Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε στο νέο καθοριστικό ρόλο της Παιδείας, του σχολείου αλλά και των Εκπαιδευτικών, με τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί λόγω της πανδημίας.
Μεταξύ άλλων τόνισε:
● Η παιδεία θα πρέπει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα προγράμματα ανάταξης των οικονομιών και να μην υποβαθμιστεί χάριν δήθεν της αναθέρμανσης της οικονομίας.Πρέπει να διαμορφώσουμε μια συμμαχία προσωπικοτήτων στον χώρο της παιδείας, εκπαιδευτικών και των φορέων τους, για την διεκδίκηση αυτού του αιτήματος. Ειδικά στην ΕΕ.
● Η πληθώρα πληροφοριών στην ηλεκτρονική εποχή απαιτεί από το σχολείο να φύγει επιτέλους από την αποστήθιση ως κυρίαρχη λειτουργία και να εστιάσει στην κριτική, αναλυτική και συνθετική σκέψη, δημιουργώντας έναν ικανό καιν ολοκληρωμένο πολίτη.
● Ο/Η εκπαιδευτικός, θα κληθεί πέραν της μεταφοράς γνωστικών στοιχείων να γίνει ένας σύμβουλος. Σύμβουλος για τον κάθε μαθητή, σύμβουλος για την επαγγελματική πορεία, αλλά και πιο βασικό, σύμβουλος ζωής.
● Η ύλη δεν μπορεί να είναι στατική. Πέραν ενός βασικού πυρήνα - η ύλη θα αντλείται από πολλές πηγές. Εντός αλλά και εκτός σχολείου. Και το σχολείο θα κληθεί να οργανώσει και συντονίσει την πρόσβαση σε νέες αλλά υπαρκτές πηγές γνώσης.
● Οι εξετάσεις δεν μπορεί να είναι μια μηχανιστική βαθμολογία αλλά μια σοβαρή αξιολόγηση της ικανότητας του να μαθαίνει και να αγαπά την ανακάλυψη της δια βίου μάθησης. Η αυτο-αξιολόγηση, η αυτο-μόρφωση, είναι νέες έννοιες, αντιλήψεις και πρακτικές που πρέπει να κατακτηθούν.
● Το σχολείο θα πρέπει να γίνει το επίκεντρο που θα προετοιμάζει τις κοινωνίες μας να είναι ανθεκτικές στις απότομες αν όχι βίαιες αλλαγές που έχουμε μπροστά μας, όπως π.χ της κλιματικής κρίσης.
Αλλά και να ξέρει να διαχειρίζεται τις νέες δυνατότητες της ανθρωπότητας με σώφρονα τρόπο, χωρίς αλαζονεία.
Τέλος, ο Πρόεδρος εξέφρασε την πίστη του ότι η εποχή αυτή δεν πρέπει και δεν μπορεί να περιθωριοποιήσει τον ρόλο του εκπαιδευτικού - το αντίθετο, ο εκπαιδευτικός καλείται να παίξει έναν ακόμα πιο καθοριστικό ρόλο - που αναδεικνύεται γλαφυρά και με την σημερινή κρίση.
Αναλυτικά ο Χαιρετισμός:
Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητές φίλες, Αγαπητοί φίλοι εκπαιδευτικοί,
Κατ’ αρχάς εύχομαι σε όλους και τις οικογένειές σας, υγεία και δύναμη.
Να συγχαρώ τους διοργανωτές αυτής της πρωτοβουλίας, αλλά και ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα για την ενεργό συμμετοχή σας, όπως και για το έργο που επιτελείτε.
Είναι μια κρίση πρωτόγνωρη, που μας δοκιμάζει όλους προσωπικά και συλλογικά.
Και όμως, η ανταπόκρισή σας εντυπωσιάζει και αποτελεί θετικό οιωνό για την επόμενη μέρα.
Αλλά ποια θα είναι αυτή η επόμενη μέρα;
Συμμετείχα και εγώ σε αρκετές τηλεδιασκέψεις τις μέρες αυτές, μεταξύ των οποίων και με πολλούς υπουργούς παιδείας, πρώην και νυν, όπως και με εκπαιδευτικούς από πολλές ηπείρους.
Σύμφωνα με την ΟΥΝΕΣΚΟ περίπου 1,5 δις μαθητές παραμένουν εκτός σχολείου, το 88% του σχολικού πληθυσμού του πλανήτη μας.
