Σε ομιλία του στη Βουλή για το νέο εργασιακό νομοσχέδιο ο πρώην Πρωθυπουργός , βουλευτής Αχαϊας , Γιώργος Παπανδρέου ανέφερε μεταξύ άλλων:
Από την εμπειρία μου, η καλύτερη εκδοχή της πολιτικής, είναι να λειτουργεί ως δημιουργός του μέλλοντος. Αλλά και ως πλαίσιο για τη διαμόρφωση σκεπτομένων και συμμέτοχων στα κοινά πολιτών, ικανών να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των μεγάλων ζητημάτων που αφορούν όλους μας.
Αυτό όμως, απαιτεί να συλλαμβάνουμε τα προτάγματα της εποχής.
Η χώρα μας, 200 χρόνια τώρα, πληρώνει ακριβά το κόστος της απρονοησίας. Και αυτό δεν οφείλεται στην έλλειψη έξυπνων ανθρώπων στην πολιτική.
Οφείλεται στην έλλειψη βούλησης να συγκρουστούμε με τα κακώς κείμενα, να πούμε αλήθειες για την χώρα μας, να μη μένουμε στην νομή της εξουσίας και τη διαχείριση της μιζέριας ενός πελατειακού συστήματος.
Το 2008-9, όταν μιλούσα για την ανάγκη μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη και εξηγούσα ότι, τα λεφτά της προσαρμογής θα βρεθούν από εκεί που σπαταλούνται, στις πελατειακές διαδρομές, χτυπώντας την αδιαφάνεια, έτσι ώστε να μην πληρώσουν το τίμημα οι αδύνατοι και η μεσαία τάξη, εσείς, και εσείς, μιλούσατε για πράσινα άλογα.
Θυμάμαι, το 2008, στο Athens Summit για την κλιματική αλλαγή και ενεργειακή ασφάλεια αλλά και αργότερα στα τέλη του 2011, όταν δεν ήμουν πια πρωθυπουργός - Επέμενα, βλέποντας τι συμβαίνει διεθνώς. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην εργασία; Μίλησα στη Σύνοδο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, στο Durban της Νότιας Αφρικής, λέγοντας: «τα θέματα του περιβάλλοντος συνδέονται στενά με την ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Απαιτείται επένδυση στην εκπαίδευση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού».
Η εποχή που έρχεται, χρειάζεται δυναμικό εκπαιδευμένο, συνεχώς και δια βίου καταρτιζόμενο, που να αισθάνεται ασφαλές, προστατευμένο από τη στυγνή εκμετάλλευση. Και όχι μόνο!
Όλο και περισσότερο στο νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης ο εργαζόμενος φεύγει από το βιομηχανικό μοντέλο και πηγαίνει στην δημιουργική καινοτομική προσφορά στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.
Η αυξημένη παραγωγικότητα, λόγω της νέας τεχνολογίας και γνώσης, θα πρέπει να μεταφραστεί σε έμπρακτη αναδιανομή, συμμετοχή, λόγο στην παραγωγική διαδικασία, και βέβαια, αξιοπρέπεια για τον εργαζόμενο.
Αναρωτιέμαι κ. Υπουργέ, αν αυτό το νομοσχέδιο τιμά ή υποτιμά το ανθρώπινο δυναμικό.
Γιατί σύμφωνα με στοιχεία της EUROSTAT και έρευνα του Ινστιτούτου της ΓΣΕΕ είμαστε στην τελευταία θέση στην Ευρώπη στην ποιότητα εργασίας.
Σκεφτείτε τι σημαίνει αυτό για την ποιότητα των προϊόντων μας και την ανταγωνιστικότητα, την οποία πάντα επικαλείστε.
Σκεφτείτε για τους νέους μας, που έφυγαν στο εξωτερικό. Δεν θα γυρίσουν ποτέ - παρά μόνο για διακοπές - αλλά θα φύγουν και άλλοι.
