Προστάτης: Επτά μύθοι που δεν πρέπει να πιστεύετε

Πόσα ξέρετε για τον προστάτη; Σε ποιες ηλικίες, λ.χ., εμφανίζονται προβλήματα σε αυτόν; Είναι απαραίτητος για τη στυτική λειτουργία; Χρειάζονται πάντοτε αντιβιοτικά για την προστατίτιδα; Και το αυξημένο PSA σημαίνει πάντοτε καρκίνο; 

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας Δρ. Ηρακλής Πούλιας, τ. διευθυντής στην Ουρολογική Κλινική του Κοργιαλένειου Μπενάκειου Νοσοκομείου ΕΕΣ, απαντά σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα, ξεδιαλύνοντας τους μύθους από τις αλήθειες.

1. Τα προβλήματα του προστάτη εμφανίζονται μετά τα 60. 

Μύθος. Τα συνηθέστερα νοσήματα του προστάτη είναι η καλοήθης υπερτροφία (διόγκωση), η προστατίτιδα και ο καρκίνος του προστάτη. Από αυτά, η προστατίτιδα είναι συχνότερη σε άνδρες ηλικίας 35-50 ετών, ενώ η καλοήθης υπερτροφία (η κατάσταση που οι άνδρες κοινά αποκαλούν «προστάτης») μπορεί να αρχίσει στις ίδιες ηλικίες (λ.χ. υπολογίζεται ότι προσβάλλει το 20% των 40άρηδων). Όσον αφορά τον καρκίνο του προστάτη, τα έξι στα δέκα κρούσματα παρατηρούνται σε άνδρες ηλικίας άνω των 65 ετών (η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 66 έτη), αλλά τα υπόλοιπα σε νεότερους. Επιπλέον, η εκδήλωσή του μετά τα 65 δεν σημαίνει πως αναπτύσσεται σε αυτή την ηλικία. Η ανάπτυξή του έχει αρχίσει περίπου 15 χρόνια νωρίτερα, απλώς μετά τα 60-65 προκαλεί πια αισθητά συμπτώματα τα οποία αντιλαμβάνονται οι ασθενείς. Επομένως, η ηλικία είναι ένας παράγοντας κινδύνου για προβλήματα στον προστάτη, αλλά αυτά μπορεί να εκδηλωθούν ακόμα και σε νεαρά άτομα.

2. Η καλοήθης υπερτροφία του προστάτη οδηγεί στον καρκίνο.

Δεν ισχύει. Η διόγκωση (δηλαδή η υπερτροφία) του προστάτη είναι μία καλοήθης κατάσταση που σχετίζεται με την ορμόνη του ανδρικού φύλου, την τεστοστερόνη. Σχεδόν όλοι οι άνδρες την εκδηλώνουν με την πρόοδο της ηλικίας. Υπολογίζεται, ότι ένας άνδρας έχει μία πιθανότητα στις 12 να την εκδηλώσει πριν την ηλικία των 40 ετών, μία στις δύο πιθανότητες στις ηλικίες 51-60 ετών και οκτώ στις δέκα όταν περάσει τα 80 του χρόνια. Παρότι όμως είναι τόσο συχνή, δεν υπάρχει καμία επιστημονική ένδειξη που να την συσχετίζει με τον καρκίνο. Ούτε υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα πως οι άνδρες με «προστάτη» διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. 

3. Μια αυξημένη τιμή στο PSA σημαίνει πάντοτε καρκίνος.

