Ομιλία της εισηγήτριας της Νέας Αριστεράς, Σίας Αναγνωστοπούλου στην Ολομέλεια της Βουλής, κατά την συζήτηση και ψήφιση του νομοσχεδίου του Υπουργείου Πολιτισμού: «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και των ηχογραφημάτων νέων δημιουργών ή καλλιτεχνών, καθώς και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς -Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού», σήμερα Τετάρτη 17.4.2024.
Αναλυτικά η ομιλία:
Συζητάμε ένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού εν μέσω μεγάλων κινητοποιήσεων όλου του λαού εναντίον της ακρίβειας, σε όλες τις πόλεις της χώρας. Πολιτισμός είναι να μην πεινάνε οι άνθρωποι. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα διδάγματα που έδωσε με δραματικό τρόπο ο πιο φονικός πόλεμος της ιστορίας της ανθρωπότητας, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Πολιτισμός όμως είναι πάνω από όλα η ειρήνη. Αν δεν διεκδικηθεί η ειρήνη, ο λιμός θα είναι κάτι που στο άμεσο μέλλον δυστυχώς δεν θα μπορεί να αποφευχθεί. Πολιτισμός είναι η ειρήνη. Δεν είναι Πολιτισμός όταν σφαγιάζονται μικρά παιδιά, όταν ισοπεδώνονται νοσοκομεία και υποδομές, όταν κινδυνεύει ένας λαός με εξαφάνιση, ο παλαιστινιακός λαός.
Ζητάμε λοιπόν αυτή τη στιγμή στην Ελληνική Βουλή ο δημοκρατικός κόσμος να ορθώσει ανάστημα. Εάν δεν έχουμε ειρήνη, εάν δεν διεκδικήσει όλος ο δημοκρατικός κόσμος ειρήνη και η χώρα μας να παίζει καθοριστικό ρόλο, τότε όλα τα άλλα για τα οποία μιλάμε θα αποτελέσουν ακόμα μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Πολιτισμός είναι επίσης, και θέλω να το πω από το Βήμα της Βουλής, μια Ευρώπη -και επειδή έχουμε ευρωεκλογές- η οποία να μην κλείνει το στόμα των ανθρώπων επειδή μιλάνε για το Παλαιστινιακό. Και αναφέρομαι στον κ. Βαρουφάκη και στην απαγόρευση μιας δημοκρατικής ευρωπαϊκής χώρας που δεν του επέτρεψε ούτε καν ψηφιακή συμμετοχή επειδή μιλάει για το Παλαιστινιακό.
Πολιτισμός όμως, για να έρθω και στα δικά μας, είναι ο σεβασμός της Δημοκρατίας. Και σεβασμός της Δημοκρατίας, κυρία Υπουργέ, να ολοκληρώνουμε τις επιτροπές για ένα νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού και αμέσως τις επόμενες ώρες να έρχεται ένα άλλο νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού στο πλαίσιο της αλαζονείας ότι «δεν μας ενδιαφέρει, έτσι και αλλιώς θα περάσει». Προλαβαίνουμε να μιλήσουμε με φορείς; Προλαβαίνει να γίνει διαβούλευση; Προλαβαίνουμε να ενημερωθούμε; Αυτό δεν μας ενδιαφέρει, θα περάσει. Είναι από τα πράγματα τα οποία έχουν κοστίσει πολύ στη χώρα αυτά τα πέντε χρόνια. Τα Τέμπη είναι η κορωνίδα του πόσο μας έχει στοιχίσει και εξακολουθείτε και το κάνετε με οποιονδήποτε τρόπο σας προσφέρεται, επειδή ακριβώς έχετε το 41%. Μας είπατε άλλωστε σε μια από τις παρεμβάσεις σας στις επιτροπές ότι έτσι κι αλλιώς κρίθηκαν αυτά στις εκλογές. Η αντιπολίτευση σύσσωμη έχει καταργηθεί.
Και ερχόμαστε στο παρόν νομοσχέδιο. Θα έβαζα μια λέξη –τη χρησιμοποίησα και σε μια επιτροπή- θα έπαιρνα μια λέξη από το ποίημα του Καβάφη «Τα τείχη». Ανεπαισθήτως η διολίσθηση στα πάντα. Έχουμε τώρα ένα νομοσχέδιο το οποίο ήρθε μετά βαΐων και κλάδων για την προστασία του ελληνόφωνου τραγουδιού. Και από κάτω, αυτό που είναι το κρίσιμο, είναι αυτό το περίφημο άρθρο 27 για το οποίο μίλησαν οι συνάδελφοι και οι συναδέλφισσες πριν από μένα και που μιλήσαμε όλοι στις επιτροπές.
