Σύμφωνα με τον Eric Schmidt, εκτελεστικό πρόεδρο της Google, «κάθε δύο μέρες παράγουμε τόσο ψηφιακό περιεχόμενο, όσο η ανθρωπότητα δημιούργησε από καταβολής κόσμου μέχρι το 2003 –ποσότητα που αντιστοιχεί σε 5 exabytes πληροφορίας»!
Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορούμε εύκολα να συλλάβουμε το μέγεθος αυτής της μονάδας. Ένα exabyte είναι η εξηκοστή δύναμη του δύο ή ένας δεκαδικός αριθμός με 19 ψηφία. Και είναι βέβαιο ότι αυτό το περιεχόμενο μεγαλώνει εκθετικά, καθημερινά. Όλοι μας δημιουργούμε πληροφορίες και οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στο Διαδίκτυο. Και «το Διαδίκτυο περιλαμβάνεται μεταξύ των λίγων πραγμάτων που η ανθρωπότητα δημιούργησε, το οποίο η ανθρωπότητα δεν καταλαβαίνει και το οποίο είναι το μεγαλύτερο πείραμα στην αναρχία που είχαμε ποτέ», όπως λέει και πάλι ο Eric Schmidt.
Παράλληλα, η τεράστια πρόοδος που έχει συντελεστεί σε υπολογιστική ισχύ, αισθητήρες, τηλεπικοινωνίες και ενεργοποιητές είναι τόσο μεγάλη που πολλές από τις δραστηριότητές μας, που πιστεύαμε ότι μόνον άνθρωποι μπορούν να τις εκτελέσουν, σήμερα γίνονται από εξελιγμένες μηχανές, τα robots ή software substitution όπως τα αποκαλεί ο Bill Gates της Microsoft. Οι επιπτώσεις στη ζωή μας και στην καθημερινότητά μας θα είναι δραματικές και μόνον όσοι είναι καλά προετοιμασμένοι θα μπορέσουν να επιβιώσουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο, ο οποίος έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ερήμην μας.
Ελάτε να δούμε μαζί ορισμένα θέματα που θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Το ψηφιακό περιεχόμενο είναι πολύτιμο και είναι πάρα πολλοί αυτοί που θα το κυνηγάνε. Ενδεικτικά αναφέρω μερικούς, χωρίς ο κατάλογος να είναι εξαντλητικός: κυβερνήσεις, επιστήμονες, ερευνητές, δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, απλοί πολίτες και νοικοκυρές. Η χρήση αυτών των πληροφοριών μπορεί να βελτιώσει την ζωή μας, αλλά όπως οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για κακούς σκοπούς. Οι κυβερνήσεις μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες για να παραβιάσουν τις πολιτικές ελευθερίες και οι δημοσιογράφοι για να εισχωρήσουν στην ιδιωτική ζωή συγκεκριμένων ατόμων, για να σάς δώσω δύο μόνον παραδείγματα. Αλλά υπάρχουν και άλλοι, όπως οι τρομοκράτες και οι εγκληματίες, οι οποίοι οπωσδήποτε θα χρησιμοποιήσουν αυτές τις πληροφορίες για να διευκολύνουν τις παράνομες δραστηριότητές τους.
Είναι ολοφάνερο ότι το πρώτο πράγμα που χρειαζόμαστε είναι η εξασφάλιση από την κακόβουλη χρήση των πληροφοριών. Όπως ακριβώς ο άνθρωπος ανακάλυψε την φωτιά, η οποία είναι εξαιρετικά χρήσιμη αλλά ταυτόχρονα μπορεί να είναι πολύ καταστροφική, και στην συνέχεια δημιούργησε τα μέσα για την κατάσβεσή της, έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί και η διάχυση των πληροφοριών. Ο πρόεδρος Obama στον τελευταίο χρόνο της προεδρίας του, έβαλε στον προϋπολογισμό το ποσό των 19 δισεκατομμυρίων δολλαρίων για την υλοποίηση ενός cyber security σχεδίου, το οποίο περιλαμβάνει και τον διορισμό ενός ομοσπονδιακού Chief Information Security Officer. Αυτή είναι μία εντελώς καινούργια δραστηριότητα στον χώρο της πληροφορικής και είμαι απολύτως βέβαιος ότι πολλές εταιρείες θα χρειαστεί να δημιουργήσουν διευθύνσεις για την ασφάλεια και ακεραιότητα των πληροφοριών τους, τις οποίες θα πρέπει να στελεχώσουν με το κατάλληλο προσωπικό.
Στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι μέχρι το 2019 θα δημιουργηθούν περίπου 6 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας για cyber security, αλλά θα υπάρχουν μόνο 4,5 εκατομμύρια κατάλληλα εκπαιδευμένοι για τον σκοπό αυτό. Σύμφωνα με ανώτατο στέλεχος, ειδικό στο θέμα αυτό: «It’s more important than ever that America takes serious steps to train the next-generation of cyber workforce».
Στην Ελλάδα προετοιμαζόμαστε, ή θα συνεχίσουμε να παράγουμε αγράμματους «αδιόριστους εκπαιδευτικούς» που η βιομηχανία και οι εταιρείες δεν θα χρειάζονται, ενώ θα μάς λείπουν ειδικότητες που σήμερα δεν έχουμε;
Μία άλλη επίπτωση της πληθώρας του ψηφιακού περιεχομένου που είναι διαθέσιμο πρακτικά σε οποιονδήποτε είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο, είναι η ανάγκη για οργάνωση και εύκολη αναζήτηση αυτού του τεράστιου υλικού. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να μάθουν στοιχειώδη προγραμματισμό, ώστε να οργανώνουν το υλικό τους. Υπάρχουν πάρα πολλοί επιστήμονες στον κόσμο οι οποίοι διακηρύττουν ότι ο προγραμματισμός πρέπει να διδάσκεται από το νηπιαγωγείο! Σίγουρα, ο προγραμματισμός σήμερα είναι πολύ ευκολότερος, γιατί οι υπολογιστές έχουν αποκτήσει τεράστιες δυνατότητες και έτσι τα παιδιά μπορούν πολύ πιο εύκολα να μάθουν να προγραμματίζουν.
Η οργάνωση www.code.org που ιδρύθηκε το 2013 με μοναδικό σκοπό να μάθει τον κόσμο να προγραμματίζει, έχει ήδη εκπαιδεύσει 220 εκατομμύρια ανθρώπους. Παρέχει μάλιστα εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις ηλικίες. Προετοιμαζόμαστε; Ή μήπως όχι, γιατί πληροφορούμαι ότι αυτοί που μας κυβερνούν και είναι εναντίον της αριστείας και του τεχνολογικού φασισμού, θέλουν να περιορίσουν τη διδασκαλία της πληροφορικής και του προγραμματισμού στα γυμνάσια και στα λύκεια. Όπως και σε πολλά άλλα πράγματα εμείς πάμε ανάποδα.
Θέλω να κλείσω το θέμα με το ψηφιακό περιεχόμενο κάνοντας μια παρατήρηση. Όλες οι επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τη δραστηριότητά τους, θα έχουν στη διάθεσή τους τόσες πολλές πληροφορίες (Big Data), ώστε θα είναι πολύ δύσκολη η εποικοδομητική εκμετάλλευσή τους. Θα δημιουργηθούν ανάγκες για επιστήμονες της στατιστικής, μία ειδικότητα που μπορεί να μην είναι sexy, αλλά είναι βέβαιο ότι θα έχει μεγάλη ζήτηση στο μέλλον.
