ΚΑΙ ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΗ : Το 1980 πήγαμε μαζί με τον αείμνηστο φίλο και συνεργάτη μου Γιώργο Θ. Παπαγεωργίου στο σπίτι του Παναγιώτη Κανελλόπουλου στην οδό Ξενοκράτους 15 στο Κολωνάκι για να δώσει ο Γιώργος τα χειρόγραφα να γράψει, όπως είχαν συνεννοηθεί, τον πρόλογο στο βιβλίο του «Η παλιά Βοστίτσα», που ήταν έτοιμο. Η Νίτσα η γυναίκα του, μας κέρασε καφέ, καθίσαμε στο γραφείο του και κουβεντιάσαμε.
Θυμήθηκε πολλά για την Πάτρα, το Αίγιο, την Φτέρη την γενέτειρά του, τα άσχημα, αλλά και τα ευχάριστα που είχε ζήσει στην Αχαΐα στην διάρκεια του πολυτάραχου βίου του εντός και εκτός της πολιτικής …
Παρ’ όλο που οι οικογένειές μας είχαν στενές σχέσεις ήταν η δεύτερη μόνο φορά που τον έβλεπα από κοντά ! Η πρώτη ήταν στην διάρκεια της Χούντας μαζί με άλλους φοιτητές, σε ένα γραφείο που διατηρούσε στην Ακαδημίας, για άλλους λόγους, σε άλλο κλίμα και χωρίς προσωπικές συζητήσεις…
Αυτή τη φορά του θύμισα τους οικογενειακούς δεσμούς μας: Τα πατρικά σπίτια μας στην Φτέρη ήταν απέναντι, ο μπάρμπα-Κανέλλος ο πατέρας του, όταν βγήκε στην σύνταξη πούλησε το φαρμακείο του στην οδό Μαιζώνος και Πατρέως γωνία στην Πάτρα , στον αδελφό του πατέρα μου τον Κωστάκη Ζουρόπουλο που το διατήρησε μέχρι το 1962 που πέθανε. Ακόμα θυμάμαι σαν παιδί τους μαρμάρινους πάγκους, τα ξύλινα ράφια και τα εκατοντάδες πανέμορφα βαζάκια στο εργαστήριο, που ήταν στο πίσω μέρος του παραδοσιακού φαρμακείου …. Τα θυμόταν όλα και αυτός, θυμήθηκε και πολλά άλλα ακόμα…
Μόλις το κλίμα χαλάρωσε, του πέταξα την ερώτηση που είχα μέσα στο μυαλό μου και με βασάνιζε καιρό πριν. Μου είχε δημιουργηθεί ψάχνοντας τα γεγονότα του 1940 -45 στην Αχαΐα, επί Γερμανικής κατοχής αλλά και μετά την απελευθέρωση : «Κύριε πρόεδρε, όταν γυρίσατε από την Μέση Ανατολή στην Πάτρα το 1944, βρήκατε τον Άρη Βελουχιώτη και ανεβήκατε μαζί στην εξέδρα. Αριστερές αλλά και δεξιές πηγές με έχουν πληροφορήσει ότι κάνατε μια προσπάθεια συνεργασίας με τον ΕΛΑΣ. Είναι αλήθεια ότι μιλήσατε με τον Άρη, προκειμένου να βρείτε μια χρυσή τομή προκείμενου να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι δύο πλευρές; Αληθεύει ότι δεν βάλατε την Αριστερά απέναντι, όπως οι άλλοι της δεξιάς;»…
Στην αίθουσα έπεσε για ένα λεπτό σιγή. Ο Παπαγιώργης, όπως τον έλεγα τον Γ.Θ.Παπαγεωργίου, (γιο του ηρωικού παπά -Παπαθόδωρου που εκτέλεσαν οι Γερμανοί) με κλώτσησε κάτω από την καρέκλα…
Ο μεγάλος διανοητής, ο φιλόσοφος, ο άνθρωπος που έγραψε την ιστορία του Ευρωπαϊκού πνεύματος, γύρισε με κοίταξε στα μάτια και μου απάντησε : «Ναι, του έδωσα το χέρι για να του πάρω το μαχαίρι!»...
