Εσείς έχετε δει ποτέ τους μαγευτικούς σχηματισμούς που φτιάχνουν στον ουρανό τα ψαρόνια πετώντας σε σμήνη;
Τα ψαρόνια είναι, σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, χειμερινοί επισκέπτες που εμφανίζονται στην Ελλάδα στα τέλη Οκτωβρίου, για να διαχειμάσουν στο ήπιο κλίμα της χώρας μας. Η επιστημονική ονομασία του πουλιού αυτού είναι Στούρνος ο Κοινός (Sturnus vulgaris) και ανήκει στην οικογένεια Sturnidae. Τα ψαρόνια φεύγουν από την Ελλάδα την άνοιξη.
Τα ψαρόνια ζουν και αναπαράγονται σχεδόν όλον τον χρόνο στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, στη νότια Αυστραλία, και στη βόρεια και κεντρική Αμερική. Τον χειμώνα μεταναστεύουν στη νότια Ευρώπη και στην Ασία. Πρόκειται για ιδιαίτερα πτηνά τα οποία μπορούν να μιμηθούν εξαιρετικά τους ήχους που ακούν – συχνά ακόμα και τις ανθρώπινες φωνές. Το φτέρωμά τους είναι μαύρο με άσπρα στίγματα τον χειμώνα, και το ράμφος τους αλλάζει χρώμα κατά τη διάρκεια του χρόνου.
Πώς δημιουργούνται οι σχηματισμοί;
Με απίθανη δεξιοτεχνία, τα ψαρόνια σχηματίζουν στον ουρανό σύννεφα που κινούνται μοιάζοντας σχεδόν συμπαγή. Αν είχατε την τύχη να θαυμάσετε ποτέ τον μαγευτικό χορό ενός σμήνους που πετά, σίγουρα θα αναρωτηθήκατε ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο λαμβάνει χώρα αυτή η ομαδική συμπεριφορά, και κυρίως πώς καταφέρνουν όλα τα πουλιά να είναι τόσο συντονισμένα μεταξύ τους. Οι σχηματισμοί του πετάγματος των ψαρονιών, αναμφισβήτητα αποτελούν υψηλής ποιότητας σόου.
Τα ψαρόνια δεν πετούν απλά μαζί, αλλά στρίβουν και ελίσσονται συγχρονισμένα, δημιουργώντας αμέτρητα εντυπωσιακά σχήματα στον ουρανό. Οι ειδικοί δεν κατανοούν πλήρως τον μηχανισμό πίσω από αυτή τη συγχρονισμένη κίνηση. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε ότι οι σχηματισμοί προκύπτουν όταν ένα ψαρόνι αντιγράφει τη συμπεριφορά των εφτά γειτονικών του πουλιών, και στη συνέχεια αυτά τα πουλιά αντιγράφουν τη συμπεριφορά των δικών τους εφτά γειτόνων, και πάει λέγοντας, μέχρι το σμήνος να καταλήγει να κινείται σαν μια συμπαγής μάζα.
Γιατί τα ψαρόνια δημιουργούν σχηματισμούς;
Για να κατανοήσει κανείς τους λόγους για τους οποίους τα ψαρόνια επιδίδονται σε αυτή την συμπεριφορά, αρκεί να παρατηρήσει ένα κοπάδι ψάρια που κινείται σαν μια ενιαία, συμπαγής μάζα μέσα στον βυθό, προσπαθώντας να αποφύγει κάποιον θηρευτή. Τα ψάρια αλλάζουν γρήγορα κατευθύνσεις συγχρονισμένα με σκοπό να μπερδέψουν και να κουράσουν αυτούς που τα κυνηγούν. Ένα σμήνος από ψαρόνια λειτουργεί αρκετά παρόμοια. Τα ψαρόνια παράγουν ένα συγχρονισμένο σύννεφο κίνησης πάνω από το σημείο στο οποίο φωλιάζουν τη νύχτα. Γι’ αυτό, οι περισσότεροι “χοροί” ψαρονιών λαμβάνουν χώρα κατά το ηλιοβασίλεμα.
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα ψαρόνια χρησιμοποιούν τις χορογραφίες τους για να εμποδίσουν μεγαλύτερους θηρευτές όπως είναι τα αρπακτικά πουλιά από το να επιτεθούν στο σμήνος. Το γεγονός ότι κινούνται σαν ένα, μπερδεύει τον θηρευτή και μειώνει τον ξεχωριστό κίνδυνο που αντιμετωπίζει το κάθε ψαρόνι μόνο του.
Μια άλλη υπόθεση σχετίζεται με τη θερμότητα του σώματος. Ένας σχηματισμός μπορεί να προσελκύσει άλλα ψαρόνια της περιοχής σε έναν κοινό χώρο όπου φωλιάζουν όλα μαζί. Ειδικά κατά τους πιο κρύους μήνες, πολλά ψαρόνια μαζεύονται μαζί, φτιάχνοντας μια ζεστή φωλιά. Παρόλα αυτά, οι φωλιές είναι μεγαλύτερες κατά το τέλος του καλοκαιριού, όταν ένα σμήνος από ψαρόνια μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και 100.000 ή περισσότερα πουλιά.
Κάποιοι επιστήμονες υποθέτουν, επίσης, ότι τα ψαρόνια μαζεύονται σε σχηματισμό για να μοιραστούν πληροφορίες για το περιβάλλον τους με σκοπό να τραφούν. Η υπόθεση του “κέντρου πληροφοριών” βασίζεται στην εξελικτική ιδέα ότι, όταν η τροφή είναι δυσεύρετη, ένα είδος πρέπει να βασιστεί στην ελεύθερη διακίνηση των πληροφοριών για να επιβιώσει. Άλλοι επιστήμονες έχουν επιχειρήσει να εξηγήσουν το φαινόμενο εφαρμόζοντας τους νόμους της φυσικής – πιο συγκεκριμένα της ταχύτητας και του μαγνητισμού.
Φυσικά, οι παραπάνω θεωρίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στο στάδιο της υπόθεσης, και τα ψαρόνια εξακολουθούν να ενθουσιάζουν και ταυτόχρονα να μπερδεύουν τους επιστήμονες, κινούμενα σαν μια ενιαία οντότητα, με τρόπο που δεν μπορεί να επηρεάσει κανένα μέλος του σμήνους από μόνο του.