Κάθε αναλυτής με ικανότητα αντικειμενικής εκτίμησης της εγχώριας οικονομικής πραγματικότητας για το 2019 είναι υποχρεωμένος να αποδεχθεί τρία βασικά δεδομένα προκειμένου να είναι σε θέση να προβλέψει τις εξελίξεις και να προτείνει λύσεις:
Ι) Το χρέος δεν είναι βιώσιμο με όποιον τρόπο και αν επιχειρήσει να προσεγγίσει κανείς το πρόβλημα. Η αδυναμία ανάδειξης σοβαρής αναπτυξιακής προοπτικής, σε συνδυασμό με το υπό διαμόρφωση δυσμενές διεθνές κλίμα αναδεικνύουν περιβάλλον εντεινόμενης εσωτερικής οικονομικής κρίσης. ΙΙ) Το τραπεζικό σύστημα νοσεί καθώς δεν αναμένεται να μπορέσουν οι τράπεζες να συμβάλουν χρηματοδοτικά στην όποια ανάπτυξη εκκινήσει και ΙΙΙ) Η διατήρηση του επιπέδου των πλεονασμάτων στο 3,5% καθίσταται μακροπρόθεσμα ουτοπική. Διατηρεί δε τη χώρα εκτός του διεθνούς συστήματος των επενδύσεων. Τα παραπάνω, αν ληφθούν υπόψη, αξιωματικά δημιουργούν την ανάγκη άμεσων λύσεων πέραν της πεπατημένης.
Οι αγορές έχουν έναν ιδιότυπο τρόπο να αναδεικνύουν κάθε στιγμή την πραγματική εικόνα των οικονομιών. Με τη συμπεριφορά τους, δε, προεξοφλούν καταστάσεις και μελλοντικές εξελίξεις. Στην περίπτωση της χώρας μας, η κατάρρευση του χρηματιστηρίου καθώς και το επίπεδο των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων αποτελούν χαρακτηριστικές ενδείξεις όχι μόνο μιας αδύναμης οικονομίας, αλλά μιας οικονομίας που θα αργήσει να ανακάμψει. Ίσως δε να οδηγηθεί εκ νέου σε κρίση αν δεν γίνει κατ' αρχάς αποδεκτή η πραγματικότητα αυτή από την κυβέρνηση.
Το διαχρονικό πρόβλημα της πολιτικής υπήρξε αφενός η αδυναμία αντίληψης, αφετέρου η άρνηση αναγνώρισης της πραγματικότητας προκειμένου αυτή να επικοινωνηθεί με ειλικρίνεια στους πολίτες. Αν η αδυναμία διορατικής σκέψης συγχωρείται, αυτό που δεν γίνεται αποδεκτό είναι η άρνηση προώθησης καινοτόμων προσεγγίσεων και λύσεων αναφορικά με τον τρόπο χρηματοδότησης της ανάπτυξης.
Η μέχρι σήμερα πεπατημένη των ΕΣΠΑ και των αναπτυξιακών προγραμμάτων οδεύει προς αποτυχία. Δεν είναι δυνατόν μόνον αυτή η διέξοδος να προβάλλεται ως βασική αναπτυξιακή λύση. Δυστυχώς, τα προγράμματα αυτά είναι αδύνατον να συμβάλουν παρά μόνον στη συντήρηση κάποιων αναπτυξιακών δεδομένων. Αδιαμφησβήτητο γεγονός ότι οι δημόσιες επενδύσεις ως μοχλός ανάπτυξης έχουν επί της ουσίας απαξιωθεί με βάση τη σχετική κατανομή κονδυλίων στον προϋπολογισμό για το 2019. Επιπρόσθετα, παρατηρείται σημαντική υστέρηση απορροφητικότητας, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει για το αντίθετο.
Κατά συνέπεια, λύσεις στη χρηματοδότηση της οικονομίας πρέπει να αναζητηθούν από μηχανισμούς και θεσμικές παρεμβάσεις εκτός των καθιερωμένων. Η μέχρι σήμερα αποτυχία μας, ως χώρα, να αναδείξουμε την πατρότητα των πολιτικών του μνημονίου, αποδεχόμενοι στην ουσία την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος και δεχόμενοι ένα στρεβλό και επιβαλλόμενο πρόγραμμα, μας υποχρεώνει να σχεδιάσουμε άμεσα έναν νέο "εξωσυστημικό" μηχανισμό χρηματοδότησης της εγχώριας επιχειρηματικότητας.
Τα διάφορα προγράμματα ανάδειξης και στήριξης καινοτόμων λύσεων ή αλλαγής της μορφής εταιρικών σχημάτων λειτουργούν επικουρικά σε οικονομίες με υφιστάμενο δυναμισμό. Έστω και αν οι ρυθμοί ανάπτυξης παγκοσμίως έχουν αρχίσει να δείχνουν σημεία κάμψης. Είναι απλά επικουρικά προγράμματα με στόχο τη διευκόλυνση ανάδειξης νέων αναπτυξιακών δεδομένων. Στη χώρα μας σήμερα κάθε συζήτηση για διευκόλυνση της ανάπτυξης όμως αγγίζει τη σφαίρα της ουτοπίας. Πόσο μάλλον όταν η οικονομία χρειάζεται ένα ισχυρό σοκ. Αυτό όμως δεν θα προκύψει ούτε από κάποια αναβάθμιση οίκων αξιολόγησης, ούτε από την προσμονή "μετάλλαξης" του αριθμού των δόσεων των εκατομμυρίων οφειλετών προς το δημόσιο.
Για να "εκτραπεί" θετικά ο αναπτυξιακός σχεδιασμός -εκτός πεπατημένης όμως- είναι αναγκαία η ανάδειξη ένος εξωσυστημικού φορέα διαμόρφωσης εναλλακτικών χρηματοδοτικών δικτύων σε όλη την επικράτεια, εκτός τραπεζικού συστήματος, αλλά με την εποπτεία της ΤτΕ. Στην παρούσα φάση -ίσως για τα επόμενα δύο χρόνια- θα ήταν λάθος να περιμένουμε από τις τράπεζες στην προβληματική φάση που βρίσκονται να αναλάβουν άμεσα τον ρόλο που τους αναλογεί. Ειδικά αν συνυπολογισθεί το γεγονός ότι από το 2019 η ΕΕ εισέρχεται σε υφεσιακή κατάσταση και οι αγορές αντιδρούν αρνητικά στην απόσυρση ρευστότητας τόσο από την ΕΚΤ, όσο και από το Fed.
Δυστυχώς, εν μέσω αδυναμίας αποτελεσματικής διαχείρισης των "κόκκινων" δανείων και τον έμμεσο αφελληνισμό χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τόσο η αναπτυξιακή στόχευση, όσο και ο χάρτης των βιώσιμων επιχειρήσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν ως εφαλτήριο ανάπτυξης πρέπει να επανασχεδιασθεί. Προγραμματισμένα, άμεσα και αποτελεσματικά.
Προφανώς η λύση δεν θα δοθεί μέσα από την καθυστερημένη -αν και ορθή- προώθηση του σχεδιαζόμενου μηχανισμού "μικροδανείων" για επιχειρήσεις. Ο χρόνος από την ψήφιση του σχετικού νόμου ως την υλοποίηση του εγχειρήματος είναι μακρύς, καθώς νέας μορφής χρηματοδοτικά σχήματα για αξιολόγηση και χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων απαιτούν χρόνο εκκόλαψης. Εκτός εάν οι βασικές κεφαλαιακές συμμετοχές προέρχονται από τον τραπεζικό κλάδο. Γεγονός που δεν θα επιτρέψει τον ανεπηρέαστο επανασχεδιασμό της αναπτυξιακής στόχευσης.
Χρειάζονται νέες προσεγγίσεις και ανοικτά μυαλά για να εφαρμοσθεί ένας περιφερειακός χρηματοδοτικός μηχανισμός με αυτόνομο σχεδιασμό, αλλά και επιλογή εταιρειών με δυναμική, προκειμένου ταυτόχρονα να αναζητηθούν διέξοδοι σε κεφαλαιαγορές. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει με καθαρότητα και σαφήνεια το χρηματιστήριο να αποκτήσει νέο ρόλο πέρα από τη συμμετοχή σε road shows και δημόσιες σχέσεις. Στην παρούσα φάση της κατάρρευσης δεν φαίνεται να επιτυγχάνουν τίποτα περισσότερο από το να στηρίζουν το δήθεν αναπτυξιακό αφήγημα της κυβέρνησης, αλλά και τις δημόσιες σχέσεις όσων συμμετέχουν. Επιπρόσθετα, δεν είναι δυνατόν να θεωρηθούμε ως "επενδύσιμος" προορισμός όταν απαξιώνεται ο ρόλος του διοικητή της ΤτΕ για λόγους άσχετους από τη διαχειριστική του ικανότητα. Δυστυχώς, η αδυναμία της κυβέρνησης να αντιληφθεί την πραγματικότητα οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη "λατινοποίηση" της οικονομίας.
