Στην Κρητική γη αναπαύεται όπως επιθυμούσε εδώ και λίγες μέρες ο Μίκης Θεοδωράκης. Στον κήπο του Γαλατά με τις πορτοκαλιές, τις οποίες όταν αντίκρυζε εν ζωή, πάντα έλεγε πως του θύμιζαν τους γονείς του, οι οποίοι τον υποδέχθηκαν ξανά σε μια νοητή αγκαλιά.
Ο ελληνικός λαός ομόθυμα πένθησε ένα δικό του ζωντανό ήρωα, που φεύγοντας σε τόσο βαθιά γεράματα, αποτέλεσε και θα αποτελεί στο μέλλον μια «larger than life» όπως λένε οι Άγγλοι προμετωπίδα ελληνικότητας. Και αγωνιστικού οικουμενικού πνεύματος.
Ο Μίκης σίγουρα δεν θα μπορούσε να αναλυθεί ως μια απλή προσωπικότητα, του ιστορικού γίγνεσθαι. Υπήρξε όμως η επιτομή αυτού που λέμε «προσωπικότητα». Μακροσκελές έργο με διεθνείς περγαμηνές, ζυμωμένο με την κοινωνική εξέλιξη, την αδικία και την καταπίεση. Έργο που δεν επηρεάστηκε ποτε από την αντιφατική προσωπικότητα του Μίκη και τον πληθωρικό του χαρακτήρα. Η μουσική του σταδιοδρομία υπήρξε καινοτόμα και άκρως παιδευτική για τον λαό στον οποίο απευθυνόταν. Την στιγμή που ταυτόχρονα υμνούσε τα ανθρώπινα πάθη όπου γης. Κάτι που φυσικά αποτέλεσε επιλογή για εκείνον με σοβαρό κόστος.
Ο Μίκης, υπήρξε επίσης, ένας αυθεντικός story teller που μπορούσε να διηγηθεί τις προσωπικές του εμπειρίες από τις εξορίες και τις διώξεις που είχε υποστεί , μέχρι τις κόντρες του με τον Φιντέλ Κάστρο τον οποίο χρέωνε με «μοναρχικό καθεστωτισμό»(!) παρότι παρέμεινε αιώνιος υμνητής του. Η ‘ανεση του στον προφορικό και τον γραπτό λόγο ήταν παροιμιώδης. Όταν κανείς τον άκουγε, ένιωθε σαν μαθητούδι. Ταυτόχρονα, η προσωπικότητα του και η καθολική του αναγνώριση σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης του επέτρεπε την μία στιγμή να βραβεύεται με «Λένιν» και λίγο μετά να στελεχώνει την κυβέρνηση Μητσοτάκη ως υπουργός επιθυμώντας να ιδρύσει αριστερή κίνηση νεολαίας που να πρόσκειται στην ΝΔ! Να θέλει να αποσυρθεί την δεκαετία του ’80 στην οικογένεια του και την προσωπική του ζωή, την στιγμή που δήλωνε πως ένιωθε «σαν τάνκερ στην Παμβώτιδα»!
Είπαμε όμως…Ο Μίκης ήταν ο δικός μας Ησίοδος. Έβαλε την ποιητική πράξη μέσα στο λαϊκό σπίτι, δίπλα στο ψωμί και το κρασί. Εξέφρασε τους πόθους και τις αγωνίες των ανθρώπων που εξακοντίζονται από την απαξίωση στην αποθέωση. Ήταν ο τελευταίος άνθρωπος του 20ου αιώνα που σημάδεψε την ανθρωπότητα. Και με την απώλεια του ατονεί και ένα μέρος των πνευματικών αξιών εκείνης της περιόδου , που υμνήθηκαν μέσα από την μουσική του. Ο υλισμός και η κυνικότητα δίνουν πολύ δυνατά το «παρόν» γύρω μας. Ο επόμενος Μίκης θα συμβιβαστεί με αυτά ή θα τα καταγγείλει όπως έκανε ο Θεοδωράκης με τον αυταρχισμό και την βαρβαρότητα;
Η αποχώρηση του από τα εγκόσμια δεν ήταν και αυτή χωρίς ανατροπές και παραλίγο να δημιουργηθεί εμπλοκή με τον τόπο της ταφής. Έτσι όμως ήταν και η ζωή του. Γεμάτη εντάσεις και ήπιες θάλασσες. Οι βρακοφόροι όμως των Χανίων τον οδήγησαν στην γη της Μεγαλονήσου με την δέουσα ευπρέπεια, όπως έκαναν 85 χρόνια πρίν με τον Εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο. Σάμπως όμως και ο Μίκης δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοιος για την πνευματική μας ζωή; Αυτό βέβαια θα το κρίνουν οι ιστορικοί του μέλλοντος. Το σίγουρο είναι πως ο Μίκης θα είναι πάντοτε το δώρο του παλιού μας πολιτισμού στην ανθρωπότητα. Και αυτό δεν αλλάζει.
*Ο Διονύσης Γ. Γράψας είναι ιστορικός και εργάζεται στην ιδιωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
