Ο Μάιος, για την πλειοψηφία του κόσμου, είναι μήνας αναγέννησης και μετάβασης προς το καλοκαίρι. Για τους εκπαιδευτικούς της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όμως, είναι περίοδος κορύφωσης μιας εξαντλητικής και συχνά αθέατης προσπάθειας: της προετοιμασίας των μαθητών για τις πανελλαδικές εξετάσεις.
Η περίοδος αυτή δεν αφορά τετριμμένες πρακτικέ όπως η επανάληψη της ύλης ή η διενέργεια διαγωνισμάτων. Αποτελεί έναν απαιτητικό ψυχολογικό και γνωστικό αγώνα αντοχής, στον οποίο ο εκπαιδευτικός καλείται να λειτουργήσει ταυτόχρονα ως διδάσκων, καθοδηγητής και ουκ ολίγες φορές σαν ψυχολογικός υποστηρικτής. Το βάρος των προσδοκιών των μαθητών – και συχνά των οικογενειών τους που «ματώνουν» οικονομικά και ψυχικά – μεταφέρεται αθόρυβα και στους ώμους εκείνου που έχει αναλάβει την ευθύνη να τους οδηγήσει με ασφάλεια και σιγουριά ως τον πολυπόθητο στόχο.
Οι πανελλαδικές εξετάσεις, παρά τις διαχρονικές συζητήσεις γύρω από το περιεχόμενο και τη δομή τους, παραμένουν ένα από τα πιο αδιάβλητα συστήματα αξιολόγησης στην Ευρώπη. Η αντικειμενικότητα, ωστόσο, συνοδεύεται από ένα τίμημα: η πίεση για απόδοση είναι ασφυκτική και οποιοδήποτε μικρό λάθος μπορεί να έχει δυσανάλογα μεγάλο κόστος. Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν καλά αυτή την πραγματικότητα και προσπαθούν να προετοιμάσουν τους μαθητές όχι μόνο γνωστικά, αλλά και ψυχικά, ώστε να αντιμετωπίσουν με ψυχραιμία και αυτοπεποίθηση τη δοκιμασία.
Την ίδια στιγμή, εν μέσω αυτής της απαιτητικής περιόδου, οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν σταματούν να διευρύνουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες. Ενταγμένοι στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης – όπως άλλωστε απαιτεί ο ρόλος τους στον σύγχρονο εκπαιδευτικό χάρτη – παρακολουθούν σεμινάρια, συμμετέχουν σε επιμορφώσεις και μεταπτυχιακά προγράμματα, ενημερώνονται για τις νέες μεθόδους και προσπαθούν να σταθούν αντάξιοι ενός συνεχώς μεταβαλλόμενου γνωστικού και παιδαγωγικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για μια διπλή προσπάθεια: διδάσκουν αλλά και ταυτόχρονα μαθαίνουν, προσφέροντας στους μαθητές όχι μόνο γνώση, αλλά και το παράδειγμα του ενεργού μαθητή. Που μεθαύριο, είναι αδήριτη ανάγκη, να καταστεί ενεργός πολίτης.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στον δρόμο προς τις πανελλαδικές συχνά παραγνωρίζεται. Οι περισσότεροι τον βλέπουν μέσα από το πρίσμα του αναλυτικού προγράμματος ή των διαγωνισμάτων. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο σύνθετη: πίσω από κάθε επιτυχία, πίσω από κάθε γραπτό που γράφτηκε σωστά την κρίσιμη ώρα, βρίσκεται και η υπομονή, η επιμονή και η προσωπική εμπλοκή ενός εκπαιδευτικού που – πολλές φορές αθόρυβα, αλλά με περισσή ένταση και πάθος – στήριξε την προσπάθεια.
Ο Μάιος, για τους εκπαιδευτικούς, δεν είναι μήνας ανάπαυσης. Είναι μήνας ευθύνης, σιωπηρής αφοσίωσης και ουσιαστικής προσφοράς. Και όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή η περίοδος, παραμένει βαθιά ανθρώπινη και – συχνά – συγκινητικά ουσιαστική.
*Ο Διονύσης Γ. Γράψας είναι ιστορικός