Τα ερωτήματα, οι διαπιστώσεις και οι προκλήσεις για το σήμερα και για το αύριο, είναι κοινές.
Επιτρέψτε μου να σας μεταφέρω μερικά από τα δικά μου συμπεράσματα:
Πρώτη πρόκληση, αποτελούν οι ανισότητες στις κοινωνίες μας. Αλλού βλέπουμε ισχυρά δημόσια συστήματα υγείας, που δοκιμάζονται μεν αλλά εγγυώνται ισότιμη πρόσβαση και ποιότητα στην αντιμετώπιση του κορονοϊού.
Αλλού βλέπουμε το χάσμα ανισότητας να αφήνει εκτεθειμένα και ανήμπορα τα φτωχότερα και μεσαία στρώματα της κοινωνίας.
Στο χώρο της εκπαίδευσης αντίστοιχα, η πρόσβαση στο διαδίκτυο, η ποιότητα του διαδικτύου, η ύπαρξη των απαραίτητων τάμπλετ ή λάπτοπ, η διαφορά ποιότητας σε διαδικτυακά μαθήματα, η προετοιμασία των εκπαιδευτικών, αποτελούν πρόκληση.
Περίπου το 50% των μαθητών παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή στο σπίτι τους. Ζητήματα παρόμοια υπάρχουν και στη χώρα μας όπως ήδη έχετε επισημάνει.
Δεύτερη πρόκληση, αφορά στις πολιτικές οικονομικής ανάκαμψης. Είναι αδήριτη ανάγκη να μην ξεχαστεί ή υποβαθμιστεί η παιδεία χάριν, δήθεν, της αναθέρμανσης της οικονομίας. Όπως, δυστυχώς, έγινε μετά την πρόσφατη οικονομική κρίση.
Πρέπει να διαμορφώσουμε μια συμμαχία προσωπικοτήτων στο χώρο της παιδείας, εκπαιδευτικών και των φορέων τους, για τη διεκδίκηση αυτού του αιτήματος.
Ειδικά στην ΕΕ.
Η παιδεία για μας θα πρέπει να έχει ουσιαστικό ρόλο στα προγράμματα ανάταξης των οικονομιών.
Και αυτό με φέρνει σε μια τρίτη πρόκληση η οποία αναδεικνύεται:
Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος του σχολείου;
Η ηλεκτρονική τάξη, η τηλε - εκπαίδευση, αναδεικνύει έναν νέο ρόλο, ιδιαίτερα σημαντικό για τον εκπαιδευτικό.
Και μας προκαλεί να σκεφτούμε έξω από τα γνωστά δεδομένα, που σήμερα είναι η σχολική τάξη.
Μας προτρέπει να δεχτούμε ότι η γνώση μπορεί να αποκτηθεί παντού και δια βίου.
Η συμβολή του εκπαιδευτικού, με αυτά τα νέα δεδομένα, είναι πιστεύω ακόμα πιο καθοριστική, αρκεί να είμαστε έτοιμοι για τις απαραίτητες αλλαγές:
Πρώτον, η πληθώρα πληροφοριών στην ηλεκτρονική εποχή απαιτεί από το σχολείο να φύγει επιτέλους από την αποστήθιση ως κυρίαρχη λειτουργία και να εστιάσει στην κριτική, αναλυτική και συνθετική σκέψη, δημιουργώντας έναν ικανό και ολοκληρωμένο πολίτη που μπορεί να ανταπεξέλθει στις νέες συνθήκες.
Συνθήκες διαφορετικής φύσης, εργασίας, επαγγελματικής πορείας και μοντέλων παραγωγής.
Δεύτερον, ο εκπαιδευτικός, θα κληθεί πέραν της μεταφοράς γνωστικών στοιχείων να γίνει ένας σύμβουλος. Σύμβουλος για τον κάθε μαθητή, σύμβουλος για την επαγγελματική του πορεία, αλλά το πιο βασικό, σύμβουλος ζωής. Πού θα αξιολογεί τα όποια δεδομένα, με κριτήρια αξιών και προσωπικών στόχων.
Τρίτον, η ύλη δεν μπορεί να είναι στατική.
Πέραν ενός βασικού πυρήνα, η ύλη θα αντλείται από πολλές πηγές.
Εντός αλλά και εκτός σχολείου.
