"Τρύπα" μεγέθους τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις πρώτες συντηρητικές εκτιμήσεις, προκλήθηκε στην ελληνική οικονομία από τον τζίρο των εταιρειών που χάθηκε κατά το δίμηνο lockdown της αγοράς λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Σε αυτά προστίθεται απώλεια φορολογικών εσόδων ύψους 2 δισ. ευρώ αλλά και από ασφαλιστικές εισφορές της τάξης των 800 εκατομμυρίων ευρώ περίπου, πάντα με βάση τις ίδιες εκτιμήσεις. Επιπλέον, λόγω της αναστολής των συμβάσεων εργασίας, περίπου 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι υπέστησαν μείωση 35% στις καθαρές τους αμοιβές και σταμάτησαν οι προσλήψεις.
Όλα αυτά καταγράφονται στο φανερό κομμάτι της οικονομίας. Γιατί, εάν προστεθεί και το αφανές της τμήμα, η λεγόμενη "μαύρη οικονομία", το μέγεθος της "τρύπας" στην αγορά είναι μεγαλύτερο. Το "Κεφάλαιο", επιχειρώντας μια πρώτη αποτίμηση μέσα από την επεξεργασία στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, της Τράπεζας της Ελλάδος, των αρμόδιων υπουργείων, σε συνδυασμό με τις εκτιμήσεις των εκπροσώπων φορέων των πληττόμενων κλάδων και των μεγάλων επιχειρήσεων, αποτυπώνει μια μελανή εικόνα, που θα απαιτηθεί εργώδης προσπάθεια για να βελτιωθεί.
Βεβαίως, επίσημος απολογισμός για την επίπτωση του lockdown, από τα μέσα Μαρτίου έως και σήμερα, στην οικονομία και την αγορά ακόμη δεν υπάρχει, καθώς τα επίσημα στοιχεία θα αρχίσουν να ανακοινώνονται μέσα στο επόμενο διάστημα. Ωστόσο, οι επιπτώσεις στην κατανάλωση, στους τζίρους των επιχειρήσεων και στο εισόδημα των νοικοκυριών είναι εμφανέστατη.
Ελεύθερη πτώση
Σε επίπεδο τζίρου, όπως αυτός αποτυπώνεται ανά κωδικό δραστηριότητας (ΚΑΔ), εξαερώθηκε ένα ποσό της τάξης των 10 δισ. ευρώ τον μήνα, με βάση τις πρώτες συντηρητικές εκτιμήσεις από εκπροσώπους της αγοράς. Δηλαδή το 50% περίπου του τζίρου των 1,4 εκατ. επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χώρα.
Σε πολλές εταιρείες η απώλεια ήταν πλήρης, αφού έκλεισαν με κρατική εντολή, ενώ στους πληττόμενους κλάδους προκλήθηκε πολύ μεγάλη μείωση δραστηριοτήτων. Λίγοι ήταν οι κλάδοι που συντηρήθηκαν ή ωφελήθηκαν (π.χ. όσοι προωθούν τα προϊόντα τους μέσω των σουπερ-μάρκετ ή όσοι κατάφεραν να αναπτύξουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και την τηλεργασία).
Στον τουρισμό ήδη υπολογίζεται πως οι απώλειες για το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου από τις τουριστικές εισπράξεις πλησιάζουν το 1 δισ. ευρώ, δεδομένου του ανοδικού ρυθμού που εμφάνιζαν οι κρατήσεις πριν από την επιδημία (σημειώνεται πως, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, πέρσι τον Μάρτιο τα έσοδα από τους επισκέπτες από το εξωτερικό ήταν 320 εκατ. ευρώ και 540 εκατ. ευρώ τον Απρίλιο).
Η βιομηχανία τροφίμων έχει δεχτεί πλήγμα από το σκέλος της εστίασης και του τουρισμού, από όπου προέρχεται το 40% του τζίρου του κλάδου. Ωστόσο, οι εταιρείες που διαθέτουν πρόσβαση και στα σούπερ-μάρκετ περιόρισαν τις απώλειες. Πολλές εταιρείες, πάντως, δεν έχουν πρόσβαση στα σούπερ-μάρκετ ή η θέση τους στο ράφι είναι μικρή. Στην ποτοποιία η πτώση φτάνει στο 80%, λόγω της μεγάλης έκθεσης του κλάδου στον τουρισμό και στην εστίαση. Ισχυρό είναι το πλήγμα στις υδατοκαλλιέργειες, όπου καταγράφεται πτώση 80% των εξαγωγών, που αποτελούν πάνω από το 85% του τζίρου.
"Εξατμίστηκαν" οι τζίροι στα καύσιμα
Μεγάλοι είναι οι τριγμοί στην αγορά καυσίμων. Η πτώση του τζίρου έφτασε το 50% για τα καύσιμα κίνησης, ενώ σε επιμέρους κλάδους, όπως το αεροπορικό καύσιμο, η πτώση έφτασε στο 95%. Η συνολική απώλεια των πωλήσεων στην αγορά στο επίμαχο δίμηνο της κρίσης του COVID-19 έφτασε το 1 δισ. ευρώ, ενώ το Δημόσιο εκτιμάται ότι απώλεσε έσοδα της τάξης των 100 εκατ. ευρώ στο ίδιο διάστημα.