Αν θέλετε να γυρίσουν τα παιδιά μας, επενδύστε τώρα που έχετε λεφτά, και κάντε ριζικές αλλαγές στην παιδεία, στην κατάρτιση, στον παραγωγικό ιστό, στην έρευνα για τα νέα επαγγέλματα της πράσινης οικονομίας.
Αλλά διασφαλίσετε και συνθήκες διαβίωσης και εργασίας που είναι αξιοπρεπείς, εφάμιλλες με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου μεταναστεύουν τόσοι νέοι Έλληνες και Ελληνίδες.
Θυμάμαι στις αρχές τις νέας χιλιετίας, όταν έλεγα: σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα, πολλοί χλεύαζαν. Όμως, αγαπητοί συνάδελφοι, αν δεν εξανθρωπίσουμε το παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό σύστημα, θα ενταθούν τα φαινόμενα που ήδη ανέδειξε η πανδημία παγκοσμίως:
Οι τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες.
Οι ανισότητες στην πρόσβαση στις ποιοτικές υπηρεσίες υγείας.
Οι ανισότητες στο χώρο της εκπαίδευσης.
Η τεχνολογία, που απειλεί να θέσει εκτός παραγωγικής διαδικασίας τον άνθρωπο, τοποθετώντας τον στο περιθώριο της ιστορίας.
Θα τα επιτρέψουμε όλα αυτά ή θα σχεδιάσουμε ένα καλύτερο, ανθρώπινο μέλλον, όπου η υγεία, η ζωή μας, θα είναι στενά συνυφασμένη με το φυσικό περιβάλλον, την ορθολογική και βιώσιμη αξιοποίηση των αγαθών, των πρώτων υλών. Ένα περιβάλλον όπου θα θέσουμε την τεχνολογία και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στην υπηρεσία του πολίτη και της δημοκρατίας;
Ανέδειξε η πανδημία, μια υποβόσκουσα σύγκρουση. Μεταξύ ενός δημοκρατικού κράτους δικαίου και ενός κράτους που είναι αιχμάλωτο ενός κεφαλαίου που πολλαπλασιάζεται με απίστευτους ρυθμούς και συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων με ακόμη ταχύτερους. Και εύκολα πια, αιχμαλωτίζει το δημοκρατικό μας σύστημα.
Σήμερα το μεγάλο κεφάλαιο μετακινείται ταχύτατα, βρίσκοντας φορολογικούς παραδείσους ή συνθήκες χαμηλής φορολόγησης αποφεύγοντας βασικές κοινωνικές υποχρεώσεις, όπως των συνθηκών εργασίας, βιώσιμων μισθών, στήριξης υποδομών υγείας, παιδείας και ασφαλιστικών ταμείων.
Ζήσαμε αυτή την ασφυξία το 2010 με τις αγορές, και πολλές φορές το είχα θέσει στο Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ.
Επιτέλους το G7 - μια συντηρητική κατά τα άλλα μάζωξη - αναγκάστηκε να μιλήσει για ενιαίο παγκόσμιο φόρο επί των κερδών των πολυεθνικών.
Αγαπητοί συνάδελφοι, εάν δεν εξανθρωπίσουμε την παγκοσμιοποίηση τα φαινόμενα της προσφυγιάς, των φυσικών καταστροφών, των πανδημιών, της φτώχειας και της ανισότητας θα ενταθούν. Και θα φέρουν τη δημαγωγία, τον εθνικισμό, τη μισαλλοδοξία και το ρατσισμό, σε μια εποχή που απαιτείται για την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας, η συνεργασία, η αλληλοκατανόηση και η αλληλεγγύη.
Όλα αυτά για τα οποία θα έπρεπε να συζητάμε τα τελευταία 20 χρόνια, κρύφτηκαν κάτω από ένα πέπλο σιωπής στο όνομα πολλών μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων, με δική σας ευθύνη, των δικών σας κομμάτων, συνάδελφοι της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.
Παγκοσμίως βρισκόμαστε σε μετάβαση προς την επόμενη ημέρα.