Η απάντηση ήταν ξερή, κοφτή και έδειχνε ότι δεν θα ακολουθήσει άλλος διάλογος για το θέμα. Άλλαξα αμέσως συζήτηση, μιας και είχα επιβεβαιώσει και διασταυρώσει έστω και με μια ατάκα όλες τις πληροφορίες που είχα ήδη συγκεντρώσει ότι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο Άρης Βελουχιώτης είχαν αρχίσει με δική τους πρωτοβουλία μια κίνηση συνεργασίας για να αποφευχθεί η αιματοχυσία που και οι δύο έβλεπαν ότι έρχεται, τον σκοτεινό Δεκέμβρη του 1944…
Ήταν αδιανόητο ένας συντηρητικός πολιτικός, ένα στέλεχος της δεξιάς παράταξης, παρά το υψηλό πνευματικό του παράστημα να πει περισσότερα για μια προσωπική προσπάθεια συμφιλίωσης που είχε βρεθεί απέναντι και στις τρεις εμπλεκόμενες παρατάξεις το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, την Κυβέρνηση αλλά και τους Εγγλέζους, ρυθμιστές τότε της έκρυθμης κατάστασης που επιθυμούσαν διακαώς την συντριβή της αριστεράς, η οποία από την μεριά της επιδίωκε δια των όπλων την κατάληψη της εξουσίας!...
Τι είχε όμως συμβεί ακριβώς και τι τροπή θα είχαν πάρει τα πράγματα αν Κανελλόπουλος και Βελουχιώτης περνούσαν το μήνυμα της συμφιλίωσης στις ηγεσίες τους ; Σίγουρα η ιστορία θα είχε γραφτεί αλλιώς :
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος τον Οκτώβρη του 1944 έρχεται στην Πάτρα μέσω Καλαμάτας από την Μέση Ανατολή. Ο Άρης Βελουχιώτης έρχεται επίσης με εντολή του κόμματος στην Πάτρα από την Μεσσηνία, όπου είχε «εποπτεύσει» στο απίστευτο μακελειό την σφαγή των δοσίλογων και όχι μόνο, με εντολή και πάλι του ΚΚΕ… Για την πράξη του αυτή οι μη αριστεροί τον θεωρούσαν «σφαγέα», «μακελάρη» και «βουτηγμένο στο αίμα»… Η εντολή αυτή τη φορά από το ΚΚΕ είναι να προλάβει ο ΕΛΑΣ να μπει πρώτος νικητής στην Πάτρα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Τελικά η Πάτρα απελευθερώνεται με τον γνωστό τρόπο και ο Άρης με τον Κανελλόπουλο παρακολουθούν δίπλα-δίπλα την πανηγυρική παρέλαση που έγινε για την απελευθέρωση της Πάτρας, από την εξέδρα που είχε στηθεί κοντά στον Άγιο Ανδρέα… Εκεί έγινε και η πρώτη συζήτηση. Ο Άρης ήξερε από έγκυρη πηγή ότι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος είχε από την Μέση Ανατολή ακόμα εκδηλώσει μια άποψη εθνικής συμφιλίωσης με την αριστερά, για να μπει η Χώρα σε μια κανονικότητα και μετά να οδηγηθεί σε εκλογές. Κάτι τέτοιο ήθελε και ο Άρης που φοβόταν ότι οι Εγγλέζοι θα μας οδηγούσαν σε άλλες περιπέτειες. Δεν το ήθελαν όμως οι ηγεσίες τους. Αυτές ήθελαν ξεκαθάρισμα λογαριασμών : Η δεξιά με την βοήθεια των Εγγλέζων ήθελε την εξόντωση της ένοπλης αριστεράς και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ επιθυμούσε διακαώς να πάρει την εξουσία, χωρίς και οι δύο να υπολογίζουν την αιματοχυσία και τον εμφύλιο σπαραγμό…