Ούτε αυτό είναι αλήθεια. Μολονότι το PSA θεωρείται ειδικός καρκινικός δείκτης του προστάτη, τα επίπεδά του δεν αυξάνονται σε όλους τους άνδρες με καρκίνο, ενώ μπορεί να αυξηθούν και εξαιτίας της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και της προστατίτιδας. Στην πραγματικότητα, αυξάνονται στο 15%-20% των ασθενών με σοβαρή προστατίτιδα και στο 70% των ανδρών με καρκίνο προστάτη. Ωστόσο μπορεί να αυξηθούν ελάχιστα και έπειτα από διέγερση του προστάτη, όπως συμβαίνει κατά την εκσπερμάτιση, με έντονες ασκήσεις όπως η ποδηλασία, με την δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον γιατρό κ.λπ. Επειδή, λοιπόν, το PSA μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς παράγοντες, συνιστάται κατ’ αρχάς στους άνδρες να αποφεύγουν το σεξ και την ποδηλασία επί τουλάχιστον 1-2 ημέρες πριν κάνουν το PSA. Επιπλέον, εκτός από μέτρηση του PSA συνιστάται και δακτυλική εξέταση του προστάτη, ενώ οι νεότερες τιμές του PSA συγκρίνονται με τις παλαιότερες για να ελέγχεται και η διακύμανσή τους. 

4. Οι άνδρες που βγάζουν τον προστάτη τους θα έχουν στυτική δυσλειτουργία.

Μύθος. Αν και η στυτική δυσλειτουργία και η ακράτεια ούρων αποτελούν παρενέργειες ορισμένων χειρουργικών θεραπειών για τον καρκίνο του προστάτη, το αν θα εμφανιστούν εξαρτάται από το είδος της εγχείρησης, την εμπειρία του χειρουργού αλλά και από τον οργανισμό του ίδιου του ασθενούς. Σε κάθε περίπτωση, οι άνδρες πρέπει να γνωρίζουν ότι ο προστάτης δεν παίζει ρόλο στην στύση. Αυτό που κάνει είναι ότι παράγει υγρά που εμπλουτίζουν το σπέρμα και είναι απαραίτητα για τη βιωσιμότητα και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Τα προβλήματα στύσης μετά την εγχείρηση (ή έπειτα από άλλες θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη, όπως η βραχυθεραπεία) συνήθως σχετίζονται με τραυματισμό και δημιουργία ουλής στους μαλακούς ιστούς και τα νεύρα του πέους που βρίσκονται στην ίδια περιοχή.

5. Η προστατίτιδα πρέπει να αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά.

Μάλλον ισχύει ότι συνήθως ΔΕΝ πρέπει να αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά, δεδομένου ότι στο 90-95% των περιπτώσεων είναι χρόνια και μη βακτηριακή. Αντιβιοτική θεραπεία συνιστάται μόνο στο 5-10% των περιπτώσεων προστατίτιδας που οι εργαστηριακές εξετάσεις και τα συμπτώματα (π.χ. πυρετός) υποδηλώνουν την ύπαρξη βακτηρίων.

6. Η έλλειψη σεξουαλικής δραστηριότητας οδηγεί στον καρκίνο.

Μύθος. Υπάρχουν κάποιες επιστημονικές ενδείξεις ότι οι συχνές εκσπερματίσεις μειώνουν τον κίνδυνο αναπτύξεως καρκίνου του προστάτη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως η απουσία του σεξ είναι η αιτία του καρκίνου. Μπορεί να παίζουν ρόλο άλλοι παράγοντες, όπως τα γονίδια, ο τρόπος ζωής, ο αριθμός των παιδιών, η διατροφή, η φύση της σεξουαλικής δραστηριότητας κ.λπ. Πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη είναι η ηλικία, η καταγωγή (φυλή), το οικογενειακό ιστορικό της νόσου και η παχυσαρκία.

7. Ο καρκίνος του προστάτη χρειάζεται πάντοτε εγχείρηση και χημειοθεραπεία.

Αυτό δεν ισχύει. Σε μία στις τρεις περιπτώσεις όχι μόνο δεν απαιτείται άμεση θεραπεία, αλλά αυτή μπορεί να γίνει και ύστερα από 5-10 χρόνια (αυτό συνήθως ισχύει για καρκίνους με πολύ αργή ανάπτυξη, που ανιχνεύονται σε σχετικά μεγάλης ηλικίας ασθενείς). Στο μεσοδιάστημα, οι ασθενείς πρέπει ανά τρίμηνο να κάνουν δακτυλική εξέταση και μέτρηση του PSA, ώστε αν τυχόν γίνει πιο επιθετικός ο όγκος τους, να αρχίσει αμέσως η θεραπεία.