Αμείλικτα ερωτήματα, θέλουν απάντηση: Θα παραδώσουμε τον έλεγχο της τεχνολογίας, των big data, των παραγωγικών μέσων, ακόμη και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την εξέλιξη προς το μέλλον, στα χέρια λίγων και ισχυρών, που με απόλυτη βεβαιότητα πλέον, θα οδηγήσουν σε ασφυξία τη Δημοκρατία ή θα μιλήσουμε για μια νέα, δημοκρατική, πράσινη πορεία, για βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο;
Η απάντηση οριοθετεί τους δύο διαφορετικούς κόσμους, τις δύο διαφορετικές φιλοσοφικές, ιδεολογικές και πολιτικές σχολές σκέψεις, που συνεχίζουν και θα συνεχίσουν να συγκρούονται, σε πείσμα όσων προφήτευαν το τέλος των ιδεολογιών.
Η απάντηση πρέπει να είναι διεθνής, όσο και εθνική και τοπική.
Σημαντικότατο στοιχείο, αυτής της σύγκρουσης, το παραγωγικό αναπτυξιακό μοντέλο, και ο ρόλος της εργασίας.
Εμείς είμαστε πεπεισμένοι ότι απαιτείται μια ρυθμισμένη αγορά εργασίας. Με το βλέμμα στο μέλλον.
Το νομοσχέδιο της Κυβέρνησης κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που χρειάζεται η χώρα, που χρειάζονται οι εργαζόμενοι, οι πολίτες.
Για αυτό, αποτελεί συνταγή αποτυχίας.
Και μαζί, «μοχλό» κοινωνικών αναταράξεων.
Δίνει το τελειωτικό χτύπημα σε μια ήδη απορρυθμισμένη αγορά εργασίας, με μέτρα που συμβάλλουν σε περαιτέρω αποδιάρθρωσή της.
Με απλά παραδείγματα που έχουν αναφερθεί από πολλούς:
1. Κρίσιμο στοιχείο του νομοσχεδίου είναι το γεγονός ότι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας μπορεί να ρυθμίζεται όχι με συλλογική, αλλά με ατομική σύμβαση εργασίας, όπου ο εργοδότης είναι κυρίαρχος.
Ό,τι δηλαδή, θέλαμε ως κυβέρνηση να αποφύγουμε στην αρχή της κρίσης και σε μεγάλο βαθμό το πετύχαμε, όταν υπό το βάρος του τριπλού ελλείμματος - δημοσιονομικό, ισοζυγίου και αξιοπιστίας -, υποχρεωθήκαμε να καταφύγουμε στον αναγκαστικό δανεισμό.
Δεν προστατεύεται ο εργαζόμενος, το αντίθετο θα δει:
• Μείωση των αποδοχών του, λόγω μη πληρωμής της επιπλέον εργασίας τους.
• Περιορισμό ή και εξάλειψη της ανάγκης δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.
• Πλήγμα στη συνδικαλιστική ελευθερία, λειτουργία και δράση, παράκαμψη των συνδικαλιστικών οργανώσεων και παραβίαση της συλλογικής τους αυτονομίας.
Επικαλεστήκατε, ως επιχείρημα, άλλες χώρες, όπως τη Σουηδία ή τη Δανία, όπου υπάρχει το σύστημα του flexicurity, δηλαδή μεγάλη ευελιξία. Μπορώ να σας μιλήσω και από προσωπική εμπειρία:
- Πρώτον, οι όροι της ευελιξίας αποφασίζονται μέσα από συλλογικές διαπραγματεύσεις, όχι από τον εκάστοτε εργοδότη.
- Δεύτερον, υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό δίκτυο, εάν απολυθεί ο εργαζόμενος, κάτι που δεν ισχύει στην χώρα μας. Διασφαλισμένες υπηρεσίες υγείας, παιδείας, παιδικών σταθμών, στέγασης, συνεχούς κατάρτισης και επανακατάρτισης. Σκεφτείτε τις διαφορές και το έλλειμμα που παρατηρείται στη χώρα μας σε σχέση με αυτές ή και άλλες χώρες.
