτές είναι:
Εκπτώσεις λόγω τέκνων
Όσοι φορολογούμενοι απέκτησαν κατά τη διάρκεια του 2016 εισοδήματα είτε από μισθούς είτε από συντάξεις, δικαιούνται ετήσιας έκπτωσης φόρου χωρίς δικαιολογητικά. Η εν λόγω έκπτωση μπορεί να φθάσει έως τα 1.900 ευρώ για κάθε άγαμο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, έως τα 1.950 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 1 εξαρτώμενο τέκνο, έως τα 2.000 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 2 εξαρτώμενα τέκνα και έως τα 2.100 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 3 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα. Έτσι, όλοι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι οι οποίοι βαρύνονται με τέκνα, δικαιούνται της προσαυξημένης έκπτωσης φόρου. Προκειμένου δε να την κατοχυρώσουν, θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία των τέκνων τους στον πίνακα 8, ο οποίος βρίσκεται στην τελευταία σελίδα του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Αμέσως μόλις αναγραφούν στον πίνακα 8 τα απαραίτητα στοιχεία των τέκνων, τότε αυτομάτως ενημερώνεται και συμπληρώνεται την ίδια στιγμή με τον αριθμό των συγκεκριμένων τέκνων ο κωδικός 003 για τον υπόχρεο ή ο κωδικός 004 για τη σύζυγο.
Αναφορικά με τα ποια τέκνα θεωρούνται φέτος ως «εξαρτώμενα» τα οποία βαρύνουν τον φορολογούμενο και ως εκ τούτου του παρέχουν και το δικαίωμα να τύχει της προσαυξημένης αυτής έκπτωσης φόρου αυτά είναι:
1. Τα άγαμα τέκνα τα οποία γεννήθηκαν από 1ης Ιανουαρίου 1998 έως 31 Δεκεμβρίου 2016.
2. Τα άγαμα τέκνα τα οποία γεννήθηκαν από 1ης Ιανουαρίου 1991 και μετά, και φοιτούν σε σχολές ή σχολεία ή ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης είτε του εσωτερικού είτε του εξωτερικού ή είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ ή ακόμη υπηρετούν την στρατιωτική τους θητεία.
3. Τα άγαμα τέκνα τα οποία παρουσιάζουν ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον σε ποσοστό 67%.
Ωστόσο, προϋπόθεση για να αναγνωρισθούν τα τέκνα αυτά ως «εξαρτώμενα» είναι να συνοικούν με τον φορολογούμενο και το συνολικό ατομικό ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τους κατά το έτος 2016 να μην έχει υπερβεί τα 3.000 ευρώ ή τα 6.000 ευρώ, εφόσον έχουν αναπηρία 67% και άνω.
Ειδικά όσοι απέκτησαν τέκνο κατά τη διάρκεια του 2016, θα απαιτηθεί να έχουν στη διάθεσή τους τη ληξιαρχική πράξη γέννησης, προκειμένου να την προσκομίσουν εφόσον κληθούν για έλεγχο δικαιολογητικών στην αρμόδια ΔΟΥ.
Επίσης, όσοι φορολογούμενοι βαρύνονται με τέκνο ανάπηρο τουλάχιστον κατά 67% πρέπει, επίσης, να έχουν στη διάθεσή τους και την σχετική γνωμάτευση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής.
Ασφάλιση και ασφάλιστρα που μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα
Η κείμενη φορολογική νομοθεσία προβλέπει τη μείωση του φορολογητέου εισοδήματος λόγω πληρωμής ασφαλίστρων για την εξαγορά χρόνου ασφάλισης. Πιο συγκεκριμένα, οι ασφαλιστικές εισφορές τις οποίες κατέβαλαν κατά το 2016 οι μισθωτοί σε ασφαλιστικούς οργανισμούς υποχρεωτικής ασφάλισης προκειμένου να εξαγοράσουν χρόνο ασφάλισης (όπως λόγου χάριν τον χρόνο της στρατιωτικής τους θητείας) μειώνουν το φορολογητέο εισόδημά τους από μισθωτή εργασία. Έτσι, εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημά τους.