Και το σχολείο θα κληθεί να οργανώσει και συντονίσει την πρόσβαση σε νέες αλλά υπαρκτές πηγές γνώσης.
Για παράδειγμα, νοσηλευτές για την δημόσια υγεία, λογιστές για την διαχείριση των οικονομικών μιας οικογένειας, μηχανικοί για την κατανάλωση ενέργειας στην κατοικία.
Όλοι μπορούν και πρέπει να συμβάλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Αλλά βεβαίως και η ίδια η εκπαιδευτική κοινότητα την ψηφιακή εποχή, μπορεί να γίνει παραγωγός διδακτέας ύλης και όχι μόνο μεταφορέας της.
Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, αντί να παράγει θα πρέπει να πιστοποιεί την ποιότητα όσων παράγονται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ή ακόμα και από τους μαθητές
Τέταρτον, αυτό θα σημάνει μια επανάσταση στις εξετάσεις.
Δεν μπορεί αυτή η διαδικασία, να είναι απλά μια μηχανιστική βαθμολογία, αλλά μια σοβαρή αξιολόγηση της ικανότητας του μαθητή να μαθαίνει, να ανακαλύπτει και να αγαπά τη δια βίου μάθησης.
Επίσης, η αυτο-αξιολόγηση, η αυτο-μόρφωση, θα είναι νέες έννοιες, αντιλήψεις και πρακτικές που πρέπει να κατακτηθούν.
Τέλος, το σχολείο θα πρέπει να γίνει το επίκεντρο που θα προετοιμάζει τις κοινωνίες μας να είναι ανθεκτικές στις απότομες αν όχι βίαιες αλλαγές που έχουμε μπροστά μας, όπως για παράδειγμα της κλιματικής κρίσης.
Αλλά και να ξέρει να διαχειρίζεται τις νέες δυνατότητες της ανθρωπότητας με σωφροσύνη, χωρίς αλαζονεία.
Παίρνω το παράδειγμα της ψηφιακής εποχής. Ξέρετε πόσο πάλεψα για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, πόσο πάλεψα για τη διαύγεια, την ψηφιοποίηση όλων των σχολικών βιβλίων, το ανοιχτό πανεπιστήμιο και το σημερινό σχολικό δίκτυο.
Όμως, παρά ταύτα, καμμία τεχνική δεν είναι πανάκεια.
Η ψηφιακή εποχή έχει φέρει μαζί της και την καταστρατήγηση του ιδιωτικού χώρου, την ευκολία παρακολούθησης και φακελώματος από ιδιώτες ή κράτη,
το μπούλινγκ, τα fake news και πολλά άλλα.
Άρα, καλείται το σημερινό σχολείο να διδάξει αξίες, αξίες που θα συμβάλουν σε μια πολιτεία δημοκρατική, ενημερωμένη, συμμετοχική, πολιτεία που να μπορεί να δρα συλλογικά με αίσθημα αλληλεγγύης, και να διαχειρίζεται σύμφωνα με τις αξίες, όλες αυτές τις νέες δυνατότητες της εποχής μας.
Μια παιδεία ικανή να επιτελέσει μια τέτοια εθνική αποστολή, με σκοπό την κατάκτηση ενός νέου πατριωτισμού - το σημειώνω και λόγω του συμβολικού 2021, βέβαια - που όμως δεν είναι φοβικός και δεν γνωρίζει σύνορα, αλλά διαμορφώνει τον αυριανό Έλληνα, την αυριανή Ελληνίδα, ως ένα πολίτη δημιουργικό, ανθεκτικό, ικανό και χρήσιμο για την ελληνική κοινωνία, τον Ελληνισμό της διασποράς, αλλά και τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Όπως καταλαβαίνετε, πιστεύω ακράδαντα ότι η εποχή αυτή δεν πρέπει και δεν μπορεί να περιθωριοποιήσει το ρόλο του εκπαιδευτικού, το αντίθετο, ο εκπαιδευτικός καλείται να παίξει έναν ακόμα πιο καθοριστικό ρόλο, που αναδεικνύεται γλαφυρά και με την σημερινή κρίση.
Εύχομαι καλή επιτυχία και ελπίζω να βγουν πολλά συμπεράσματα από αυτήν την πρωτοβουλία σας, αλλά και τη δοκιμασία όλων μας στην κρίση αυτή.
Σας ευχαριστώ.
