Κυβερνήσεις και υπηρεσίες αρωγής αδυνατούν να παράσχουν έστω και τα βασικά μέσα προστασίας σε γυναίκες πρόσφυγες, που ταξιδεύουν από τη Συρία και το Ιράκ. Νέα έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας αποκαλύπτει ότι γυναίκες και κορίτσια πρόσφυγες, αντιμετωπίζουν βία, επίθεση, εκμετάλλευση και σεξουαλική παρενόχληση σε κάθε στάδιο του ταξιδιού τους, ακόμη και σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Τον προηγούμενο μήνα, η οργάνωση πήρε συνέντευξη από 40 γυναίκες και κορίτσια πρόσφυγες στη Γερμανία και τη Νορβηγία, οι οποίες είχαν ταξιδέψει από την Τουρκία προς την Ελλάδα και έπειτα διέσχισαν τα Βαλκάνια. Όλες οι γυναίκες περιέγραψαν ότι ένιωθαν απειλή και ανασφάλεια, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Πολλές ανέφεραν ότι σε όλες σχεδόν τις χώρες, από τις οποίες πέρασαν, βίωσαν σωματική κακοποίηση και οικονομική εκμετάλλευση, καθώς διακινητές, προσωπικό ασφαλείας ή άλλοι πρόσφυγες τις άγγιζαν για να τις χαϊδέψουν ή τις πίεζαν να κάνουν σεξ μαζί τους.
«Έχοντας ζήσει τη φρίκη του πολέμου στο Ιράκ και τη Συρία, αυτές οι γυναίκες διακινδύνευσαν τα πάντα για να βρουν ασφάλεια για τις ίδιες και τα παιδιά τους. Αλλά από τη στιγμή που ξεκινούν αυτό το ταξίδι, εκτίθενται ξανά στη βία και την εκμετάλλευση, με ελάχιστη υποστήριξη ή προστασία» δήλωσε η Τιράνα Χασάν (Tirana Hassan), διευθύντρια Αντιμετώπισης Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας.
Γυναίκες και κορίτσια που ταξίδευαν μόνες, καθώς και εκείνες που συνοδεύονταν από τα παιδιά τους, αισθάνονταν ότι απειλούνταν, ιδιαιτέρως σε ζώνες διέλευσης και καταυλισμούς στην Ουγγαρία, την Κροατία και την Ελλάδα, όπου αναγκάζονταν να κοιμούνται δίπλα σε εκατοντάδες άντρες πρόσφυγες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γυναίκες έφευγαν από τις καθορισμένες περιοχές, προκειμένου να κοιμηθούν κάπου πιο μακριά, συχνά στην παραλία, επειδή εκεί αισθάνονταν περισσότερο ασφαλείς.
Ορισμένες γυναίκες ανέφεραν, επίσης, ότι έπρεπε να χρησιμοποιούν τις ίδιες τουαλέτες και τα ίδια ντους με τους άντρες. Μια γυναίκα δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία, ότι σε ένα κέντρο υποδοχής στη Γερμανία κάποιοι άντρες πρόσφυγες παρακολουθούσαν τις γυναίκες καθώς πήγαιναν στο μπάνιο. Ορισμένες γυναίκες έπαιρναν ακραία μέτρα, για παράδειγμα δεν έτρωγαν ούτε έπιναν, ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουν στην τουαλέτα, όπου αισθάνονταν ανασφαλείς.
«Αν αυτή η ανθρωπιστική κρίση εκτυλισσόταν οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, θα αναμέναμε να γίνουν άμεσα, πρακτικά βήματα για να προστατευθούν οι ομάδες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακοποίησης, όπως είναι οι γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες και οι οικογένειες με γυναίκες επικεφαλής. Κάτι τέτοιο θα συμπεριλάμβανε, κατ' ελάχιστον, την εγκατάσταση τουαλετών καλά φωτισμένων και χωριστών για κάθε φύλο, καθώς και ξεχωριστών, ασφαλών χώρων ύπνου. Αυτές οι γυναίκες και τα παιδιά τους έχουν δραπετεύσει από μερικές από τις πιο επικίνδυνες περιοχές του κόσμου και είναι ντροπή το γεγονός ότι εξακολουθούν να βρίσκονται σε κίνδυνο στο ευρωπαϊκό έδαφος» συμπλήρωσε η κ. Χασάν.
«Οι κυβερνήσεις και όσοι παρέχουν αρμοδίως υπηρεσίες στους πρόσφυγες έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν μέτρα για να τους βοηθήσουν, ωστόσο πρέπει να κάνουν περισσότερα. Χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω βήματα για να διασφαλιστεί ότι οι γυναίκες πρόσφυγες, ιδίως εκείνες που κινδυνεύουν περισσότερο, θα ταυτοποιούνται και θα εφαρμόζονται ειδικές διαδικασίες και υπηρεσίες για να εξασφαλιστεί η προστασία των βασικών τους δικαιωμάτων και της ασφάλειάς τους».