Ως προς το πώς θα διασφαλίσει τη μείωση αυτή, ο φορολογούμενος μισθωτός θα πρέπει να αναγράψει το ποσό των εισφορών που κατέβαλε για την εξαγορά στον κωδικό 351 ή 352 του πίνακα 4Α στην 1η σελίδα του εντύπου Ε1. Οι εισφορές αυτές αποδεικνύονται βάσει των σχετικών βεβαιώσεων ή αποδείξεων που πρέπει να έχουν εκδώσει οι ασφαλιστικοί οργανισμοί και θα πρέπει να έχουν ανά πάσα στιγμή στην διάθεσή τους οι φορολογούμενοι για να τις προσκομίσουν, εφόσον χρειαστεί, στην εφορία. Στις περιπτώσεις αυτές πρέπει να δηλώνεται υποχρεωτικά ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου του ασφαλιστικού φορέα στον οποίο καταβλήθηκαν οι εισφορές.
Μειωμένα τεκμήρια διαβίωσης για 65χρονους συνταξιούχους
Οι συνταξιούχοι οι οποίοι ήταν κατά τη διάρκεια έτους 2016 άνω των 65 ετών (δηλαδή εκείνοι οι οποίοι γεννήθηκαν έως και και την 31η Δεκεμβρίου 1951, τυγχάνουν μείωσης του ύψους των αντικειμενικών δαπανών ή τεκμηρίων διαβίωσης (όπως για παράδειγμα για τη χρήση κατοικιών ή των ΙΧ αυτοκινήτων τους) κατά 30%. Πρακτικά δηλαδή, το συνολικό τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημά τους το οποίο προκύπτει από την εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης λαμβάνεται υπόψη μειωμένο σε ποσοστό 30% και στον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος αλλά επιπροσθέτως από φέτος και στον υπολογισμό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης.
Για να μπορέσουν να κατοχυρώσουν το δικαίωμα της σημαντικής αυτής έκπτωσης, η οποία μπορεί να μειώσει σημαντικά τις τελικές φορολογικές επιβαρύνσεις τους, οι συνταξιούχοι οι οποίοι είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών, θα πρέπει να συμπληρώσουν τους κωδικούς 013-014 του πίνακα 2 που βρίσκεται στην 1η σελίδα του Ε1.
2. Ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων
Οφέλη από εκπτώσεις και απαλλαγές μπορούν να αποκομίσουν οι ιδιοκτήτες ενοικιαζόμενων ακινήτων εκμεταλλευόμενοι τις σχετικές φορολογικές διατάξεις. Τα οφέλη αυτά συναπαρτίζουν:
* Απαλλαγή από φόρο εισοδήματος των ανείσπρακτων ενοικίων.
* Έκπτωση δαπανών επισκευής, συντήρησης, ανακαίνισης ή άλλων παγίων και λειτουργικών δαπανών.
* Έκπτωση δαπανών για γαίες.
* Έκπτωση αποζημίωσης που καταβλήθηκε σε ενοικιαστή.
Αναλυτικότερα:
Απαλλαγή από φόρο εισοδήματος για ανείσπρακτα ενοίκια.
Τα ποσά των οφειλόμενων ενοικίων τα οποία δεν εισέπραξαν το 2016 ιδιοκτήτες εκμισθούμενων ακινήτων δεν θα συνυπολογιστούν στο συνολικό φορολογητέο εισόδημά τους και δεν θα επιβαρυνθούν με φόρο εισοδήματος εφόσον:
Δηλωθούν τα ανείσπρακτα ενοίκια στο έντυπο Ε2, στήλη 16 της πρώτης σελίδας και Ε1 στους κωδικούς 125 - 126 του πίνακα 4Δ2 στην τρίτη σελίδα.
Έχει εκδοθεί εις βάρος του ενοικιαστή, έως την προθεσμία υποβολής της δήλωσης, είτε διαταγή πληρωμής ή απόδοσης χρήσης μίσθιου είτε δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων είτε εναντίον τού μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων. Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει, πριν από την υποβολή της δήλωσης, να προσκομίσει στην εφορία φωτοαντίγραφα των διαταγών, δικαστικών αποφάσεων ή αγωγών που ασκήθηκαν κατά περίπτωση. Ειδικά για πτωχεύσαντα μισθωτή, αρκεί η προσκόμιση αντιγράφου τού πίνακα αναγγελίας χρεών όπου εμφανίζεται η απαίτηση του εκμισθωτή/υπεκμισθωτή.
Έκπτωση 5% για δαπάνες επισκευής και συντήρησης
Αναγνωρίζεται αυτόματα έκπτωση 5% επί του ακαθάριστου εισοδήματος από εκμισθώσεις ακινήτων ως συνολικό ποσό ετήσιων δαπανών για επισκευή, συντήρηση, ανακαίνιση ή άλλες πάγιες και λειτουργικές ανάγκες όσων ακινήτων αποφέρουν φορολογητέο εισόδημα, ανεξάρτητα από το είδος και τη χρήση τους. Η έκπτωση υπολογίζεται αυτόματα επί του δηλωθέντος ακαθάριστου εισοδήματος κατά την εκκαθάριση της φορολογικής δήλωσης, οπότε για την κατοχύρωση δεν απαιτείται συμπλήρωση κάποιου ποσού στη φορολογική δήλωση ούτε συγκέντρωση δικαιολογητικών.