Η συζήτηση επαναλήφθηκε μια φορά ακόμα στο ξενοδοχείο «Σέσιλ» της Πάτρας και αφού ο Άρης Βελουχιώτης επέστρεψε από το Αίγιο, όπου μίλησε από τον εξώστη του ξενοδοχείου «Σπλέντιτ» στην πλατείας Αγίας Λαύρας, ειδοποιημένος από ειδικό απεσταλμένο του Κανελλόπουλου. Ο Βελουχιώτης είχε αρχίσει να αμφισβητείται από την κομματική ηγεσία του ΚΚΕ, παρά το ότι εκτελούσε με θρησκευτική ευλάβεια της εντολές της. Ο Κανελλόπουλος δεν μπορούσε με τίποτα, να μιλήσει για συμφιλίωση στην δική του κομματική ηγεσία, που δεν έβλεπε με τίποτα συνεργασία με την αριστερά. Εν τω μεταξύ διάφοροι «καλοθελητές» και από τις δυο πλευρές μετέφεραν τις πληροφορίες για τις συζητήσεις των δύο αντρών στις ηγεσίες τους, ενώ πλήρη ενημέρωση είχαν και οι Εγγλέζοι μέσω των συνδέσμων τους. Τα πάντα μεταβιβάζοντο κατευθείαν στο Λονδίνο όπου ενημερωνόταν λεπτομερώς και ο Τσόρτσιλ.
Η εξέλιξη έδειξε ότι μια ενωτική προσπάθεια προκειμένου να οδηγηθεί η Χώρα σε αδιάβλητες εκλογές και να εκφράσει ο λαός την επιθυμία του, δεν ήταν δυνατή γιατί απαιτούσε υψηλό φρόνημα, πολιτικό επίπεδο και σώφρονα σκέψη. Κάτι που δεν υπήρχε άλλωστε η αριστερά απέδειξε τις προθέσεις της απέχοντας από τις εκλογές του 1946. Το πνεύμα της αντιπαλότητας και της εκδικητικότητας δεν επέτρεπε συμβιβασμούς. Κανένας δεν σκεφτόταν εκείνες τις ώρες την πατρίδα του, όλοι ήθελαν να βγουν νικητές … Και ας πνιγόταν η χώρα στο αίμα όπως και έγινε!
Η συνομιλία Παναγιώτη Κανελλόπουλου και Άρη Βελουχιώτη ήταν απλά μια συζήτηση που έμεινε συζήτηση, μεταξύ δύο ανδρών τελείως διαφορετικού διαμετρήματος, που σκέφτηκαν όμως πατριωτικά μέσα στη δίνη του μίσους και της αλληλοσφαγής… Σίγουρα αν είχε προχωρήσει η ιστορία θα είχε γραφτεί αλλιώς.
ΣΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ : Ο μεν Παναγιώτης Κανελλόπουλος αναγκάστηκε να σταματήσει κάθε τέτοια σκέψη και να συνεργαστεί με τους Εγγλέζους, ο δε Άρης Βελουχιώτης –πάλι με κομματική εντολή –πέρασε στην Θεσσαλία με το κόμμα καχύποπτα να τον παρακολουθεί, μέχρι να τον αποκηρύξει επίσημα και να τον «δώσει» βορά στα τσακάλια της εθνικοφροσύνης, με την γνωστή κατάληξη…
ΥΓ. Τις ανεπίσημες συνομιλίες των δύο αντρών μου έχουν επιβεβαιώσει στενοί συνεργάτες τους, που δεν βρίσκονται στην ζωή, τονίζοντάς μου την «αγνή τους πρόθεση», ενώ και στα αρχεία του Foreign office υπάρχουν εκθέσεις, μιας και οι Εγγλέζοι παρακολουθούσαν τα πάντα!...
* Ο Φάνης Ζουρόπουλος είναι Επ. εκτελεστικός Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και Τ. Πρόεδρος της Ένωσης Επαρχιακού Τύπου.