Οι ερευνητές της Διεθνούς Αμνηστίας συζήτησαν με επτά εγκύους, οι οποίες μίλησαν για έλλειψη τροφίμων και βασικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, καθώς και για τον συνωστισμό που υφίσταντο στα σύνορα και σε σημεία διέλευσης κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Μια Σύρια, από την οποία η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνέντευξη στο Λίλεστρομ (Lillestrøm) της Νορβηγίας, και η οποία ήταν έγκυος ενώ θήλαζε και τη μικρή της κόρη όταν έκανε το ταξίδι με τον σύζυγό της, είπε ότι φοβόταν πολύ να κοιμηθεί σε καταυλισμούς στην Ελλάδα γνωρίζοντας ότι την περιέβαλλαν άντρες. Περιέγραψε επίσης πώς απέφευγε να τρώει για αρκετές ημέρες.
Περίπου δώδεκα από τις γυναίκες που έδωσαν συνέντευξη είπαν ότι, όσο βρίσκονταν σε ευρωπαϊκούς καταυλισμούς διέλευσης, κάποιος ή κάποιοι τις άγγιξαν, τις χάιδεψαν ή τις κοίταξαν με πονηρό βλέμμα. Μια 22χρονη Ιρακινή είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι, όταν βρισκόταν στη Γερμανία, ένας ένστολος φύλακας ασφαλείας προσφέρθηκε να της δώσει ρούχα εάν εκείνη «περνούσε λίγη ώρα μόνη» μαζί του.
«Κανείς δεν θα έπρεπε να αναγκάζεται να ακολουθεί αυτές τις επικίνδυνες διαδρομές. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθούν οι καταχρήσεις και η εκμετάλλευση από τους διακινητές είναι να επιτρέψουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές, ήδη από την αρχή του ταξιδιού των προσφύγων. Για εκείνους/ες που δεν έχουν άλλη επιλογή, είναι εντελώς απαράδεκτο το γεγονός ότι η διέλευσή τους από την Ευρώπη τους/τις εκθέτει σε περαιτέρω εξευτελισμό, αβεβαιότητα και ανασφάλεια» σημείωσε η κ. Χασάν.
Ακολουθούν μαρτυρίες γυναικών και κοριτσιών, τα ονόματα των οποίων έχουν αλλάξει για να προστατευθεί η ταυτότητα των γυναικών που μίλησαν στη Διεθνή Αμνηστία...
Σεξουαλική εκμετάλλευση από διακινητές
Οι διακινητές στοχεύουν σε γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες, καθώς γνωρίζουν ότι είναι πιο ευάλωτες. Όταν εκείνες δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους για να πληρώσουν το ταξίδι τους, οι διακινητές προσπαθούν συχνά να τις αναγκάσουν να κάνουν σεξ. Τουλάχιστον τρεις γυναίκες δήλωσαν ότι οι διακινητές και εκείνοι που δούλευαν με το δίκτυο των διακινητών, παρενοχλούσαν εκείνες ή άλλες γυναίκες, και τους προσέφεραν ταξίδι με έκπτωση ή μικρότερη αναμονή για να μπουν στο πλοιάριο και να διασχίσουν τη Μεσόγειο, με αντάλλαγμα το σεξ.
Η Hala, μια 23χρονη γυναίκα από το Χαλέπι, είπε στη Διεθνή Αμνηστία: «Στο ξενοδοχείο στην Τουρκία, ένας από τους άντρες που δούλευαν με τον διακινητή, ένας Σύρος, είπε ότι αν κοιμηθώ μαζί του, δεν θα πληρώσω ή θα πληρώσω λιγότερα. Φυσικά είπα όχι, ήταν αηδιαστικό. Το ίδιο συνέβη στην Ιορδανία σε όλες μας» (…. )«Η φίλη μου που ήρθε μαζί μου από τη Συρία ξέμεινε από χρήματα στην Τουρκία, οπότε ο βοηθός τού διακινητή τής πρόσφερε να κάνει σεξ μαζί του [με αντάλλαγμα μια θέση σε ένα πλοιάριο]· εκείνη φυσικά είπε όχι, και δεν μπόρεσε να φύγει από την Τουρκία, οπότε μένει εκεί».
Η Nahla, μια 20χρονη από τη Συρία, ανέφερε στη Διεθνή Αμνηστία: «Ο διακινητής με παρενοχλούσε. Προσπάθησε να με αγγίξει μερικές φορές. Μόνο όταν ήταν κοντά ο ξάδερφός μου δεν με πλησίαζε. Φοβόμουν πολύ, κυρίως επειδή ακούμε ιστορίες για γυναίκες που δεν μπορούν να πληρώσουν τους διακινητές και στις οποίες δίνεται η επιλογή να κοιμηθούν με τους διακινητές για να έχουν έκπτωση».
