Ποια εξωστρέφεια είναι εφικτή στην ελληνική οικονομία όταν τα πιο ταλαντούχα παιδιά της ρίχνουν μαύρη πέτρα πίσω τους; Όταν, με άλλα λόγια, οι τολμηροί που θα μπορούσαν να ανοίξουν νέες αγορές μάς λένε «άντε γεια», ποιος θα αναλάβει μία τέτοια προσπάθεια; Ο Ρουβίκωνας, που το παίζει επαναστάτης επειδή ο μπαμπάς του δεν τού δίνει το χαρτζιλίκι που τού έδινε;
Το θέμα είναι ζωτικό και θα παίξει μεγάλο ρόλο στην περαιτέρω πορεία της ελληνικής οικονομίας. Πλην όμως, αν κρίνουμε από αυτά που λέγονται και γράφονται, η φυγή νέων δεν δείχνει να απασχολεί σοβαρά το πολιτικό μας σύστημα. Η μικροπολιτική, εξάλλου, δεν έχει τέτοιες ανησυχίες. Οι θώκοι και οι καρέκλες, οι παράτες και τα λοιπά «τραλαλά» είναι πολύ …σοβαρότερα θέματα από τους 500.000 σήμερα και πιθανώς ένα εκατομμύριο σε λίγα χρόνια νέους οι οποίοι, απαυδισμένοι και απογοητευμένοι, φεύγουν –ίσως δε ανεπιστρεπτί.
Ένας από τους νέους αυτούς, σε ηλεκτρονική επιστολή του, μού υπογραμμίζει ότι «το ελληνικό πρόβλημα είναι η σταδιακή ανατροπή μίας κατάστασης που δεν έχει ούτε παρόν, ούτε μέλλον. Και όσο κανείς δεν κάνει λόγο για μία τέτοια εξέλιξη, η παραμονή στην Ελλάδα είναι πράξη αφροσύνης».
Ως φαίνεται, τα επίσημα στοιχεία επιβεβαιώνουν παρόμοιες εκτιμήσεις. Πρόσφατη έρευνα, που πραγματοποίησε για το θέμα της φυγής Ελλήνων εκτός Ελλάδος η γνωστή εταιρεία ICAP, λέει πολλά. Συγκεκριμένα, η εταιρεία απευθύνθηκε σε 1.268 Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους διαπιστώνεται ότι οι κύριοι λόγοι που τούς οδήγησαν στην μετανάστευση είναι σε ποσοστό 41% η έλλειψη αξιοκρατίας στην χώρα και η διαφθορά. Ακολουθούν η οικονομική κρίση (34%) και οι καλύτερες προοπτικές που υπάρχουν στο εξωτερικό (33%).
Ωστόσο, πέρα από τα αίτια που προκαλούν το πολυσήμαντο αυτό κύμα μετανάστευσης, που είναι και μοναδικό σε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχουν και άλλοι σοβαροί λόγοι που καθιστούν το φαινόμενο επικίνδυνο. Κατά πρώτον δε λόγο, όπως επισημαίνει και ο οικονομολόγος δρ. Γιώργος Κωνσταντινίδης, η αιμορραγία που προκαλεί το φαινόμενο της μετανάστευσης στην ελληνική οικονομία σε όρους Ακαθαρίστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) και εισοδήματος είναι πολύ μεγάλη για το μέγεθος της χώρας και της κοινωνίας της.
«Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό από την ποσοστιαία κατανομή των Ελλήνων που εγκαταλείπουν τα πάτρια εδάφη με κριτήριο το επίπεδο σπουδών τους. Συγκεκριμένα, το 9% διαθέτει διδακτορικό, το 55% κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα σπουδών, το 20% πτυχίο πανεπιστημίου (ΑΕΙ), περίπου 10% πτυχίο ΤΕΙ και μόνον το 6% δεν έχει πτυχίο. Ηλικιακά, στην ομάδα που έχει τα “ηνία” της μετανάστευσης βρίσκονται, σε ποσοστό 35%, οι νέοι από 30 έως 35 ετών και στην δεύτερη θέση, σε ποσοστό 28%, οι νέοι από 25 έως 30 ετών.
»Η λαϊκή ρήση ότι από την Ελλάδα φεύγουν τα καλύτερα μυαλά έχει μία δόση αλήθειας, διότι αρκετοί από όσους επιλέγουν να μεταναστεύσουν έχουν διαπρέψει στις ακαδημαϊκές σπουδές τους, διαθέτουν μικρή ή μεγάλη εργασιακή εμπειρία, αλλά οι προσδοκίες τους για επαγγελματική αποκατάσταση διαψεύδονται μόλις διαπιστώσουν την αναξιοκρατία και την γραφειοκρατία που επικρατούν στους περισσότερους κλάδους, αν όχι σε όλους, της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας στην χώρα μας. Κάποιες φορές η επιχειρηματικότητα, το υγιές επιχειρείν, η ανταγωνιστικότητα μεταξύ επιχειρήσεων ή μεμονωμένων ομάδων, η επιδίωξη της καινοτομίας και της αριστείας, αντιμετωπίζονται με καχυποψία, δογματισμό, ιδεοληπτικά ή και με εχθρότητα. Κατά την γνώμη ορισμένων διανοουμένων και οικονομολόγων, η Ελλάδα αποτελεί το τελευταίο σοβιετικού τύπου μόρφωμα της Ευρώπης, ή και ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού, σε μία σειρά θεμάτων κρατικής οργάνωσης, θεσμικών δομών και λειτουργίας της οικονομίας», αναφέρει ο δρ. Γιώργος Κωνσταντινίδης.
Κατά συνέπεια, ένας μορφωμένος νέος με εξειδίκευση δεν έχει κανέναν λόγο να μείνει στην Ελλάδα όταν, σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελβετία κ.α., μπορεί να βρει αξιοπρεπή εργασία με βάση τις γνώσεις και τις εμπειρίες του, μέσα από αξιοκρατικές διαδικασίες. Αντιθέτως, στην Ελλάδα –όπου, κυρίως λόγω των δομικών προβλημάτων της διοίκησης και της οικονομίας, δεν υπάρχουν επενδύσεις– η όποια απασχόληση είναι ευκαιριακή και άνευ ουσιαστικού περιεχομένου.
Η κυβέρνηση σχεδόν πανηγυρίζει γιατί η ανεργία μειώνεται μερικές μονάδες επί των δικών της ημερών. Προφανώς, όμως, δεν θέλει με κανέναν τρόπο να γίνει συζήτηση για τον τρόπο που μειώνεται και για ποιοτικά χαρακτηριστικά των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται. Αυτά είναι δυστυχώς τα τραγικά σημεία της υπόθεσης. Όχι, φυσικά, επειδή ένα μέρος του πληθυσμού βρίσκει, έστω και πρόσκαιρη, απασχόληση και μερικά ευρώ προκειμένου απλώς να επιβιώσει. Αλλά, ακριβώς διότι ένα μέρος του πληθυσμού βρίσκει πρόσκαιρη απασχόληση και μερικά ευρώ προκειμένου να επιβιώσει χωρίς ελπίδα και προοπτική.
Σήμερα, αυτό είναι το σοβαρότερο πρόβλημα της χώρας –και όχι οι αερολογίες ότι θα βγούμε στις αγορές, για να δανειζόμαστε εκ νέου αλλά πιο ακριβά, για να διαιωνίζεται το σύστημα που διώχνει τους νέους και καθιερώνει την παρακμή.
