Η χώρα δεν θα πρέπει να πισωγυρίσει στις μεταρρυθμίσεις, όταν, μάλιστα, δεν έχει καταφέρει ακόμη να κερδίσει την εμπιστοσύνη των αγορών. Μέχρι να δείξει η Ελλάδα ότι οι αγορές την εμπιστεύονται, κάτι που ενδεχομένως αργήσει να συμβεί, αφού θα πρέπει να γίνουν αναχρηματοδοτήσεις ομολόγων, δεν θα μπορεί να αποφεύγει τις δυσμενείς συνέπειες από εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι οι αναταράξεις στις αγορές.
Δεν υπάρχει λοιπόν άλλη λύση, παρά μόνο οι μεταρρυθμίσεις, καθώς δημοσιονομικά έχουμε δεσμευτεί με τα μνημόνια και θα είμαστε δεσμευμένοι για μεγάλο διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι με τη δημοσιονομική πολιτική το μόνο που μπορεί να κάνει η χώρα είναι αναδιανομή, δεν μπορεί να κάνει επεκτατική πολιτική. Από την άλλη στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής, δυστυχώς δεν επωφεληθήκαμε από την ποσοτική χαλάρωση, διότι δεν είχαμε τις κατάλληλες εγγυήσεις και από εδώ και στο εξής η πορεία της νομισματικής πολιτικής θα είναι ανοδική, το αντίθετο από επεκτατική, οπότε δεν θα επωφεληθούμε όπως επωφελήθηκαν άλλες χώρες. Ήταν σημαντική απώλεια, το γεγονός ότι η Ελλάδα έχασε τη δυνατότητα αυτή. Από τη μακροοικονομική πλευρά, λοιπόν, ο συνδυασμός δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής δεν υφίσταται ως επιλογή. Το μόνο που απομένει είναι οι μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να προσελκύσουν επενδύσεις. Οι επενδυτές, που θα αποφασίσουν να έρθουν στην Ελλάδα, θα πρέπει να ξέρουν ότι θα μπουν εύκολα στην αγορά και θα έχουν νομική κάλυψη.
Αν παρά ταύτα, αρχίσει το πισωγύρισμα με τις δεσμεύσεις, τότε η χώρα θα πάει γεωμετρικά πίσω και ιδίως στο δρόμο της ανάκτησης της εμπιστοσύνης. Οι δεσμεύσεις, που έχει κάνει η κυβέρνηση, δεν αρκούν για να χτιστεί η εμπιστοσύνη. Την εμπιστοσύνη δεν την απαιτείς, την κερδίζεις.
Η χώρα χρειάζεται επεκτατική πολιτική, την οποία δημοσιονομικά λόγω των δεσμεύσεων δεν μπορεί να κάνει, και νομισματικά δεν θα υπάρξει επεκτατική πολιτική. Οπότε δεν υπάρχει βοήθεια από την μακροοικονομική πλευρά. Χρειάζεται μεταρρυθμίσεις επί της παραγωγικότητας και επί των θεσμών. Διότι μία από τις καταστροφικές επιπτώσεις λόγω της κρίσης, ήταν πάνω από όλα η αλλοίωση των θεσμών. Η εμπιστοσύνη στο κράτος, στη δημοσιονομική διοίκηση, στη διαφάνεια και την πολιτική σταθερότητα, που είναι απαραίτητα θεσμικά σε μια κοινωνία, πήραν την κατιούσα.
Το δημογραφικό, από την άλλη πλευρά, αποτελεί σημαντική ανησυχία για την Ελλάδα, καθώς η φυσική παρακμή του πληθυσμού επιταχύνθηκε, ενώ πολλοί Έλληνες, συνήθως οι πιο ταλαντούχοι, εγκαταλείπουν τη χώρα. Αυτού του είδους η μετανάστευση θα μειώσει περαιτέρω τη δυναμική οικονομικής μας ανάπτυξης και ως εκ τούτου η κυβέρνηση θα πρέπει να κάνει ότι μπορεί για να επιβραδύνει και να αντιστρέψει τη μετανάστευση.
Η παγκόσμια οικονομική κατάσταση είναι καλή αυτή τη στιγμή, αν και ο κίνδυνος ενός μεγάλου εμπορικού πολέμου δεν έχει αποσοβηθεί. Ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αφενός, και των ΗΠΑ και της Ευρώπης, αφετέρου, θα είχε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη, γεγονός που θα επιβράδυνε και την ελληνική ανάπτυξη. Και η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να προκαλέσει κίνδυνο επανεμφάνισης μιας κρίσης κρατικού χρέους στην Ελλάδα.
Η τρέχουσα τουρκική οικονομική κρίση είναι ένας περαιτέρω παράγοντας κινδύνου, επειδή επηρεάζει ήδη τις αναδυόμενες χώρες σε όλο τον κόσμο, ενώ η Ελλάδα είναι ένας κοντινός της γείτονας. Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία κινδυνεύουν να έχουν απώλειες, γεγονός που θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία μας.
Συνολικά, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου και συνεπώς απαιτούνται προσεκτικές πολιτικές και πολιτικές, οι οποίες θα ενισχύουν την εμπιστοσύνη στην Ελλάδα, προκειμένου η χώρα να μπορέσει να διαπλεύσει στον κόσμο μετά τα προγράμματα στήριξης.