Εκπίπτουν οι δαπάνες για γαίες
Οι δαπάνες για γαίες εκπίπτουν στο 10% επί του ακαθάριστου εισοδήματος από εκμίσθωση, υπεκμίσθωση, δωρεάν παραχώρηση και ιδιόχρηση γαιών. Στα ποσά αυτά, τα οποία δηλώνονται στους κωδικούς 159 - 160 του πίνακα 4Δ2, περιλαμβάνονται οι δαπάνες για έργα αντιπλημμυρικά και αποξήρανσης ελών. Οι εν λόγω δαπάνες αποδεικνύονται από τα παραστατικά παροχής υπηρεσιών που οφείλουν να έχουν εκδώσει σχετικά οι επιχειρήσεις οι οποίες εκτέλεσαν τα συγκεκριμένα έργα.
Εκπίπτει η αποζημίωση για πρόωρη λύση επαγγελματικής μίσθωσης
Από το ακαθάριστο εισόδημα εκμίσθωσης επαγγελματικής στέγης εκπίπτει το ποσό της αποζημίωσης που έχει καταβάλει ο ιδιοκτήτης στον ενοικιαστή για την πρόωρη λύση της επαγγελματικής μίσθωσης. Αυτό δηλώνεται στους κωδικούς 163 - 164 του πίνακα 4Δ2 της φορολογικής δήλωσης. Για την απόδειξη του ποσού της αποζημίωσης που καταβάλλει, βάσει νόμου, ο εκμισθωτής στον μισθωτή για τη λύση της μισθωτικής σχέσης ακινήτου απαιτείται ο ιδιοκτήτης να έχει κρατήσει τη σχετική απόδειξη καταβολής της αποζημίωσης, την οποία οφείλει να έχει εκδώσει ο ενοικιαστής.
3. Αγρότες
Έκπτωση φόρου χωρίς δικαιολογητικά για κατά κύριο επάγγελμα γεωργούς, κτηνοτρόφους, αλιείς
Όσοι φορολογούμενοι απέκτησαν μέσα στο 2016 εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες και ταυτόχρονα πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία για να θεωρηθούν ως «κατ’ επάγγελμα αγρότες (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς κ.λπ.)» δικαιούνται ετήσιας έκπτωσης φόρου χωρίς δικαιολογητικά. Η έκπτωση αυτή μπορεί να φθάσει έως τα 1.900 ευρώ για κάθε άγαμο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα, έως τα 1.950 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 1 εξαρτώμενο τέκνο, έως τα 2.000 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 2 εξαρτώμενα τέκνα και έως τα 2.100 ευρώ για κάθε έγγαμο γονέα με 3 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.
Προκειμένου να κατοχυρώσει την έκπτωση αυτή, ο φορολογούμενος με εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες θα πρέπει, κατ’ αρχήν να πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτούνται από τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του ν. 3874/2010 για τον χαρακτηρισμό του ως «κατ’ επάγγελμα αγρότη». Δηλαδή θα πρέπει, αθροιστικά:
* Πρώτον, να είναι κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης.
* Δεύτερον, να ασχολείται επαγγελματικά με αγροτική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή του τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του.
* Τρίτον, να λαμβάνει από την απασχόλησή του σε αγροτική δραστηριότητα το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετησίου εισοδήματός του.
* Τέταρτον, να είναι ασφαλισμένος ο ίδιος και η αγροτική του εκμετάλλευση, όπου απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
* Πέμπτον να τηρεί λογιστικά βιβλία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, έστω κι αν δεν τα ενημερώνει.
Μια ειδική περίπτωση είναι ο αλιέας ο οποίος θα πρέπει να είναι κάτοχος ατομικής επαγγελματικής άδειας αλιείας και ιδιοκτήτης, συνιδιοκτήτης, μισθωτής ή συμμετέχει, με οποιονδήποτε τρόπο, στην εκμετάλλευση επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους εκτός από σκάφη υπερπόντιας αλιείας ή απασχολείται στην υδατοκαλλιέργεια ως κάτοχος ή μισθωτής υδατοκαλλιεργητικής εκμετάλλευσης. Θα πρέπει επίσης να ασχολείται με μία ή περισσότερες εκ των ανωτέρω δραστηριοτήτων τουλάχιστον κατά 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας του και να λαμβάνει από την απασχόλησή του αυτή το 50% τουλάχιστον του συνολικού ετήσιου εισοδήματός του.