Γιατί λέω ανεπαισθήτως; Θα θυμίσω, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, πως τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια ανεπαισθήτως διολισθαίναμε συνέχεια. Μας έρχεται νομοσχέδιο -νομίζω στον ν. 4761- που ήταν για τη μετατροπή του ΤΑΠΑ σε ΟΔΑΠ, γιατί θα γινόταν πιο αποτελεσματικός. Κάποτε ας μιλήσουμε για την αναποτελεσματικότητα αυτής της Κυβέρνησης και την αριστεία της που είναι εντελώς αναποτελεσματική. Σ’ ένα πράγμα είναι αποτελεσματική, να ακυρώνει και να απαξιώνει τους πολιτικούς αντιπάλους. Τότε, μετά βαΐων και κλάδων πάλι λέγατε για το πώς η μετατροπή του ΤΑΠΑ σε ΟΔΑΠ θα αποφέρει πολλά έσοδα για το Δημόσιο, για το Υπουργείο Πολιτισμού, για την πολιτιστική μας κληρονομιά. Πού είμαστε σήμερα; Στο να ξεπουλιούνται όλα. Σε αυτό λοιπόν το νομοσχέδιο , περνάει η μακροχρόνια εξαγωγή αρχαιοτήτων, πενήντα συν πενήντα χρόνια, ένας αιώνας. Καταργούνται τα πάντα του αρχαιολογικού νόμου και φτάνουμε στο πενήντα συν πενήντα χρόνια.
Το επιχείρημα τότε της Υπουργού ήταν ότι το ήθελε το Μουσείο Μπενάκη. Το Μουσείο Μπενάκη βεβαίως και δεν ήθελε τόσα χρόνια. Ήθελε μια διορία παραπάνω, αλλά πολύ μικρότερη. Αρχίσαμε να διαπληκτιζόμαστε και να θεωρεί το Μουσείο Μπενάκη ότι είμαστε εναντίον του. Προσέξτε, με αυτούς τους -θα μου επιτρέψετε- «εμφύλιους». Όμως, δεν καταλαβαίναμε το σημαντικό, γιατί χρειαζόταν τόσο μακροχρόνια εξαγωγή αρχαιοτήτων. Δεν καταλαβαίναμε ποιά ήταν η προοπτική αυτού του πράγματος. Είχαμε ακούσει διάφορα ευφάνταστα, όπως «για να γίνει γνωστή η χώρα μας για τις αρχαιότητές της», πηγαίνοντας τις αρχαιότητες στο εξωτερικό για τόσα χρόνια. Τέλος πάντων, μετά από πιέσεις το κάναμε είκοσι πέντε συν είκοσι πέντε χρόνια.
Ανεπαισθήτως μας ήρθε μετά από λίγο διάστημα η περίφημη συλλογή Στερν κι εκεί λύθηκαν τα πάντα, το γιατί μας χρειαζόταν η μακροχρόνια εξαγωγή αρχαιοτήτων. Τα είκοσι πέντε χρόνια ήταν ακριβώς μέσα στη συλλογή Στερν, αυτό που ήθελε το Υπουργείο Πολιτισμού να κάνει, οι κυκλαδικές αρχαιότητες να νομιμοποιηθούν -να γίνει η Βουλή πλυντήριο- και συγχρόνως να φύγουν με το πρόσχημα ότι υπάρχει νομοθετική κάλυψη.
Ένα άλλο «ανεπαισθήτως»: Τσιμεντόστρωση της Ακρόπολης, του μεγαλύτερου, του πιο εμβληματικού μνημείου όχι μόνο της χώρας, οικουμενικό μνημείο φύσης και τέχνης. Επιμένω στο «φύσης». Ο Βράχος της Ακρόπολης είναι μνημείο και φύσης και τέχνης και ιστορίας. Πότε έγινε αυτή η τσιμεντόστρωση; Το πήραμε είδηση από φωτογραφίες που ανέβηκαν στο διαδίκτυο. Έγιναν εν μέσω μεγάλης καραντίνας που δεν μπορούσαμε να βγούμε από τα σπίτια μας. Ξυπνήσαμε ένα ωραίο πρωί και είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί οι εργασίες της τσιμεντόστρωσης. Τελείωσε κι αυτό το θέμα.
Ανεπαισθήτως θα δούμε τώρα και τη δυτική πλευρά της Ακρόπολης, τα Προπύλαια, να γίνεται κάτι σαν Play Mobil. Διαβάσαμε το Δελτίο Τύπου του ελληνικού ICOMOS το οποίο κρούει τον κώδωνα κινδύνου. Λέει ότι δεν μπορούν να γίνουν αυτές οι παρεμβάσεις. Πρόκειται για παρεμβάσεις τις οποίες τυποποίησε-κωδικοποίησε το Υπουργείο Πολιτισμού, προσέξτε σε ποιά φράση: «Λόγω του πολυτουρισμού, του μεγάλου όγκου τουριστών, δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε τα Προπύλαια. Τι θα κάνουμε; Θα τα φαρδύνουμε. Θα φαρδύνουμε τα Προπύλαια!».
