Ο ήχος από το μάσημα της τσίχλας, τη βαριά αναπνοή, το ρουθούνισμα, έναν επίμονο βήχα στο λεωφορείο, το χτύπημα των ποδιών στο πάτωμα ή των πλήκτρων στον υπολογιστή του γραφείου είναι αρκετά για να «τρελάνουν» έναν στους πέντε ανθρώπους παγκοσμίως -ή και παραπάνω-, να τους εκτοξεύσουν πίεση, κορτιζόλη και παλμούς, να τους προκαλέσουν σωματική και συναισθηματική δυσφορία και να τους οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις θυμού και σε λεκτική ή (σπανιότερα) σωματική βία.
Για τα άτομα με μισοφωνία ένα σύνδρομο επιλεκτικής ευαισθησίας σε ήχους, όπως περιγράφηκε το 2000 από τον Αμερικανό νευροεπιστήμονα Dr. Pawel Jastreboff με ακουστικά ερεθίσματα σαν τα παραπάνω, δεν είναι απλές οχλήσεις αλλά πυροδότες μιας αντίδρασης πάλης-φυγής, που συντελεί στην «επίθεση» ή την «απόσυρση». Ο 38χρονος διευθυντής που αδυνατούσε να εργαστεί από τους ήχους συγκεκριμένου υπαλλήλου και βρήκε καταφύγιο στη μουσική από τα ακουστικά του, ο 18χρονος που απέφευγε τα οικογενειακά γεύματα για τα θορυβώδη γεμάτα στόματα των συγγενών του ή η 29χρονη ερευνήτρια που υπέφερε στα επιστημονικά συνέδρια αλλά και στο σπίτι της απ’ όπου έφυγε τρέχοντας μια μέρα για να γλυτώσει το κλάμα του παιδιού της, είναι ορισμένες από τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις μιας κατάστασης χρόνιας που, μολονότι αναγνωρίζεται από τους ειδικούς και μελετάται επισταμένως, δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα ως νευρολογική ή ψυχιατρική διαταραχή.
Μόνο συγκεκριμένοι ήχοι
Οι μηχανισμοί της μισοφωνίας παραμένουν μυστήριο. Το 2014, Βρετανοί επιστήμονες αξιολόγησαν τη δυσφορία που προκαλούσαν διάφοροι ήχοι σε 20 ανθρώπους με μισοφωνία και σε άλλους 22 χωρίς. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, που δημοσιεύθηκαν στο Current Biology, αν και έντονοι ήχοι, όπως το κλάμα ενός μωρού, ήταν δυσάρεστο για όλους τους συμμετέχοντες, ήχοι όπως το μάσημα ή η αναπνοή χαρακτηρίστηκαν εξαιρετικά ενοχλητικοί από τα άτομα με μισοφωνία, στα οποία παρατηρήθηκαν αυξημένες φυσιολογικές αντιδράσεις (αύξησης εφίδρωσης και καρδιακού ρυθμού).
Οι εξετάσεις λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI) έδειξαν αυξημένη δραστηριότητα στον πρόσθιο νησιωτικό φλοιό, περιοχή που συνδέει εξωτερικά ερεθίσματα με συναισθηματικές και φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως ο θυμός, και που όταν ενεργοποιείται επηρεάζει περιοχές σχετικές με μνήμη, φόβο και συναισθήματα επισφραγίζοντας τη νευρολογική βάση της μισοφωνίας.
Παράλληλα, οι μαγνητικές σαρώσεις αποκάλυψαν αυξημένη μυελίνωση στα άτομα με μισοφωνία, διαδικασία κατά την οποία η λιπώδης ουσία μυελίνη μονώνει τους νευρώνες, επηρεάζοντας τη μετάδοση σημάτων, χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν πρόκειται για αιτία ή συνέπεια της διαταραχής.
