Το δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας, έχει σημαντικές οικονομικές προεκτάσεις. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) καθορίζεται από το επίπεδο απασχόλησης των διαθέσιμων παραγωγικών συντελεστών, συγκεκριμένα της εργασίας και του κεφαλαίου. Η μείωση του οικονομικά ενεργού ελληνικού πληθυσμού οδηγεί, μέσω μείωσης του εργατικού δυναμικού, σε μειωμένο ΑΕΠ, ασκώντας πίεση στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Η πίεση αυτή, θα αυξάνεται συνεχώς, καθώς ένα διαρκώς μικρότερο ΑΕΠ θα καλείται να χρηματοδοτεί τις διαρκώς αυξανόμενες μεταβιβαστικές πληρωμές. Αυτό αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε αύξηση φορολογίας, η οποία όμως από ένα σημείο και ύστερα είναι αναποτελεσματική αφού, οδηγεί σε φυγή εργαζομένων και κεφαλαίου, με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμα περισσότερο το ΑΕΠ και η φορολογική βάση.
Πώς μπορούν να αναστραφούν οι δημογραφικές προκλήσεις; Ο πιο προφανής τρόπος είναι η αύξηση του ελληνικού δείκτη γονιμότητας. Προς την κατεύθυνση αυτή, είναι απαραίτητη μια συνολική και συνεκτική επαναχάραξη της φορολογικής, ασφαλιστικής, κοινωνικής και εκπαιδευτικής πολιτικής, με στόχο την παροχή θετικών κινήτρων για αύξηση των γεννήσεων.
Πέραν αυτών χρειάζονται παρεμβάσεις που θα οδηγήσουν, στην αύξηση του ΑΕΠ μέσα από αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, στην αύξηση των επενδύσεων και της παραγωγικότητας, καθώς και στην αύξηση του ποσοστού ιδιωτικής αποταμίευσης προς υποστήριξη του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων σε μεγαλύτερες ηλικίες, όταν συνήθως αυτοί δεν εργάζονται. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει στην επανεκπαίδευση των μακροχρόνια ανέργων σε δεξιότητες με ζήτηση στη σύγχρονη αγορά εργασίας, προκειμένου να αυξήσει τις πιθανότητες επανένταξης των ανθρώπων αυτών στον ενεργό οικονομικό πληθυσμό. Επίσης, ο επαναπατρισμός όσων μετανάστευσαν την περίοδο της κρίσης θα αναβαθμίσει τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, όχι μόνο μέσα από την αύξηση του εργατικού δυναμικού αλλά και την αύξηση της παραγωγικότητας της ελληνικής εργασίας, εξαιτίας του υψηλού ανθρώπινου κεφαλαίου των επαναπατρισθέντων. Τέλος, μέρος της λύσης του ελληνικού δημογραφικού προβλήματος είναι και η μετανάστευση στην Ελλάδα ανθρώπων μη ελληνικής καταγωγής. Η Ελλάδα, ως ανοικτή κοινωνία, πρέπει να χαράξει μια ισορροπημένη, ανθρωπιστική μεταναστευτική πολιτική. Τα σύνορα της Ελλάδας δεν πρέπει να είναι απροσπέλαστα, ούτε όμως και διάτρητα. Η ελληνική μεταναστευτική πολιτική πρέπει να επιδιώκει ελεγχόμενες μεταναστευτικές εισροές με δυνατότητα θετικής συνεισφοράς στην ελληνική οικονομία. και διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής των τοπικών κοινωνιών.
Είναι λοιπόν απολύτως σαφές ότι χωρίς σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην πλευρά της προσφοράς της ελληνικής οικονομίας, τη δημόσια διοίκηση, το θεσμικό πλαίσιο και την εκπαίδευση, η Ελλάδα δεν μπορεί να προσελκύσει τις επενδύσεις που είναι απαραίτητες για να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος και να εξασφαλίσει ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες της στο μέλλον. Απαιτείται η υιοθέτηση ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για την ελληνική οικονομία, που θα είναι σε θέση να αυξήσει την μακροχρόνια απασχόληση, την παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής, καθώς και την εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
Με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, μπορεί και πρέπει να μετριασθεί. Εντούτοις, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν μπορεί να αντιστραφεί. Το διαρκώς υψηλότερο προσδόκιμο ζωής, σε συνδυασμό με την σταθεροποίηση του δείκτη γονιμότητας σε χαμηλότερα σε σχέση με το παρελθόν επίπεδα, οδηγεί σε μεγαλύτερους ηλικιακά πληθυσμούς με διαρκώς μεγαλύτερες οικονομικές ανάγκες όταν οι πληθυσμοί αυτοί θα φτάνουν σε ηλικίες που δεν θα μπορούν πλέον να εργάζονται.