Εμείς ζητάμε εδώ και το έχουμε ξαναζητήσει, γιατί δεν υπάρχουν διαχειριστικά σχέδια, όπως ζητάει το ICOMOS δηλαδή, που είναι το καθ’ ύλην αρμόδιο; Γιατί δεν γίνονται διαχειριστικά σχέδια ροής των τουριστών χωρίς να πειραχτεί και να προστατευθεί αυτό το μεγάλο εμβληματικό μνημείο, που ειρήσθω εν παρόδω έχουμε οικουμενική υποχρέωση να το προστατεύσουμε; Άκουσα και την Εισηγήτρια της Νέας Δημοκρατίας να λέει: «το τουριστικό προϊόν» και το «τουριστικό προϊόν». Όσο η πολιτιστική κληρονομιά, ο πολιτισμός εν γένει ταυτίζεται, είναι ίσον τουριστικό προϊόν, έχουμε χάσει. Ως «τουριστικό προϊόν», λοιπόν, η Ακρόπολη με 5.000 ευρώ -το έγραψε και ο «GUARDIAN» χθες- θα μπορούν να γίνονται ιδιωτικές επισκέψεις εκτός ωραρίου.
Διαβάζουμε τώρα ότι υπάρχουν ουρές ατελείωτες στην Ακρόπολη και στα μουσεία. Δεν λέω για τα πέντε μεγάλα μουσεία, θα έρθω εκεί. Πού είναι τα διαχειριστικά σχέδια; Πού είναι τα διαχειριστικά σχέδια προστασίας των μνημείων μας από τον υπερτουρισμό; Εγώ θέλω να τα δω, να κατατεθούν και να τα συζητήσουμε.
Ανεπαισθήτως έσπασε μία μεγάλη παράδοση αυτής της χώρας. Ακούω υποψήφιους Ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να λένε ότι είναι με την πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια και ότι είναι με την Εθνική Ελλάδος. Εθνική Ελλάδος είναι όλα αυτά που αποτελούν τη συνοχή και τη συνέχεια μιας κοινωνίας στις μεγάλες της στιγμές. Ποιά είναι αυτή η μεγάλη παράδοση που έσπασε, που θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί, που θα μπορούσε να ενισχυθεί με ανθρώπινο δυναμικό, με επιστήμονες; Είναι αυτή η συνέχεια της αρχαιολογικής πολιτικής όλα τα μουσεία να ανήκουν, να είναι στην ίδια αλυσίδα αλληλεγγύης, προστασίας του ενός από το άλλο, δηλαδή στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία χρειάζεται να προσλάβει κόσμο. Έχουμε νέους ικανούς επιστήμονες.
Έρχεται τώρα η Υπουργός και αποκόβει από αυτήν την παράδοση τα πέντε μεγάλα μουσεία. Πάλι είχαμε ακούσει την περίφημη ρητορεία ότι θα γίνουν για να έχουμε αυτονομία, αυτοτέλεια, ανεξαρτησία και όλα αυτά. Έχουμε όλα τα στοιχεία πια για το πώς λειτουργούν αυτά τα πέντε μεγάλα μουσεία. Διάβαζα τώρα μία επιστολή των ξεναγών. Πηγαίνουν οι άνθρωποι και οι περισσότερες αίθουσες είναι κλειστές. Έχουν κλείσει. Τι γίνεται; Είδαμε τι έγινε στο Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο με την κλοπή των καλωδίων. Ποιά είναι αυτή η αυτοτέλεια, η ανεξαρτησία, η άνθιση που δεν πρόσφερε πριν η Αρχαιολογική Υπηρεσία και όλο αυτό το πλέγμα αλληλεγγύης που έφτιαξε; Λίγους θεσμούς έχει με κύρος, με παράδοση και με δύναμη αυτή η χώρα και αυτούς η Νέα Δημοκρατία πρέπει να τους ξεπαστρέψει οπωσδήποτε.
Και θα έρθω και σε ένα άλλο «ανεπαισθήτως», πώς απαξιώθηκε σιγά-σιγά ένας ιστορικός σύλλογος, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων; Άκουσα στην Επιτροπή την Υπουργό. Και εκεί είπατε και ψέματα, κυρία Υπουργέ, γιατί η Εθνική Αρχή Διαφάνειας έλεγξε και δεν βρήκε τίποτα το επιλήψιμο.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας έκανε έλεγχο και δεν βρήκε τίποτα επιλήψιμο από το ’15 ή το ’19 μέχρι το ’23. Τους πετάξατε από το κτίριο. Τώρα , έχουμε προκήρυξη για το κτίριο για οικοδομικές εργασίες που πρέπει να γίνουν. Και εγώ ρωτάω -και να μείνει εδώ στα Πρακτικά για να το ελέγξουμε- τι θα γίνει αυτό το κτίριο; Βεβαίως, συντασσόμαστε με τον κ. Δούκα, που ζητάει να ξαναγυρίσει το κτίριο στους αρχαιολόγους.