Ενοχα γονίδια και νευροψυχιατρικές διαταραχές
Το 2023, ομάδα ερευνητών δημοσίευσε στο Frontiers in Neuroscience τα ευρήματα από μια μελέτη συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα (GWAS) για τον εντοπισμό του γονιδιακού υποστρώματος της μισοφωνίας. Αναλύσεις σε δεδομένα 80.607 ατόμων από βάσεις των 23andMe, UK Biobank και Psychiatric Genomics Consortium, ανέδειξαν γενετικές παραλλαγές που σχετίζονταν με τον εκνευρισμό από τον ήχο του μασήματος. Ο γονιδιακός τόπος rs2937573, κοντά στο γονίδιο TENM2, παρουσίασε την ισχυρότερη συσχέτιση. Το γονίδιο TENM2 (Teneurin Transmembrane Protein 2) εμπλέκεται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και στον σχηματισμό συνδέσεων μεταξύ νευρώνων, καθώς και στη διαδικασία της κυτταρικής προσκόλλησης, κρίσιμης για τη λειτουργία των νευρωνικών δικτύων. Εντούτοις, ο ρόλος του στην επεξεργασία του ήχου και στις συναισθηματικές αντιδράσεις δεν είναι πλήρως κατανοητός.
Πέρα από μια μέτρια γενετική σύνδεση μεταξύ μισοφωνίας και εμβοών, η μελέτη υπέδειξε και τις ισχυρές γενετικές συσχετίσεις της μισοφωνίας με νευροψυχιατρικές διαταραχές, όπως η αγχώδης διαταραχή, η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και η μείζων καταθλιπτική διαταραχή, φωτίζοντας κοινές γενετικές βάσεις που συνηγορούν στην ταξινόμηση της μισοφωνίας ως ψυχιατρικής διαταραχής. Αντίστοιχη πρόταση έγινε από ερευνητική ομάδα το 2013, μετά τα ευρήματα ψυχιατρικών συννοσηροτήτων σε άτομα με μισοφωνία όπως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας (22%), διαταραχές της διάθεσης (3%), διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας-ΔΕΠΥ, σύνδρομο Tourette και τριχοτιλλομανία (από 2%).
Σε αντίθεση με τη μελέτη του 2013, που εντόπισε 3% συνύπαρξη με διαταραχές φάσματος αυτισμού (ΔΦΑ), η μελέτη του 2023 διαπίστωσε λιγότερες πιθανότητες μισοφωνίας στα άτομα με τη νευροαναπτυξιακή διαταραχή, απροσδόκητο εύρημα δεδομένου ότι άτομα με ΔΦΑ έχουν μειωμένη ανοχή στους ήχους. «Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η μισοφωνία και οι ΔΦΑ είναι σχετικά ανεξάρτητες διαταραχές όσον αφορά τη γονιδιωματική παραλλαγή. Ενισχύονται οι πιθανότητες να υπάρχουν και άλλες μορφές μισοφωνίας, όπου κύριος οδηγός είναι η κλιμάκωση του θυμού ή άλλων αρνητικών συναισθημάτων» σχολίασαν οι ερευνητές, εξηγώντας πώς η προσωπικότητα παίζει ρόλο: σε αντίθεση με στοιχεία όπως η ανησυχία, η ενοχή, η μοναξιά και ο νευρωτισμός σε άτομα με μισοφωνία, που τα κάνει να εσωτερικεύουν τη δυσφορία τους, άλλα χαρακτηριστικά όπως η ανοικτότητα θα μπορούσαν να μειώνουν ή να βελτιώνουν την ανοχή τους στους ήχους.
Καλά ακουστικά για θεραπεία
Για τη μισοφωνία, που πλήττει κυρίως γυναίκες, δεν υπάρχει αναγνωρισμένη θεραπεία παρά προσεγγίσεις με στόχο τη διαχείρισή της. Ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι, όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των ερεθισμάτων, καθώς και στη μείωση της ευαισθησίας σε αυτά.
Επίσης, η τεχνολογία αποτελεί ισχυρό σύμμαχο, χάρη σε προϊόντα όπως ωτοασπίδες, ακουστικά με ακύρωση θορύβου και συσκευές λευκού θορύβου, που μπορούν να περιορίσουν την έκθεση στα ερεθίσματα. Στρατηγικές προσαρμογής, όπως αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον, μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Μια ακόμα επιλογή είναι η αναζήτηση υποστήριξης από επαγγελματίες υγείας και κοινότητες ατόμων με μισοφωνία.
newmoney