Παρενόχληση και ζωή υπό συνεχή φόβο
Όλες οι γυναίκες είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι φοβόντουσαν καθ' όλη του ταξιδιού στην Ευρώπη. Οι γυναίκες που ταξίδευαν μόνες δεν γίνονταν μόνο στόχοι των διακινητών, αλλά αισθάνονταν επίσης ότι απειλούνταν σωματικά όταν αναγκάζονταν να κοιμούνται σε εγκαταστάσεις με εκατοντάδες μόνους άντρες. Αρκετές γυναίκες ανέφεραν ακόμη ότι δέχθηκαν κτυπήματα ή λεκτική κακοποίηση από φύλακες ασφαλείας στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία.
Η Reem, μια 20χρονη από τη Συρία, η οποία ταξίδευε με τη 15χρονη ξαδέρφη της: «Ποτέ δεν κατάφερα να κοιμηθώ σε καταυλισμό. Φοβόμουν πολύ ότι ο οποιοσδήποτε θα με άγγιζε. Οι σκηνές ήταν όλες μικτές και έγινα μάρτυρας βίας... Αισθανόμουν πιο ασφαλής όταν κινούμασταν, ειδικά στο λεωφορείο, το μόνο μέρος όπου μπορούσα να κλείσω τα μάτια μου και να κοιμηθώ. Στους καταυλισμούς είμαστε πολύ ευάλωτες στο να μας αγγίξουν, και οι γυναίκες δεν μπορούν να παραπονεθούν ιδιαίτερα και δεν θέλουν να δημιουργήσουν θέματα για να μην διαταράξουν το ταξίδι τους».
Βία από την αστυνομία και συνθήκες στους καταυλισμούς διέλευσης
Γυναίκες και κορίτσια ανέφεραν άθλιες συνθήκες υγιεινής σε ορισμένους καταυλισμούς διέλευσης, όπου τα τρόφιμα ήταν περιορισμένα και ιδίως οι έγκυοι έτυχαν ελάχιστης ή μηδενικής υποστήριξης. Ορισμένες γυναίκες ανέφεραν, επίσης, ότι οι τουαλέτες ήταν συχνά πολύ βρώμικες και ότι αισθάνονταν ανασφαλείς, καθώς κάποιες υγειονομικές εγκαταστάσεις δεν ήταν διαχωρισμένες με βάση το φύλο. Παραδείγματος χάριν, σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις οι γυναίκες παρακολουθούνταν από άντρες στις εγκαταστάσεις όταν εισέρχονταν στις τουαλέτες. Κάποιες γυναίκες βίωσαν, επίσης, άμεση βία από άλλους πρόσφυγες, καθώς και από την αστυνομία, ιδιαίτερα όταν οι εντάσεις αυξάνονταν στις συνθήκες συνωστισμού και παρενέβαιναν οι δυνάμεις ασφαλείας.
Η Rania, μια 19χρονη έγκυος από τη Συρία, μίλησε στη Διεθνή Αμνηστία για την εμπειρία της στην Ουγγαρία: «Η αστυνομία έπειτα μας μετέφερε σε ένα άλλο μέρος, το οποίο ήταν ακόμη χειρότερο. Ήταν γεμάτο κλουβιά και δεν έμπαινε αέρας μέσα. Ήμασταν κλειδωμένοι. Μείναμε εκεί για δύο μέρες. Παίρναμε δύο γεύματα τη μέρα. Οι τουαλέτες ήταν χειρότερες απ' ό,τι στους άλλους καταυλισμούς· έχω την εντύπωση ότι διατηρούν επίτηδες τις τουαλέτες έτσι, για να μας κάνουν να υποφέρουμε.» (…..) «Κατά τη δεύτερη μέρα μας εκεί, η αστυνομία χτύπησε μια Σύρια από το Χαλέπι επειδή ικέτευσε την αστυνομία να την αφήσουν ελεύθερη... Η αδερφή της προσπάθησε να την υπερασπιστεί· μίλησε αγγλικά· της είπαν ότι, αν δεν σκάσει, θα τη χτυπήσουν όπως την αδερφή της. Μια παρόμοια κατάσταση συνέβη σε μια Ιρανή την επόμενη μέρα επειδή ζήτησε επιπλέον φαγητό για τα παιδιά της».
Maryam, μια 16χρονη από τη Συρία για την εμπειρία της στην Ελλάδα: «Οι άνθρωποι άρχισαν να ουρλιάζουν και να φωνάζουν, οπότε η αστυνομία μας επιτέθηκε και χτυπούσε τους πάντες με κλομπ. Με χτύπησαν στο χέρι με κλομπ. Χτυπούσαν ακόμη και μικρότερα παιδιά. Χτυπούσαν τους πάντες ακόμη και στο κεφάλι. Ζαλίστηκα και έπεσα, με πατούσαν άλλοι άνθρωποι. Έκλαιγα και χωρίστηκα από τη μητέρα μου. Φώναξαν το όνομά μου. Τους έδειξα το χέρι μου και ένας αστυνομικός που το είδε γέλασε· ζήτησα γιατρό· εκείνοι είπαν ζήτησαν σε μένα και στη μητέρα μου να φύγουμε».