- Τρίτον, πάνω από το 60% των εργαζομένων είναι συνδικαλισμένοι ενώ αντίστοιχα στην Γαλλία πχ. είναι κάτω του 20%.
- Και επειδή έχω δουλέψει ως εποχικός εργάτης στην Σουηδία, και μάλιστα με πολλούς συμπατριώτες Έλληνες - σε δουλειές καθαρισμού - καλοκαίρια, για να πληρώσω τις σπουδές μου στην Αγγλία όπου φοιτούσα, δεν μπορούσα να δουλέψω νόμιμα, αν δεν ήμουν γραμμένος στο συνδικάτο. Κάντε το αυτό αυτόματα, με την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, αν θέλετε πράγματι να προστατεύσετε τον εργαζόμενο στη χώρα μας.
- Θυμίζω ότι η ρύθμιση για την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, αποτελούσε αίτημα της ΓΣΕΕ καθώς μπορεί να συμβάλλει στον έλεγχο και στον περιορισμό της αδήλωτης και της υποδηλωμένης εργασίας.
Είχε εισαχθεί από την κυβέρνησή μας το 2011 με σκοπό την δημιουργία όλων των υποδομών που θα ήταν απαραίτητες για την εφαρμογή της.
Δυστυχώς, οι επόμενες κυβερνήσεις, δεν την ολοκλήρωσαν.
Φοβάμαι όμως ότι η δήλωσή σας, πως θα ξεκινήσετε δειλά - δειλά, από τις μεγάλες επιχειρήσεις, σημαίνει ότι θα πάει στις καλένδες, για τη μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων.
Και αν το 2011 ήταν δύσκολη η καταγραφή όλων με ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, επειδή δεν υπήρχε καν ηλεκτρονική πλατφόρμα, σήμερα δεν δικαιολογείται η καθυστέρηση, αφού υπάρχει πια η ΕΡΓΑΝΗ και μπορεί να καταγράφεται και η νόμιμη εργασία και όλες οι εργασιακές συνθήκες, απλά και καθαρά.
2. Το νομοσχέδιο απελευθερώνει ουσιαστικά τις ατομικές απολύσεις και αφαιρεί κάθε προστασία για τους εργαζόμενους και μάλιστα, σε μία εξαιρετικά δυσχερή εποχή για την αγορά εργασίας και την κοινωνία λόγω της πανδημικής κρίσης.
3. Με το νομοσχέδιο η Επιθεώρηση Εργασίας συστήνεται ως ανεξάρτητη αρχή και δεν υπόκειται πλέον σε ιεραρχικό έλεγχο ή εποπτεία από τον Υπουργό Εργασίας.
Μια ερώτηση προς την κυβέρνηση. Από πότε αγαπήσατε τόσο τις ανεξάρτητες αρχές.
Μήπως αγαπήσατε το ΑΣΕΠ; Μα έκανε τα πάντα η ΝΔ για να ξεπεράσει τη συνταγματική υποχρέωση αξιοκρατικής πρόσληψης στο κράτος με τη γαλάζια συνέντευξη και τα λεγόμενα stage.
Μήπως είχατε καλές σχέσεις με την Ανεξάρτητη Αρχή προστασίας Δεδομένων, όταν βρέθηκαν ίχνη κρατικής παρακολούθησης πολιτών;
Μήπως αγκαλιάσατε τον Συνήγορο του Πολίτη και τις συστάσεις του προς το κράτος;
Μήπως συνδράμετε την Επιτροπή Ανταγωνισμού στο έργο της;
Μήπως λάβατε υπόψη σας τις σοβαρότατες ενστάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων αναφορικά με τις ευάριθμες διατάξεις για απευθείας αναθέσεις και προμήθειες χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες, με το πρόσχημα της πανδημίας;
Μήπως τελικά, η μετατροπή της Επιθεώρησης Εργασίας σε ανεξάρτητη αρχή δείχνει απλώς την αδυναμία να υπάρξει ένα κράτος που προστατεύει όλους τους πολίτες χωρίς πελατειακά, ταξικά και κομματικά κριτήρια;
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Μια τελευταία, αλλά για μένα καθοριστική παρατήρηση:
Το ILO σε πρόσφατη μελέτη του, τονίζει ότι η διευθέτηση του χρόνου εργασίας προϋποθέτει συλλογικές διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και μάλιστα, εξειδικεύει και τους όρους που πρέπει να προσδιοριστούν με συλλογική συμφωνία.
