Οι χιμπατζήδες μοιάζουν ιδιαίτερα με τους ανθρώπους, σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Απ’ ότι φαίνεται, οι ομοιότητες αυτές εκτείνονται ακόμα και στους τρόπους επικοινωνίας.
Ένα χαρακτηριστικό που θα έλεγε κανείς ότι διαθέτουν μόνο οι άνθρωποι, είναι οι γρήγορες και έξυπνες στιχομυθίες κατά τις οποίες πειράζουμε ο ένας τον άλλον, απαντάμε σαρκαστικά, ή ανταλλάσσουμε ευρηματικές ατάκες. Όπως φαίνεται, όμως, οι χιμπατζήδες έχουν κι εκείνοι τις δικές τους αντίστοιχες γρήγορες συνομιλίες, οι οποίες λαμβάνουν χώρα με τη μορφή χειρονομιών.
Ερευνητές ανέλυσαν χιλιάδες χειρονομίες που αντάλλαξαν μεταξύ τους άγριοι χιμπατζήδες στην ανατολική Αφρική, και εντόπισαν απίθανες ομοιότητες με τις ανθρώπινες συζητήσεις, ιδίως όσον αφορά στην ταχύτητα με την οποία οι χιμπατζήδες απαντούν ο ένας στον άλλον.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, άνθρωποι και πίθηκοι μοιράζονται θεμελιώδη χαρακτηριστικά στην επικοινωνία τους, τα οποία είτε προέρχονται από τους κοινούς αρχαίους προγόνους τους, είτε αναπτύχθηκαν παράλληλα στα διαφορετικά είδη, λόγω των εξελικτικών πλεονεκτημάτων που παρουσίαζαν οι συγκεκριμένες συμπεριφορές.
“Η ανθρώπινη συζήτηση ακολουθεί πολύ αυστηρούς κανόνες σχετικά με τη σειρά που παίρνει ο κάθε ομιλητής, οι οποίοι είναι συνεπείς μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και γλωσσών,” δήλωσε η Δρ. Gal Badihi, ειδικός στη συμπεριφορά των ζώων στο Πανεπιστήμιο St Andrews. “Αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε αν η επικοινωνία μεταξύ των χιμπατζήδων διέπεται από τους δικούς της κανόνες, ή αν οι κανόνες είναι παρόμοιοι με την ανθρώπινη συνομιλία.”
Οι χιμπατζήδες έχουν ευρύ ρεπερτόριο χειρονομιών, πολλές από τις οποίες αντιστοιχούν σε απλά αιτήματα όπως είναι το “σταμάτα”, το “ακολούθησέ με”, ή το “καθάρισέ με”. Οι επιστήμονες μελέτησαν περισσότερες από 8500 χειρονομίες που είχαν μαγνητοσκοπηθεί από 252 άγριους χιμπατζήδες σε πέντε άγριες κοινότητες στην ανατολική Αφρική, με σκοπό να μάθουν περισσότερα για τους κανόνες που διέπουν τη χρήση τους.
Οι περισσότερες από της αλληλεπιδράσεις τους ήταν σύντομες. Σε μία από αυτές, η οποία μαγνητοσκοπήθηκε στον Σταθμό Προστασίας Budongo στην Ουγκάντα, μία χιμπατζής με το όνομα Μόνικα πρότεινε το χέρι της σε έναν άλλον χιμπατζή, με το όνομα Ούρσους, μετά από μία σωματική φιλονικία, προκαλώντας τον Ούρσους να ανταποκριθεί με ένα ενθαρρυντικό άγγιγμα.
Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, οι χιμπατζήδες αντάλλασσαν μέχρι και εφτά χειρονομίες στη σειρά. Σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις, ο κάθε πίθηκος χρειάστηκε περίπου 120 millisecond για να δώσει την απάντησή του, όπως περίπου συμβαίνει στη μέση ανθρώπινη συνομιλία, όπου ο χρόνος απάντησης κυμαίνεται γύρω στα 200 millisecond.
Όπως είπε η Badihi: “Οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούν χειρονομίες σχεδόν σε κάθε επίπεδο της ζωής τους.” Παρατήρησε ότι, εκτός από τη συμφιλίωση μετά από έναν διαπληκτισμό, οι χιμπατζήδες χρησιμοποιούσαν χειρονομίες για να αποφύγουν εντάσεις, για να καλωσορίσουν ο ένας τον άλλον με μια αγκαλιά ή ένα φιλί, για να ζητήσουν να μοιραστούν το φαγητό τους, και για να δηλώσουν αν επιθυμούν να ταξιδέψουν μαζί ή να πάρει ο καθένας τον δρόμο του. Κατά τη διάρκεια του καλλωπισμού που προσέφερε ο ένας στον άλλον, παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη ανταλλαγή χειρονομιών.
Είπε, ακόμα: “Κάποιες ομάδες χρησιμοποιούν μια μεγάλη, θορυβώδη χειρονομία ξυσίματος, και μετά ξεκινούν να καλλωπίζουν ο ένας τον άλλον. Κατά τη διάρκεια των αλληλεπιδράσεων του καλλωπισμού μπορεί να χειρονομήσουν ο ένας στον άλλον να αλλάξουν θέση ή να ξεκινήσουν να καλλωπίζονται σε ένα νέο μέρος”.
Οι ερευνητές δημοσίευσαν στο Current Biology ότι ο χρόνος που μεσολαβούσε μεταξύ των αλληλεπιδράσεων δεν παρουσίαζε ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ χιμπατζήδων διαφορετικών ηλικιών, αν και υπήρχαν κάποιες διαφοροποιήσεις μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων, περίπου όπως παρατηρούμε ελαφριές πολιτισμικές διαφορές μεταξύ ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι χειρονομίες ανταλλάσσονταν με πιο αργό ρυθμό στην κοινότητα χιμπατζήδων Sonso στην Ουγκάντα. Σύμφωνα με μια από τις συγγραφείς της έρευνας, τη Δρ. Catherine Hobaiter, στους ανθρώπους οι Δανοί τείνουν να απαντούν με πιο αργό ρυθμό.
Από τη στιγμή που οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες είμαστε κι οι δύο μεγάλοι πίθηκοι, οι γρήγορες στιχομυθίες ενδέχεται να αποτελούν προϊόν της κοινής μας εξελικτικής κληρονομιάς. Εναλλακτικά, οι γρήγορες εναλλαγές στις συνομιλίες μπορεί να αποτελούν ένα ευρύτερο χαρακτηριστικό της κοινωνικής επικοινωνίας, καθώς εμφανίζονται και σε άλλα είδη όπως είναι οι νυχτερίδες, τα δελφίνια, οι φάλαινες, και οι ύαινες, όπως επισήμαναν οι ερευνητές.
Με πληροφορίες από The Guardian