Έπονται χειρότερα
Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, τα χειρότερα έπονται. "Η ελληνική οικονομία έχει λιγότερες εξαγωγές αγαθών και πολύ μεγαλύτερη εξάρτηση από τον εισερχόμενο τουρισμό της θερινής περιόδου, συνεπώς το ισχυρότερο πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να επέλθει χρονικά αργότερα σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες", αναφέρει ο ΙΟΒΕ. Επιπλέον, στην τριμηνιαία του έκθεση κάνει λόγο για έντονη υποχώρηση της δραστηριότητας λόγω της υγειονομικής κρίσης πρωτίστως στις υπηρεσίες, αλλά και τη βιομηχανία. Εκτιμά πως θα υπάρχει ισχυρή πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης, των εξαγωγών αλλά και των εισαγωγών, μείωση των θέσεων εργασίας (που θα προκαλέσουν πρόσθετες πιέσεις στην ιδιωτική κατανάλωση), αλλά και υποχώρηση των φορολογικών εσόδων, καθώς και των εσόδων του ασφαλιστικού συστήματος. Εκτιμά πως θα υπάρξει αναστολή μεγάλου μέρους των επενδύσεων, λόγω αβέβαιων προοπτικών.
Οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της ύφεσης και η κρατική αντίδραση
Το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ύφεση 4,7%-7,9% για το σύνολο του 2020 μετά τη λήψη μέτρων ή ύφεση 10%-13,2% χωρίς τα μέτρα στήριξης. Η συνολική αξία των μέτρων μέχρι στιγμής φτάνει στα 17,35 δισ. ευρώ και αναμένεται να αυξηθούν το επόμενο διάστημα στα 24 δισ. ευρώ. Δηλαδή, σε αξία, τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι υπερδιπλάσια από τη "συρρίκνωση" που προκαλούν στο "βάθος" της ύφεσης (κατά 10 δισ. ευρώ περίπου), δείχνοντας και τη δυσκολία του εγχειρήματος.
Η Κομισιόν υπολογίζει την ύφεση στο 9,7% στο καλό σενάριο αποκλιμάκωσης της κρίσης υγείας και εκτιμά πως θα είναι η μεγαλύτερη ανά την Ε.Ε. ακριβώς λόγω της μεγάλης έκθεσης της χώρας στον τουρισμό αλλά και του μικρού μεγέθους των ελληνικών εταιρειών, που τις καθιστά πιο ευάλωτες.
Οικονομολόγοι εκτιμούν πως στα "συν" της μελλοντικής πορείας της αγοράς είναι η "ψυχραιμία" των επιχειρηματιών έπειτα από τόσα χρόνια κρίσης (κάτι που, εκτιμούν, αποτυπώθηκε και στη μικρότερη από άλλα κράτη μείωση του δείκτη του ΙΟΒΕ), αλλά και η άμεση αντίδραση της κυβέρνησης στο υγειονομικό και στο οικονομικό πεδίο.
Ωστόσο, εξηγούν πως τα χειρότερα έπονται. Επίσης, αναφέρουν πως μένει να φανεί αν η "μαύρη οικονομία" θα αποτελέσει το "αντίβαρο", με την έννοια της ύπαρξης χρήματος που θα "κυκλοφορήσει" στην αγορά, ή έναν αδύναμο κρίκο, λόγω των επιχειρηματιών και των εργαζομένων που θα βρεθούν εκτός πλέγματος στήριξης, μειώνοντας, έτσι, και την κατανάλωση πιο πολύ από ό,τι επισήμως είναι "ορατό".
Τα κρατικά έσοδα
Στο πεδίο των ασφαλιστικών εσόδων, πληροφορίες κάνουν λόγο για μείωση 30% στις εισπράξεις από εισφορές ιδιωτικού τομέα (από εργοδότες, ασφαλισμένους και επαγγελματίες) τον Απρίλιο, κάτι που μεταφράζεται σε απώλεια 400 εκατ. ευρώ τον μήνα.
Στο πεδίο των φορολογικών εσόδων καταγράφεται μείωση κατά 30% και τον Απρίλιο, η οποία μεταφράζεται σε απώλεια 1 δισ. ευρώ τον μήνα, με δεδομένο πως τον Απρίλιο του 2019 είχαν έρθει έσοδα 3,694 δισ. ευρώ. Ανάλογη ήταν η πτώση και τον Μάρτιο.
Επίσης οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν μείωση 35% στις μέσες αμοιβές σε 1 στους 2 μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα λόγω αναστολής συμβάσεων τον Απρίλιο (ο μέσος καθαρός μισθός ανερχόταν προ κρίσης στα 800 ευρώ, ενώ οι υπό αναστολή εργαζόμενοι έλαβαν αποζημίωση 532 ευρώ σε μηνιαία βάση).