Όσον αφορά το παρόν νομοσχέδιο. Πόσα να πούμε; Να πούμε τώρα ότι ο ΟΔΑΠ, ο οποίος θα γινόταν αποτελεσματικός, που δεν ήταν πριν ως ΤΑΠ, προχωράει σε ιδιωτικοποιήσεις, απευθείας αναθέσεις από τα 30.000 στα 60.000 ευρώ, που εκτός από την έκδοση, πώληση και ακύρωση των εισιτηρίων της Ακρόπολης προχωράμε τώρα και στην ιδιωτικοποίηση -καλά τα αναψυκτήρια- και των πωλητηρίων που σε κανένα νόμο δεν προβλεπόταν ούτε του ΟΔΑΠ ούτε τίποτα ή για το πώς θα προσλαμβάνονται οι εργαζόμενοι, ακόμα και με απευθείας συνέντευξη από τους ίδιους τους διαχειριστές;
Δύο λόγια για το άρθρο 27. Κρούω τον κώδωνα του κινδύνου. Οι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι να μην γίνουν ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, όπως έγιναν τα πέντε μεγάλα μουσεία. Μας είπατε στην Επιτροπή ότι αφορά αυτή η διάταξη τα πέντε μεγάλα μουσεία. Γιατί δεν το προβλέπατε αυτό στο ν.5021; Και εγώ να πω ότι δεν το σκεφτήκατε. Γιατί εδώ δεν υπάρχει στη διάταξη ρητά και κατηγορηματικά; Και σας ζητάω να βάλετε τώρα νομοτεχνική βελτίωση ότι αφορά αποκλειστικά τα πέντε μουσεία, ότι μπορούν να κάνουν εργασίες με αυτεπιστασία τα πέντε ΝΠΔΔ, διαφορετικά ανοίγετε λεωφόρο και ανεπαισθήτως πια πάει η αρχαιολογική υπηρεσία, οι εφορείες αρχαιοτήτων και από αυτήν την υπόθεση.
Θα κλείσω με το ελληνόφωνο τραγούδι. Αυτό ήταν η ομπρέλα για να περάσουν διάφορα άλλα πράγματα. Βεβαίως, είμαστε υπέρ της ενίσχυσης με οποιονδήποτε τρόπο της ελληνικής μουσικής δημιουργίας θα έλεγα εγώ, γιατί το θεωρώ πολύ καλύτερη διατύπωση. Θεωρώ, όμως, ότι και εδώ έγινε λειψά, έγινε κουτσουρεμένα στο πλαίσιο μιας ισορροπίας και κλείσιμο ματιού, ότι βοηθάμε από την μια μεριά την ελληνική μουσική δημιουργία, αλλά από την άλλη μεριά δεν πιέζουμε κανέναν. Θέλω να πω ένα πράγμα. Οφείλουμε πάρα πολλά στην ελληνική μουσική δημιουργία. Πώς, όμως, αυτή η ελληνική μουσική δημιουργία πια θα μπορέσει να αντισταθεί απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών αν δεν έχει μια ουσιαστική προστασία για το πώς παράγεται και το πώς εκδίδεται η μουσική, το τραγούδι; Πώς δηλαδή εταιρείες, παραγωγοί και λοιπά θα ενισχυθούν για να ενισχύσουν το τραγούδι οι ίδιοι οι παραγωγοί, οι ίδιοι οι μουσικοί, οι ίδιοι οι δημιουργοί;
Θα κλείσω με μία φράση, την οποία θα χρησιμοποιήσω πολύ, δανεισμένη από την αείμνηστη Μυρσίνη Ζορμπά, που κλείνει ένας χρόνος από το θάνατό της αυτές τις μέρες. Πολιτιστική δημοκρατία. Δεν είδα ένα όραμα όταν όλες οι μελέτες και διεθνείς και ελληνικές δείχνουν ένα πράγμα, ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ειδικά στην περιφέρεια, είναι αποκλεισμένος από τα αγαθά του πολιτισμού. Γιατί μπορεί να φωνάζουμε συνέχεια το τουριστικό προϊόν, αλλά το αγαθό του πολιτισμού, το οποίο είναι αγαθό, και από αυτό το αγαθό είναι αποκλεισμένη μεγάλη μερίδα, ειδικά της περιφέρειας. Δεν έχω δει ούτε έναν νόμο που να αντιμετωπίζει αυτό το μείζον πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ζήτημα.
