ΚΡΙΤΙΚΗ- Ερωφίλη Project

από την Τούλα Ηλιάκη – Μανιάκη, Καθηγήτρια γαλλικών, Αρχαιολόγος – Θεατρολόγος

Ερωφίλη Project (σχεδιασμένη) Οι: Αμαλία Αρσένη και Θεόδωρος Οικονομίδης, είναι οι ιδρυτές του καλλιτεχνικού οργανισμού Roots – Arts org.

Το έργο παίχτηκε στο Ρωμαϊκό Θέατρο στις 2 Αυγούστου σχεδιασμένο με λιγότερα άτομα, χωρίς χορό τραγωδίας και μερικές βουβές σκηνές.

Έργο του ρεθυμνιώτη ποιητή Γεώργιου Χορτάτση, πρώτη έκδοση το 1637, στη Βενετία, κατόπιν Κρήτη, Επτάνησα και αλλού. Συνέγραψε ακόμη εδύλλιο και κωμωδία, όπως ο Κατζούρμπος, ο Γύπαρης, η Πανωραία. Η Ερωφίλη αποτελεί το καλύτερο δράμα.

Ο Artaud έγραψε:  «ω! σεις, υπέροχοι ποιητές, είστε επικίνδυνοι, γιατί απειλείτε την ηρεμία και τη σταθερότητα των μετρίων».

Πού κατατάσσεται ο Χορτάτσης;

Ο Κ. Σάθας υποστηρίζει ότι το πιθανό θέατρο του Βυζαντίου εντάσσεται στην αντίληψη του Έθνους και θεωρεί ότι υπάρχει συνέχεια της ύστερης αρχαιότητας ως την Κρητική αναγέννηση. Ο Γ. Σιδέρης δεν συνδέει το Κρητικό θέατρο με τον Διαφωτισμό. Ο Μανώλης Βάλσης εντάσσει το Κρητικό θέατρο στο μεταβυζαντινό. Ο Γ. Βαλέτας μιλά για πολιτιστική αναγέννηση, αρχικά στις ηγεμονίες και μετά το 1789, αρχίζει ο Διαφωτισμός. Το 1963 ο Γ. Ζωΐδης στηρίζει ότι το Κρητικό θέατρο δεν ανήκει στον εθνικό πολιτισμό και δεν στοχεύει στην Εθνική αφύπνιση. Ο Δημ. Σπάθης, όπως οι: Σιδέρης και Ζωΐδης στηρίζουν ότι: το Κρητικό και τα επτανησιακά θέατρα έχουν στοιχεία ξένης παράδοσης, δεν έχουν σχέση με το Εθνικό, την Εθνική αφύπνιση, αλλά είναι φεουδαρχικά προϊόντα.

Γενικότερα δεν ξέρουμε αν υπήρχαν ιδιαίτεροι θεατρικοί χώροι ή οικήματα στην Κρήτη, πότε ακριβώς παίχτηκαν ή τα συνόδευε μουσική.

Ίσως παίζονταν στο Stravagand του Χάνδακα, στη Sterili στα Χανιά ή στη Vivi του Ρεθύμνου από συγγραφείς ευγενείς και ευκατάστατους. Υπάρχουν στοιχεία ότι Ερωφίλη παίχτηκε το 1728 στη Ζάκυνθο, τα Επτάνησα και αλλού.

Το έργο, με δεκαπεντασύλλαβους, μάς γνώρισε τον Πανάρετο, γιο του Θρασίμαχου, γενναίου πολεμιστή, στήριγμα του βασιλιά Φιλογόνου, πατέρα της πριγκίπισσας Ερωφίλης. Οι δυο νέοι είναι κρυφά ερωτευμένοι και ελπίζουν στη γονική ευχή. Ο εγωιστής και σκληρός Φιλόγονος έχει άλλα όνειρα ια την Ερωφίλη, μεγαλόπνοα, διατάζει βασανιστικά τον θάνατο του νέου, η δε κόρη του αυτοκτονεί. Τον άκαρδο πατέρα σκοτώνει η παραμάνα Νένα.

Η εκφορά του λόγου με το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα: πικρορίζικη, πρικαμένη, αγάπη άπρεπη, φωτερές νύχτες κ.λπ. καθήλωσαν τους θεατές, όπως τα τεκταινόμενα. Επίσης το γυμνό σκηνικό φωτισμένο από πυρσούς, το εντυπωσιακό δάπεδο με πορφυρές δέσμες σχοινιών, τα δε, σχεδόν συσκοτισμένα μουσικά όργανα και οι μουσικοί: Αρετή Κοκκίνου, Δημήτρης Πρόκος, Θεόδωρος Οικονομίδης έδιναν καθαρά ερμηνεία γιατί η μουσική υιοθετούσε τα συμβάντα διακριτικά φωτισμένη σαν variation, ισχυρή κι από την ίδια την εικόνα. «Η Μουσική είναι ο ήχος που σκέπτεται» έγραφε ο Ουγκώ.

Η δε Ερωφίλη με την πανδουρίδα συνέβαλε επίσης.

Ο Θεόδωρος Οικονομίδης είχε πολλαπλές ευθύνες: ερμηνεία του Πανάρετου, άλλοι ρόλοι (μαντατοφόρος), διδασκαλία του κειμένου, επεξεργασία του και ως μουσικός. Του αξίζουν έπαινοι.

Συγκινητική η Αμαλία Αρσένη (Ερωφίλη), σεμνή, ερωτευμένη, επίκληση της νεκρής μητέρας και αποχαιρετιστήριος θρήνος πριν πεθάνει.

Πολύ καλός στο σκληρό έως θηριώδες ύφος του, ως Φιλογόνος, ο Κωνσταντίνος Τσιομίδης. Τέλεια στυλιζαρισμένο το μοχθηρό ύφος του βασιλιά. Οι δύο ρόλοι (Νένα – Ασκιά) απεδόθηκαν πολύ παραστατικά από τη Δανάη Λουκάκη. Οι κινήσεις της εχρωμάτιζαν δυναμικά τα συναισθήματά της. Εντυπωσιακός ο Χάρος, τυλιγμένος στον ολόμαυρο μανδύα. Η βραχνή, απόκοσμη φωνή του, τα φοβερά εκφραζόμενα, έδιναν ρίγος.

Η τραγωδία Ερωφίλη ήταν προϊόν συλλογικής προσπάθειας και επιτυχίας, ηθοποιών και σκηνοθέτη. Ο Roots – Arts org υπόσχεται σταθερή και πλούσια συνέχεια. Κρίμα μόνο που λιγοστό κοινό χάρηκε ένα δράμα γλωσσικής ιδιαιτερότητας και εποχής, με υπαινικτικές εικόνες σπαρακτικής επικοινωνίας, έλξης και άπωσης.


 

 

ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΑΡΘΡΑ