Το καρναβάλι συναντά τον καραγκιόζη και ο Διόνυσος το παιχνίδι των σκιών, στην έναρξη μιας περιόδου που θέλει την πρωτεύουσα της Αχαΐας ξέγνοιαστη και ευχάριστα… αναστατωμένη.
Καρναβάλι και θέατρο σκιών, «συνομιλούν για πρώτη φορά πάνω στο άρμα του τελάλη, σε ένα πάντρεμα που μόνο τυχαίο δεν είναι καθώς και τα δυο έλκουν την καταγωγή τους από την Πάτρα και απηχούν τη λαϊκή της αισθητική, το σατιρικό της… κριτήριο.
Η ιδέα να ανέβει το θέατρο σκιών στο άρμα του τελάλη που θα περιδιαβεί το Σάββατο τους δρόμους ανακοινώνοντας τη έναρξη της μεγαλύτερης χειμερινής γιορτής νεολαίας – και όχι μόνο- για την Πάτρα και την Ελλάδα, ανήκει στον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕ Σταύρο Τσακίρη, ο οποίος αν και όχι Πατρινός, κατάφερε να δει το προφανές της συνεργασίας δύο τεχνών που έχουν αναφορά στην πόλη και να δώσει ένα άλλο άρωμα στον χαρούμενο καρναβαλικό …Ερμή κομιστή της είδησης ότι η γιορτή αρχίζει.
Αυτός που θα μας ξεσηκώσει από... μεγαφώνου το πρωί του Σαββάτου, δεν θα είναι ωστόσο ο καραγκιόζης, αλλά ο περίφημος Χατζηαβάτης, ο οποίος θα πάρει σάρκα και οστά από έναν εκ των πλέον ταλαντούχων νέων Πατρινών εραστών του θεάτρου σκιών, τον Χρήστο Καλπουζάνη, ο οποίος μας βάζει στο κλίμα του τελάλη που αντί του «Ακούσατε, ακούσατε, Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι, Έλληνες και Οθωμανοί,..» της πρόσκλησης των απανταχού υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θα μας μιλήσει για «άνιθο, σπανάκι, ρύζι» και το ομοιοκατάληκτο «το καρναβάλι αρχίζει».
Το κεφάλι του Χατζηαβάτη από τα ιστορικά πληρώματα
«Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ, ο Σταύρος Τσακίρης, είχε μια ιδέα, να μπει τελάλης ο Καραγκιόζης. Επικοινώνησαν μαζί μου και μου έκαναν την πρόταση να είμαι εγώ ο τελάλης με τις φωνές του Καραγκιόζη. Εγώ συμφώνησα αμέσως γιατί μου άρεσε πολύ η πρόταση αλλά από εκεί και πέρα προέκυψαν θέματα στησίματος. Ο.κ. να δώσω τις φωνές του Καραγκιόζη, αλλά να ανέβω πάνω στο άρμα και τι να κάνω; Άμα είναι να το κάνω, να το κάνω σωστά. Τότε ήρθε η ιδέα» λέει στις «7Μ» ο Χρήστος Καλπουζάνης και εξηγεί. «Πρέπει να ήταν το 2013 ή το 2014, επί Δημαρά, όταν τα ιστορικά γκρουπ του Κρυμμένου Θησαυρού είχαν κάνει το Γάμο της Κουλουρούς στο Μικρό Πρίγκιπα, σε ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι στη δημοτική αρχή. Είχαν προκύψει δηλαδή, δύο Γιαννούλες. Εκεί είχα συμμετάσχει και εγώ για να κάνουμε το γάμο και είχαμε φτιάξει δύο μεγάλα κεφάλια του Χατζηαβάτη, που είχαν βγει και κάνανε τον τελάλη το πρωί της Τσικνοπέμπτης για την βραδινή εκδήλωση. Είχα δώσει το σχέδιο και βοήθησα στο βάψιμο, αλλά όλη τη δουλειά επί της ουσίας την έκαναν τα παιδιά των πλοηρωμάτων. Επειδή έχω σχέσεις με τα παιδιά από τα παλιά, τα ιστορικά πληρώματα του Κρυμμένου Θησαυρού, τους ζήτησα να μου δώσουν το κεφάλι του Χατζηαβάτη που είχαμε φτιάξει τότε και μου το έδωσαν. Θα βρω και μια στολή Χατζηαβάτη και θα γίνει… μάχη το Σάββατο. Θεωρώ πολύ σημαντικό που οι δύο αυτές εκφάνσεις του πολιτισμού, δηλαδή το καρναβάλι και ο Καραγκιόζης που έχουν ρίζες στην Πάτρα παντρεύονται με τον καλύτερο τρόπο. Ελπίζω να φανώ αντάξιος της πρόκλησης. Δεν σας κρύβω βέβαια ότι έχω και ένα άγχος γιατί έχουνε περάσει πολύ καλοί τελάληδες από το Καρναβάλι όπως ο Γιώργος ο Λογαράς που ήταν απίθανος σε αυτό το ρόλο. Θα προσπαθήσω να σταθώ αντάξια».
Επιμένοντας στον καραγκιόζη
Ο Χρήστος Καλπουζάνης είναι ένας από τους νέους ανθρώπους που επιμένουν στον Καραγκιόζη με ερωτική προσήλωση. Στο εργαστήριό του «Σκιά και Τέχνες» μεταδίδει αυτή την αγάπη στα παιδιά, στη γενιά που έρχεται και πρέπει να γνωρίσει την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου της. Και όπως συμβαίνει συνήθως, η αναγνώριση έρχεται ευκολότερα και σίγουρα γρηγορότερα από περιοχές εκτός Πατρών. Είναι ένα είδος.. εθίμου και αυτό.
«Πέφτουν τώρα και κάτι προτάσεις για το εξωτερικό. Τον Αύγουστο φεύγω για την Ιταλία, στο πλαίσιο φεστιβάλ για τους πολιτισμούς της Μεσογείου. Πρόκειται για ένα φεστιβάλ, αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας, που θα γίνει και στην Πάτρα αλλά και σε άλλες πόλεις όπως η Ιταλία και η Ισπανία, όπου θα ταξιδέψω και εγώ εκπροσωπώντας το καραγκιόζη της Πάτρας. Και επίσης έχω μια πρόταση για Λονδίνο για τα ελληνικά σχολεία, να πάω δηλαδή να παίξω και να διδάξω Καραγκιόζη» μας λέει.
Η πρώτη του παράσταση δόθηκε στα 12
Τα παιδιά, έχουν ένα ακατέργαστο κριτήριο και προσεγγίζουν τον Καραγκιόζη με την τρυφερότητα και το ενδιαφέρον ενός αυθόρμητου ερευνητή. Για αυτό και αγαπούν, και πάντα θα αγαπούν τον Καραγκιόζη. Πόσο μάλιστα όταν έχουν μια γιαγιά Σμυρνιά.
«Η πρώτη μου επίσημη παράταση δόθηκε ήταν όταν ήμουν 12 χρονών, το 1998, στο πρώτο φεστιβάλ Καραγκιόζη, στο παλαιό δημοτικό νοσοκομείο» θυμάται ο Χρήστος Καλπουζάνης. «Το μικρόβιο μου το έβαλε η γιαγιά μου η οποία ήταν Μικρασιάτισσα και για να μην βάζω τα κλάματα μου έπαιζε καραγκιόζη. Συνέχισα με τον Ορέστη, τον Άνέστη τον Βακάλογλου και φυσικά όπως όλοι, προσπάθησα και εγώ να κλέψω μετά από το Γιάνναρο. Στη συνέχεια ξεκίνησα τις παραστάσεις. Σε όλα τα φεστιβάλ του δήμου ήμουνα μέσα, από δώδεκα χρονών, κάθε καρναβάλι δηλαδή που γινόταν και ένα φεστιβάλ του καραγκιόζη. Έχω πάρει βραβείο κίνησης φιγούρας στο διαγωνιστικό φεστιβάλ και βραβείο καλύτερης παράστασης θεάτρου σκιών στην Ελλάδα».
«Να διαβάζουμε και κανένα βιβλίο οι καραγκιοζοπαίκτες»
Ο Καλπουζάνης διδάσκει σε παιδιά ηλικίας 4 ετών και πάνω. «Δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε απλή ιστορία» μας λέει.
«Υπάρχει μεν μεγάλο ενδιαφέρον από την πλευρά των παιδιών, αλλά και εμείς πρέπει να είμαστε υπεύθυνοι. Επειδή έχει γίνει κάπως σαν μόδα για ορισμένους τελευταία ο καραγκιόζης, δεν αρκεί να κουνάς φιγούρες. Πρέπει και εμείς σαν καραγκιοζοπαίκτες να διαβάζουμε και κανένα βιβλίο. Γιατί τα παιδιά επειδή είναι σφουγγάρια, ρωτάνε και απορροφούν απαντήσεις. Πρέπει λοιπόν να έχουμε παιδεία, να μπορούμε να τους μιλήσουμε και να τους μεταδώσουμε αρχές όπως η δημοκρατία, η ισονομία και να τους εξηγήσουμε τι είναι φασισμός, τι είναι μπούλινγκ… όλα αυτά μπορούμε να τα περάσουμε μέσα από τον καραγκιόζη»
Γ. Κοντογεωργοπουλου