Πάμε τώρα στα robots και την Τεχνητή Ευφυΐα (Τ.Ε.). Με την συμβολή της σημερινής τεχνολογίας των υπολογιστών και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε ταχύτητες και διεπαφές, έχουμε φτάσει σε μία νέα κατάκτηση. Εργασίες που παλαιότερα πιστεύαμε ότι είναι αδύνατο να εκτελεστούν από μηχανές, σήμερα εκτελούνται από υπολογιστές! Αντιγράφω (σε χαλαρή μετάφραση) από το Report on Disruptive Technologies της McKinsey: «Σήμερα εξελιγμένα robots διαθέτουν αυξημένες αισθήσεις, δεξιότητες και ευφυΐα, χάρη στις επιταχυνόμενες εξελίξεις σε μηχανική όραση, Τ.Ε., επικοινωνία μεταξύ μηχανών, αισθητήρες και ενεργοποιητές. Αυτά τα robots θα είναι πολύ ευκολότερα στον χειρισμό και προγραμματισμό τους. Θα είναι μικρότερα, πιο συμπαγή και προσαρμόσιμα, ώστε να είναι δυνατή η ασφαλής χρήση τους δίπλα στους εργάτες. Αυτές οι εξελίξεις θα επιτρέψουν την πρακτική χρήση τους στην υποκατάσταση των εργατών σε πολλές βιομηχανικές δραστηριότητες, καθώς και σε πολλές υπηρεσίες όπως η καθαριότητα και η συντήρηση. Αυτή η τεχνολογία θα δημιουργήσει νέα χειρουργικά robots, μηχανικά προσθετικά (robotic prosthetics) και εξωσκελετούς (exoskeleton braces), τα οποία μπορούν να βοηθήσουν ανθρώπους με περιορισμένη κινητικότητα να λειτουργούν κανονικά, βοηθώντας τους έτσι να βελτιώσουν και να επιμηκύνουν τη ζωή τους».
Αυτές οι πρόσφατες εξελίξεις στα robots και Τ.Ε. έχουν ωθήσει μεγάλες εταιρείες να επενδύσουν δισεκατομμύρια δολλάρια σε αυτές τις τεχνολογίες. Τεχνικές Τ.Ε. είναι σε ευρεία χρήση για την αναγνώριση ομιλίας (speech recognition), μεταφράσεις, μοντελοποίηση συμπεριφοράς (behavior modelling), διαχείριση κινδύνου και άλλες εφαρμογές. Η McKinsey προβλέπει ότι αυτές οι τεχνολογίες θα δημιουργήσουν περισσότερα από 50 τρισεκατομμύρια δολλάρια οικονομικής δραστηριότητας μέχρι το 2025. Αν αυτή η πρόβλεψη είναι ακριβής, θα πρέπει να περιμένουμε σημαντικές μεταβολές στις επενδύσεις. Κατά τον ίδιο τρόπο, πρέπει να επανεκπαιδεύσουμε το εργατικό και υπαλληλικό δυναμικό μας ώστε να αντιμετωπίσει το νέο περιβάλλον εργασίας που θα διαμορφωθεί. Προετοιμαζόμαστε;
Να κλείσω με μία αισιόδοξη νότα. Είναι ένα απόφθεγμα του John F.Kennedy από την δεκαετία του 1960: «We believe that if men have the talent to invent new machines that put men out of work, they have the talent to put those men back to work». Φυσικά, ο Kennedy αναφερόταν στους υπολογιστές της εποχής του και τον κοινό φόβο (της εποχής) ότι η έλευσή τους θα δημιουργούσε εκατομμύρια ανέργων. Όπως έχουμε διαπιστώσει, οι υπολογιστές έχουν υποκαταστήσει πολλές από τις επαναλαμβανόμενες εργασίες των ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησαν περισσότερες θέσεις εργασίας σε άλλες δραστηριότητες. Το ίδιο πιστεύω ότι θα γίνει με τα robots και την Τ.Ε., με την προϋπόθεση ότι θα εκπαιδευτούμε στις νέες δεξιότητες που απαιτούν οι καιροί.
Εδώ στην Ελλάδα, προετοιμαζόμαστε; Αμφιβάλλω. Δυστυχώς, όμως, η τεχνολογική εξέλιξη έρχεται είτε το θέλουμε είτε όχι και δεν επηρεάζεται ούτε επιβραδύνεται από τις ιδεοληψίες μας.