Σε κάθε περίπτωση, ο χαρακτηρισμός του «κατ’ επάγγελμα αγρότη» προκύπτει από επίσημη ταυτοποίηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Σημειώνεται, ότι για να μπορέσει να αναγνωριστεί και από σύστημα taxisnet η ιδιότητα του «κατ’ επάγγελμα αγρότη» και κατ’ επέκταση να διασφαλιστεί το δικαίωμα της έκπτωσης, ο φορολογούμενος αγρότης θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 037 του πίνακα 2, στην 1η σελίδα του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης, ώστε, κατά την εκκαθάρισή της, να ληφθεί υπόψη ότι έχει αυτή την ιδιότητα. Δηλαδή, με τη συμπλήρωση των κωδικών αυτών καταχωρείται στο σύστημα taxisnet ότι ο ασκών αγροτικές δραστηριότητες είναι «κατ’ επάγγελμα αγρότης», σύμφωνα με την επίσημη ταυτοποίηση από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Εφόσον η σύζυγος του φορολογούμενου είναι «κατ’ επάγγελμα» αγρότης πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 038, που βρίσκεται δίπλα από τον 037.
Σε κάθε περίπτωση, όσοι κατ’ «επάγγελμα αγρότες» βαρύνονται με τέκνα δικαιούνται προσαυξημένης έκπτωσης φόρου, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που αναλύσαμε παραπάνω για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.
Έκπτωση φόρου για αγρότες - επιχειρηματίες ΟΓΑ.
Εφόσον ο φορολογούμενος αποκτά εισόδημα προερχόμενο από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα, ο φορολογούμενος δικαιούται έκπτωσης φόρου έως 1.900 - 2.100 ευρώ, η οποία ωστόσο υπολογίζεται μόνο επί του φόρου του αγροτικού εισοδήματος. Για την κατοχύρωση της έκπτωσης αυτής, ο δικαιούχος φορολογούμενος θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 021 του πίνακα 2, στην πρώτη σελίδα του Ε1. Αντίστοιχα, η σύζυγος του φορολογούμενου αν είναι αυτή δικαιούχος θα πρέπει να συμπληρώσει τον κωδικό 022, που βρίσκεται δίπλα από τον 021.
Έκπτωση δαπανών
Το φορολογητέο εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα υπολογίζεται με έκπτωση ορισμένων δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα τα οποία προέκυψαν από τις πωλήσεις των αγροτικών προϊόντων ή την παροχή αγροτικών υπηρεσιών, με την εφορία να αναγνωρίζει για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των αγροτών τις ακόλουθες 8 κατηγορίες δαπανών, εφόσον αποδεικνύονται με τα κατάλληλα παραστατικά:
1. Αγορές σπόρων ή νεογνών, λιπασμάτων και φαρμάκων.
2. Καλλιεργητικές δαπάνες.
3. Δαπάνες άρδευσης.
4. Δαπάνες για ημερομίσθια εργατών.
5. Το κόστος καυσίμων και συντήρησης των αγροτικών μηχανημάτων.
6. Τους τόκους και τα έξοδα των δανείων που σχετίζονται με την αγροτική εκμετάλλευση.
7. Τις αποσβέσεις παγίου εξοπλισμού.
8. Ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.
Τα παραστατικά που αποδεικνύουν τις δαπάνες αυτές πρέπει ο φορολογούμενος αγρότης να τα έχει συγκεντρώσει και να διαφυλάσσει ώστε να τα προσκομίσει εφόσον του ζητηθούν για έλεγχο.
Για να αναγνωριστεί το κόστος των εργατικών ως εκπιπτόμενη δαπάνη θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι γενικές διατάξεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας. Συνεπώς το εργόσημο κρίνεται απαραίτητο για τη φορολογική αναγνώριση της δαπάνης των εργατικών.
Όλες οι δαπάνες που εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των αγροτών πρέπει να δηλωθούν αναλυτικά στο έντυπο Ε3, το οποίο οφείλουν να υποβάλουν όλοι οι φορολογούμενοι οι οποίοι απέκτησαν το 2016 εισοδήματα από αγροτικές δραστηριότητες, πριν προχωρήσουν στην υποβολή του κυρίως εντύπου Ε1.
