Μετά από δύο περίπου χρόνια αναμονής πριν λίγες μέρες δημοσιοποιήθηκε για διαβούλευση το νομοσχέδιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Δεν θα κάνω κατ’ άρθρο προσέγγιση του Νομοσχεδίου (πράγμα αδύνατον κυρίως λόγω περιορισμένου χώρου αλλά και υπομονής του αναγνώστη) αλλά θα προσπαθήσω να περιγράψω την γενική φιλοσοφία που το διέπει έχοντας πρώτα όμως τοποθετηθεί επί της αρχής έτσι ώστε να γίνει σαφής η οπτική με την οποία γίνεται η προσέγγιση.
α) Είμαι υποστηρικτής της Απλής Αναλογικής διότι θεωρώ ότι είναι η δημοκρατικότερη και δικαιότερη έκφραση των συλλογικών απόψεων της Κοινωνίας. Άρα θεωρώ ότι είναι και ο καλύτερος τρόπος λειτουργίας για την λήψη αποφάσεων.
β) Οι προσωπικές οπτικές για τα Τοπικά Προβλήματα δεν σημαίνει ότι υποχρεωτικά εξυπηρετούν και το συλλογικό συμφέρον. Απαιτείται να υπάρξει μία κρίσιμη μάζα με ταυτόσημη ή παρόμοια οπτική ώστε να αποδεικνύεται με πειστικό τρόπο ότι υπάρχει εξυπηρέτηση ευρύτερων στόχων συλλογικού συμφέροντος. Αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά η Απλή Αναλογική.
γ) Δεν πιστεύω στην μη πολιτική ή ουδέτερη προσέγγιση στα τοπικά προβλήματα. Πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις, οι οποίες όμως δεν ταυτίζονται πάντα, με τις ιδεολογικές διαφορές που υπάρχουν στην Οικονομία. Έτσι μπορούν να διαμορφωθούν συλλογικότητες στην ΤΑ οι οποίες να προέρχονται από διαφορετικούς κομματικούς-ιδεολογικούς χώρους και να διαμορφώσουν μία νέα ιδεολογικά οριοθετημένη προσέγγιση για τα τοπικά προβλήματα.
δ) Θεωρώ ότι η οποιαδήποτε αλλαγή και ο “εκσυγχρονισμός” του πολιτικού μας συστήματος, όπως και να τον θεωρεί κανείς, μπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα όταν οι βασικές αρχές εδραιωθούν και λειτουργήσουν πρώτα στα πλαίσια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Υπό αυτή την έννοια είμαι οπαδός του ότι οι αλλαγές πραγματοποιούνται αποτελεσματικότερα από κάτω προς τα πάνω και όχι αντίθετα.
Η ανάγνωση του σχεδίου Νόμου μόνο απογοήτευση μου έδωσε παρόλο που εμπεριέχει ορισμένες πολύ θετικές διατάξεις, όπως η απλή αναλογική, ο διαχωρισμός της ψηφοφορίας για Δημοτικό και Κοινοτικά συμβούλια ή ακόμα και στο διαχειριστικό επίπεδο, τις προβλέψεις για τον τρόπο ψήφισης του προϋπολογισμού (ανεξαρτήτως των τεχνικών δυσκολιών).
Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα του νομοσχεδίου είναι ότι έρχεται ως μία νομοτεχνική προσαρμογή του Καλλικράτη, η οποία όμως δεν αγγίζει πουθενά τα μεγάλα θέματα της ΤΑ. Η φιλοσοφία που διέπει το νομοσχέδιο είναι βαθια συντηριτική και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις διακηρύξεις του Υπουργείου. Στο άρθρο 180 για παράδειγμα προβλέπεται η ίδρυση αναπτυξιακών εταιρειών με σκοπό την απόκτηση πλειοψηφικού ή μειοψηφικού μετοχικού κεφαλαίου εταιρειών κοινής ωφέλειας ή εταιρειών αξιοποίησης και διαχείρισης υποδομών ή εταιρειών εκτέλεσης μεταφορικού έργου, ή την αξιοποίηση τοπικών φυσικών πόρων ή περιοχών ή εγκαταστάσεων σημαντικής τουριστικής ή αναπτυξιακής αξίας. Συμμετοχή σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις δηλαδή. Επαναφέρει με ένα άρθρο το μοντέλο του Δήμου επενδυτή, μοντέλο που απέτυχε παταγωδώς τις προηγούμενες δεκαετίες και ξηλώθηκε με επώδυνο τρόπο με τον Καλλικράτη. Η αντίληψη αυτή προφανώς διατρέχει το σύνολο προτεινόμενων αλλαγών ακόμα και αυτή της απλής αναλογικής.
Εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο μεγάλο πρόβλημα του Νομοσχεδίου, που είναι ότι οι διατάξεις του, αλλοιώνουν την λειτουργία της απλής αναλογικής με τέτοιο τρόπο που ουσιαστικά την ακυρώνουν. Συγκεκριμένα το πρόβλημα εντοπίζεται στα άρθρα 68,72,73 που περιγράφουν τον τρόπο εκλογής του Δημάρχου, τον τρόπο που ορίζεται η Δημοτική Αρχή και τον τρόπο διάρθρωσης και λειτουργίας των Παρατάξεων και των Δημοτικών Συμβούλων στο Δημοτικό Συμβούλιο.
Η εκλογή του Δημάρχου με καθολική ψηφοφορία την Δεύτερη Κυριακή, το δικαίωμά του να συστήσει την Δημοτική Αρχή υποχρεωτικά από εκλεγμένους Δημοτικούς Συμβούλους χωρίς περιορισμό Παρατάξεων και την δυνατότητα που δίνει στους Δημοτικούς Συμβούλους να μεταπηδούν από παράταξη σε παράταξη ουσιαστικά μετατρέπουν τον διάλογο σε συναλλαγή. Η ενισχυμένη “συνδικαλιστική” αντίληψη που υπάρχει στο Ελληνικό Πολιτικό γίγνεσθαι η οποία ενισχύεται επιπλέον από το άρθρο 73, θα έχει ως αποτέλεσμα, η σύνθεση της Δημοτικής Αρχής να είναι περισσότερο προϊόν ατομικής συμφωνίας μεταξύ του Δημάρχου και Δημοτικών Συμβούλων παρά προϊόν “προγραμματικών” συμφωνιών μεταξύ Δημοτικών Παρατάξεων. Θεσμοθετεί και ενισχύει στο μέγιστο βαθμό το Δημαρχοκεντρικό μοντέλο.
Λαμβάνοντας υπόψιν, την ευκολία σύστασης και καθόδου στις εκλογές ενός συνδιασμού, είναι πολύ πιθανό στις επόμενες Δημοτικές Εκλογές να δούμε πλήθος υποψηφίων Δημάρχων, οι οποίοι να προβάλλουν το προσωπικό τους προφίλ-εγώ χωρίς να υπάρχει μία συγκροτημένη αντίληψη συλλογικοτήτας για την διαχείριση των Τοπικών Προβλημάτων. Στην Πάτρα για παράδειγμα την 3η πόλη της Ελλάδος για να μπορέσει να κατέβει ένας υποψήφιος Δήμαρχος, χρειάζεται να φτιάξει ένα ψηφοδέλτιο με 49 έως 55 υποψηφίους και με περίπου 2000 ψήφους, ο συνδιασμός εκλέγει τον επικεφαλή ο οποίος μπορεί πλέον άνετα και με ισχύ, να διαπραγματεύεται με τον εκλεγμένο Δήμαρχο για συμμετοχή του στην Δημοτική Αρχή.
Ο Κλεισθένης Ι περισσότερο απο-ιδεολογικοποιεί την έννοια της ΤΑ και προωθεί – επιβραβεύει τον παραγοντισμό, που είναι διάχυτος, έτσι και αλλιώς στην Ελληνική Κοινωνία. Μία ματιά στους συλλόγους γονέων στα σχολεία αρκεί για να αντιληφθεί το πόσο ενισχυμένο είναι το φαινόμενο “Ξέρεις ποιος είμαι εγώ Ρε!!!”
Η μεταφορά αυτού του φαινομένου με τον πιο τρανταχτό και πομπώδη τρόπο στο πεδίο της ΤΑ είναι κάτι που υπονομεύει την λειτουργία της Δημοκρατίας τοποθετώντας τους πολίτες απέναντι στην αναλογική έκφραση στα συλλογικά όργανα και τους οδηγεί στην αναζήτηση και στην υιοθέτηση ενισχυμένων εκλογικών συστημάτων. Μήπως εκεί στο Υπουργείο πρέπει να διαβάσουν ολόκληρο το Νομοθέτημα και να δουν το αν ταιριάζει με τις δηλώσεις τους?
ΥΓ 1. Δεν πιάνω καθόλου το θέμα που υπάρχει τόσο με την εκλογή των Διοικητικών Συμβουλίων όσο και με την λειτουργία των Κοινοτήτων. Εκεί είναι σαφές ότι οι αυτοί που πρότειναν τις Νομοθετικές Ρυθμίσεις δεν έχουν καμία απολύτως εικόνα και επαφή με την πραγματικότητα των Δήμων εκτός Αττικής. Σχεδιασμοί σε λευκό χαρτί στην καλύτερη των περιπτώσεων. Οπως και με τον Καλλικράτη.
ΥΓ 2. Δεν πιάνω επίσης το θέμα της στάσης των Δημάρχων στην ΚΕΔΕ. Πρέπει να βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Επιθυμούν τον Δημαρχοκεντρισμό αλλά ρε παιδί μου γιατί να κάνουμε τόση βαβούρα με διαπραγματεύσεις?