Δεν εισακούστηκε η προτροπή του από την Κυβέρνησή σας.
Αλλά αυτό, υποδηλώνει μια βαθύτερη δική σας φιλοσοφική προσέγγιση.
ΟΧΙ μόνο ενός νέο-φιλελεύθερου, παρωχημένου πια μοντέλου, αλλά μια φιλοσοφία που θέτει τον πολίτη στο περιθώριο αντί να τον φέρνει στην κεντρική σκηνή.
Παίρνω ως παράδειγμα το Ταμείο Ανάκαμψης, και τον τρόπο που το αντιμετωπίσατε.
Προσφέρει κατά τη γνώμη μου, τη δυνατότητα να διαμορφωθεί ένα σχέδιο μετάβασης της Ελλάδας στη νέα εποχή.
Μια νέα κοινωνική συμφωνία, ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ένα green deal, που θα μεριμνά για την υγεία του ανθρώπου και του κόσμου που μας περιβάλλει ως ενιαία πραγματικότητα, την παιδεία, τα δικαιώματα, και βέβαια, την εργασία.
Ουσιαστικά, μιλώ για ένα σχέδιο μετάβασης - μια επανάσταση του αυτονόητου, όπως την έχω αποκαλέσει εδώ και 20 χρόνια, που θα λειτουργήσει απελευθερωτικά.
Αυτό είναι το ζητούμενο, που θα μας καταστήσει ικανούς να τιμήσουμε έμπρακτα, τους αγώνες εκείνων που ξεκίνησαν μια άλλη απελευθερωτική διαδικασία, πριν από 200 χρόνια.
Αυτή η μετάβαση ή θα γίνει δημοκρατικά, συμμετοχικά, μαζί με τον πολίτη ή δεν θα γίνει καθόλου.
Θα κινητοποιήσουμε όλες τις δυνάμεις του Ελληνισμού, κοινωνικούς εταίρους, επιμελητήρια, πανεπιστήμια, νέους Έλληνες στην Ελλάδα και στη Διασπορά, ερευνητικά κέντρα, αλλά και τα κόμματα, ή θα μείνουμε στα μισά του δρόμου;
Που είναι η αυτοδιοίκηση που θα έπρεπε να είναι από τους κύριους σχεδιαστές και διαχειριστές τους Ταμείου αυτού;
Πουθενά - όλα εδώ, στην Αθήνα, σε ένα κέντρο, για πελατειακή διαχείριση.
Και βέβαια, υπάρχει σαφής και άμεση ανάγκη ενίσχυσης του θεσμικού πλαισίου ρύθμισης της αγοράς εργασίας και αναβάθμισης του συνδικαλισμού στην χώρα μας.
Οι θετικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, τις οποίες στηρίζω, άργησαν να έρθουν. Δείχνουν, όπως είπα, την απουσία προταγμάτων από μεγάλο μέρους του πολιτικού συστήματος.
Και βεβαίως, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για τις αρνητικές σας ρυθμίσεις.
Το νομοσχέδιό σας, διέπεται από μια παλιά συντηρητική λογική. Του φόβου απέναντι στην κοινωνία και τον εργαζόμενο.
Δεν απελευθερώνει, αλλά χειραγωγεί.
Και δείχνει το μελλοντικό αδιέξοδο στο οποίο θα βρεθείτε εσείς αλλά και η χώρα, όταν τα λεφτά θα έχουν ξοδευτεί χωρίς τη συμμετοχή, συναίνεση, δημιουργικότητα και κινητοποίηση του Ελληνισμού.
