Το Δίκτυο για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, σε συνεργασία με το MAD (τον μεγαλύτερο ελληνικό όμιλο μουσικών Μέσων), πραγματοποίησε στο πλαίσιο του προγράμματος IDEA διαδικτυακή έρευνα σε νέους ηλικίας 16-25 ετών, στην οποία συμμετείχαν 173 νέοι από όλη την Ελλάδα, με αντικείμενο την στάση απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Στην έρευνα, 4 στους 10 νέους δεν διακρίνουν κάποιο θετικό για εκείνους από την συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ. Η ταύτιση είναι αδιαμφισβήτητη και τα ευρήματα ανησυχητικά. Υπάρχουν όμως και θετικές ενδείξεις, όπως λ.χ. ότι το 84% των νέων επιθυμεί να προχωρήσει η διαδικασία ενοποίησης.
Η αποτύπωση της έρευνας δίνει την αίσθηση ότι οι νέοι ναι μεν γνωρίζουν σε γενικές γραμμές πολλά πράγματα για την ΕΕ, ωστόσο η γνώση αυτή δεν είναι σε βάθος και δεν είναι αποτέλεσμα αυτόνομης προσπάθειας κατάκτησής της, αλλά προέρχεται ως αντανάκλαση όσων λαμβάνουν από την επικαιρότητα και τον άμεσο περίγυρό τους.
Οι απαντήσεις τους για το κοινωνικό κράτος είναι χαρακτηριστικές. Η ΕΕ μπορεί εδώ και δεκαετίες να εγκαθίδρυσε και να λειτουργεί ακόμα, έστω και με περικοπές, ένα άρτιο κοινωνικό κράτος που αντίστοιχό του δεν υπάρχει σε άλλη ήπειρο, αλλά αυτό οι νέοι δεν το αναγνωρίζουν. Γιατί; Πιθανότατα λόγω της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας. Οι παραστάσεις που λαμβάνουν από την τηλεόραση και τον άμεσο περίγυρό τους για το ελλιπές κοινωνικό κράτος, προφανώς τούς οδηγούν στο αυθαίρετο συμπέρασμα ότι η ΕΕ δεν έχει ισχυρό κοινωνικό κράτος.
Αναλόγως επιδερμικές και ακατέργαστες είναι και άλλες απαντήσεις τους που δείχνουν ότι οι νέοι δεν γνωρίζουν σε βάθος την ουσία της ευρωπαϊκής ιδέας και την σημασία της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Αντιλαμβάνονται μεν τις σημαντικές προκλήσεις της ΕΕ, αλλά χωρίς να τις κατανοούν σε βάθος. Βλέπουν τα μεγάλα προβλήματα αλλά όχι την αιτία τους. Θεωρούν, για παράδειγμα, μείζονα πρόκληση την τρομοκρατία, το προσφυγικό και την ανεργία, αλλά όχι τόσο τον άμεσο ανταγωνισμό με τις αναδυόμενες οικονομίες της ΝΑ Ασίας –που σε μεγάλο βαθμό εξηγεί το πρόβλημα ανταγωνισμού και ύφεσης της ΕΕ και οδηγεί με την σειρά του στην αποψίλωση του κοινωνικού κράτους, κ.ο.κ.
Άκρως θετικό, από την άλλη πλευρά, είναι ότι οι νέοι θέλουν την ενίσχυση της ΕΕ. Στο σχετικό ερώτημα απαντούν στην συντριπτική τους πλειονότητα (84%) ότι επιθυμούν την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας και της εξέλιξης της ΕΕ. Και αυτό είναι σημαντικό, γιατί φαίνεται να υπάρχει η απαραίτητη και κρίσιμη μαγιά που θα χτίσει το νέο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Καλούμαστε λοιπόν να αξιοποιήσουμε τα πορίσματα μίας έρευνας για τους νέους στην Ελλάδα βάσει της οποίας η στάση τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «δειλά θετική» προς την Ευρώπη, αλλά με αντιφάσεις. Και εδώ είναι πρωτίστως θέμα παιδείας. Εργαλεία όπως το Erasmus και ο εμπλουτισμός των βιβλίων με αναφορές στις κοινές ευρωπαϊκές ρίζες, αξίες, αρχές και επιτεύγματα, θρέφουν το δέντρο της συνοχής και της γνώσης.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα έχει ανάγκη την ευρωπαϊκή του διάσταση. Την εξωστρέφεια που είναι συνυφασμένη με τον ελληνισμό. Δεν πρόκειται για διελκυστίνδα. Η Ευρώπη προέρχεται από την Ελλάδα και η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη.
∗ Διευθυντής Δικτύου για την Μεταρρύθμιση
