Το 2007 ο Μπράιαν Τσέσκι και ο Τζο Γκέμπια, δύο νεαροί συγκάτοικοι στο Σαν Φρανσίσκο, αποφάσισαν να τοποθετήσουν ένα στρώμα αέρος στο διαμέρισμά τους και να προσφέρουν κατάλυμα και πρωινό έναντι μιας συμβολικής τιμής σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο.
Σκοπός τους ήταν να εξοικονομήσουν μερικά χρήματα για να μπορούν να καλύπτουν το ακριβό ενοίκιο στην αμερικανική μεγαλούπολη. Δώδεκα χρόνια αργότερα, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που δημιούργησαν, την Airbnb, υπάρχουν καταχωρημένα περισσότερα από 6 εκατομμύρια σπίτια και διαμερίσματα σε 81.000 πόλεις του κόσμου, ενώ η αξία της εταιρείας υπολογίζεται σε περισσότερα από 30 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για την επανάσταση στον τουρισμό του 21ου αιώνα, που δημιουργεί νέες ευκαιρίες για εκατομμύρια πολίτες, ή για μια άμεση απειλή τόσο για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην πραγματική οικονομία όσο και για τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες λόγω της Airbnb βλέπουν να εκτοξεύονται οι τιμές των ακινήτων και να αλλοιώνεται η τοπική φυσιογνωμία; Οποια κι αν είναι η απάντηση, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Airbnb δεν είναι μια κτηματομεσιτική εταιρεία, αλλά υπηρεσία διαμεσολάβησης «της κοινωνίας της πληροφορίας».
Αυτό τουλάχιστον έκρινε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης με μια απόφαση-σταθμό που εξέδωσε την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου. Μια απόφαση που, σύμφωνα με την ίδια την ηλεκτρονική πλατφόρμα, αποτελεί αδιαμφισβήτητη νίκη στη διαμάχη της με ξενοδόχους και τοπικές κοινότητες, ενώ για την άλλη πλευρά είναι ένα ακόμη βήμα προς την ανάγκη επιβολής αυστηρότερων ρυθμίσεων και ενδεχομένως προς την αλλαγή ακόμα και του Δικαίου της Ε.Ε.
Η υπόθεση ξεκίνησε πριν από περίπου πέντε χρόνια, όταν η πανίσχυρη Ενωση για την Επαγγελματική Παροχή Υπηρεσιών Προσφοράς Καταλυμάτων και Τουρισμού της Γαλλίας (Association pour un Hébergement et un TOurisme Professionnels - AhTOP) προσέφυγε στη Δικαιοσύνη ζητώντας τη συμμόρφωση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας με τη γαλλική νομοθεσία.
Συγκεκριμένα, η AhTOP υποστήριξε ότι η Airbnb ασκεί δραστηριότητα κτηματομεσίτη χωρίς να διαθέτει επαγγελματική ταυτότητα, κατά παράβαση του αποκαλούμενου «νόμου Hoguet» που ισχύει στη Γαλλία για τις δραστηριότητες των επαγγελματιών του κτηματομεσιτικού τομέα. Το δικαστήριο της Γαλλίας ζήτησε προδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο τελικά έκρινε ότι η δραστηριότητα της Airbnb είναι μια «υπηρεσία διαμεσολάβησης», η λειτουργία της οποίας διέπεται από μια ευρωπαϊκή οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο.
«Χαιρετίζουμε αυτή την απόφαση και επιθυμούμε να προχωρήσουμε και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με τις τοπικές κοινωνίες με σαφείς κανόνες που θέτουν τις τοπικές κοινότητες στο επίκεντρο του βιώσιμου τουρισμού του 21ου αιώνα», δήλωσε στο «ΘΕΜΑ» ο κ. Μάουρο Τουρκάτι, εκπρόσωπος της Airbnb. Σύμφωνα με τον ίδιο, «θέλουμε να είμαστε καλοί εταίροι με όλους και ήδη έχουμε συνεργαστεί με περισσότερες από 500 κυβερνήσεις για να βοηθήσουμε τους οικοδεσπότες να μοιραστούν τις οικίες τους, να ακολουθούν τους κανόνες και να καταβάλουν τους φόρους τους». Σύμφωνα με την απάντηση της Airbnb στο «ΘΕΜΑ», «η απόφαση (σ.σ.: του δικαστηρίου της Ε.Ε.) παρέχει μια σαφή εικόνα των κανόνων που ισχύουν για τις συνεργατικές πλατφόρμες όπως η Airbnb (Οδηγία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο) και τον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι κανόνες συμβάλλουν στη δημιουργία ευκαιριών για τους καταναλωτές. Επίσης διασαφηνίζει ότι ο νόμος Hoguet -ένας γαλλικός νόμος περί ακινήτων 50 ετών- δεν πρέπει να εφαρμόζεται στην Airbnb».
Διαφορετική άποψη, ωστόσο, εκφράζει η AhTOP, η οποία και κινήθηκε δικαστικά κατά της Airbnb. Σε επικοινωνία που είχε το «ΘΕΜΑ» με την AhTOP, ο κ. Κεντάν Μισελόν, γενικός εκπρόσωπός της, υποστήριξε ότι «το Δικαστήριο της Ε.Ε. θέτει το γαλλικό κράτος πρόσωπο με πρόσωπο με τις ευθύνες του» και ζητεί την παρέμβαση της κυβέρνησης ώστε να αλλάξει το απαρχαιωμένο νομικό πλαίσιο που επιτρέπει σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες όπως η Airbnb να ανταγωνίζονται αθέμιτα τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην πραγματική οικονομία: «Η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνιστά μια λευκή επιταγή για την Airbnb, καθώς η εταιρεία μπορεί ακόμα να κρύβεται πίσω από την Οδηγία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο. Η γαλλική κυβέρνηση πρέπει να διπλασιάσει τις προσπάθειες για την αλλαγή των αρχαϊκών κανόνων που διέπουν τις κτηματαγορές και τις κτηματομεσιτικές υπηρεσίες».
Οι δικαστικές περιπέτειες της Airbnb με την Ε.Ε., και συγκεκριμένα με τη Γαλλία, δεν έχουν ολοκληρωθεί. Με το νέο έτος το Δικαστήριο της Ε.Ε. θα κληθεί να αποφασίσει για τη νομιμότητα της υποχρέωσης που επιβάλλει η γαλλική νομοθεσία στους ιδιοκτήτες ακινήτων ιδιοκτητών σε πόλεις άνω των 200.000 κατοίκων καθώς και στα προάστια του Παρισιού να ζητούν έγκριση από τις δημοτικές αρχές προτού προσφέρουν υπηρεσίες παροχής καταλύματος βραχείας διάρκειας μέσω της δημοφιλούς ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
