Τι συμβαίνει όταν κρατάμε στα χέρια μας ένα κινητό τηλέφωνο; Ποιος βρίσκεται πίσω από την οθόνη του κινητού μας; Η παράσταση «Bubble Jam» του Ντάνιελ Βέτσελ στο θέατρο Γκριπς του Βερολίνου.
Διαδραστική παράσταση
Η διαδραστική παράσταση «Bubble Jam» κάνει πρεμιέρα σήμερα 23 Οκτωβρίου στο Θέατρο Γκριπς του Βερολίνου. Το έργο του γερμανού σκηνοθέτη και ιδρυτικού μέλους της πρωτοποριακής ομάδας θεάτρου Rimini Protokoll, Ντάνιελ Βέτσελ, απευθύνεται σε εφήβους από 12 ετών και έχει αφετηρία του το ερώτημα τι πραγματικά συμβαίνει όταν οι έφηβοι κρατούν στα χέρια τους και χρησιμοποιούν ένα κινητό τηλέφωνο.
Πρόκειται για διαδραστική παράσταση, στην οποία το ρόλο των ηθοποιών έχουν οι ίδιοι οι θεατές. Φορώντας στο χέρι τους ένα κινητό τηλέφωνο καλούνται να εισέλθουν σε διαδικτυακή συνομιλία. Ανάλογα με τις απαντήσεις που θα δώσουν, οδηγούνται σε σημεία συνάντησης εγγεγραμμένα στο πάτωμα, βρίσκονται με τους χρήστες που έχουν τις περισσότερες κοινές απαντήσεις, χωρίζονται σε ομάδες, οδηγούνται σε μια τελική αποστολή.
«Τους εαυτούς μας σε κύκλους»
Ολα τα κινητά τηλέφωνα είναι συνδεδεμένα με κεντρικό υπολογιστή. Αλγόριθμος συλλέγει τα δεδομένα που δίνονται και τα χρησιμοποιεί για να τους κάνει εξειδικευμένες ερωτήσεις ή να τους αναθέσει συγκεκριμένες αρμοδιότητες.
Οσον αφορά στο όνομα της παράστασης, ο Βέτσελ αναφέρει ότι «αυτό προκύπτει κατά κάποιον τρόπο από τον όρο «Filter Bubbles». Βρίσκουμε τους εαυτούς μας σε «κύκλους» ή «σφαίρες» (‘bubbles’), σε καθεμία από τις οποίες δημιουργούμε μια αμοιβαία κατανόηση των πραγμάτων.
Ολοι μπορούμε να συμμετέχουμε σε διαφορετικές σφαίρες, όπως είναι η σφαίρα της οικογένειας ή αυτή των φίλων, όπου υπάρχουν διαφορετικά γλωσσικά παιχνίδια και διαφορετικές συμβάσεις στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα.
Σε αυτές τις διαφορετικές σφαίρες υπάρχουν και εξωτερικές επιρροές. Ενα μεγάλο ερώτημα είναι το πως μπορείς να χειραγωγήσεις τους ανθρώπους μέσα στις σφαίρες τους». Με τον όρο ‘‘Jam” ο Βέτσελ παραπέμπει στην έννοια του αυτοσχεδιασμού. Κατά έναν τρόπο, η ερμηνεία του τίτλου συνοψίζεται στη φράση «Ας αφήσουμε τις φούσκες να αυτοσχεδιάσουν».
Από την Αθήνα στη Βαυαρία και τώρα στο Βερολίνο
Το έργο ξεκίνησε από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση στην Αθήνα το 2018 – 2019. Πρόκειται ουσιαστικά για συμπαραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση και της ομάδας Rimini Protokoll. Στο θέατρο Γκριπς του Βερολίνου η Deutsche Welle συνάντησε τον εμπνευστή του Bubble Jam Ντάνιελ Βέτσελ.
Ο Βέτσελ μένει στην Αθήνα και πηγαινοέρχεται στη Γερμανία όπου βρίσκονται τα υπόλοιπα μέλη των Rimini Protokoll. Ο ίδιος δήλωσε ότι «μαζί με το Νικόλα Χανακούλα και το Γιώργο Παναγιωτάκη κάναμε την πρώτη εκδοχή του Bubble Jam στην Αθήνα.
«Μένω στην Αθήνα»
Ο λόγος που το έκανα στην Αθήνα είναι η μακροχρόνια συνεργασία μου με το Ιδρυμα Ωνάση και φυσικά το γεγονός ότι μένω στην Αθήνα εδώ και τρία χρόνια. Νομίζω ότι για πρώτη φορά ήθελα να κάνω περφόρμανς η οποία να απευθύνεται σε συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, που είναι τα παιδιά από 12 έως 15 ετών».
Μετά την Αθήνα η παράσταση ταξίδεψε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου στη Βαυαρία την άνοιξη του 2019. Οπως ανέφερε ο Βέτσελ «επεξεργαστήκαμε ξανά την πρώτη εκδοχή του Bubble Jam για το φεστιβάλ στη νότια Γερμανία.
Ηταν μια διαδικασία αναθεώρησης και όχι μετάφρασης των ερωτήσεων. Προσπαθήσαμε να έρθουμε πιο κοντά στο νεανικό κοινό, να σκεφτούμε ποιες ερωτήσεις θα το ενδιέφεραν. Τώρα στο θέατρο Γκριπς το οποίο έχει μεγάλη εμπειρία σε εφηβικές παραστάσεις, είχα την ευκαιρία να δουλέψω ξανά με θεατρικούς παιδαγωγούς, δραματουργούς, να κάνω περισσότερα workshop και να έρθω πιο κοντά σε αυτό που στόχευα από την αρχή».
H Αννα – Σοφία Φρίτσε, θεατροπαιδαγωγός στο Γκριπς μας έδειξε τον οδηγό που έγραψαν οι αρμόδιοι του θεάτρου για τους δασκάλους των παιδιών που θα παρακολουθήσουν την παράσταση. Στο υλικό αυτό περιλαμβάνεται σειρά από συνεντεύξεις ανθρώπων από το χώρο της επικοινωνίας, της κοινωνιολογίας και του θεάτρου καθώς επίσης και μικρό «λεξικό» διαδικτυακών όρων, προκειμένου να βοηθηθούν οι δάσκαλοι των παιδιών που θα συμμετάσχουν στην παράσταση.
Στο θέατρο Γκριπς του Βερολίνου βρίσκεται επίσης και ο Ανδρέας Ανδρέου, υπεύθυνος επεξεργασίας κειμένου και διαχείρισης λογισμικού αλλά και χειριστής της παράστασης στην Αθήνα. Ο ίδιος γνώρισε τον Βέτσελ μέσω της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα και έκτοτε άρχισαν να συνεργάζονται.
«Η παράσταση ξαναγράφεται»
Για τη μεταφορά του έργου από την Αθήνα στο Βερολίνο ο Ανδρέου ανέφερε πως «σε ένα σημαντικό βαθμό η παράσταση ξαναγράφεται για το κοινό του Βερολίνου. Φυσικά η όλη συλλογιστική και η γενικότερη ιδέα και προσέγγιση είναι η ίδια.
Αλλά αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό του Ντάνιελ και των Rimini Protokoll εν γένει. Τους απασχολεί πάρα πολύ το που παίζεται η παράσταση και αναλόγως προσαρμόζονται».
Τα παιδιά πρωταγωνιστές στο ψηφιακό πείραμα
Ο Ανδρέου μίλησε για τις εντυπώσεις που άφηνε το Bubble Jam στα παιδιά στην Αθήνα, αναφέροντας ότι υπήρχαν σημεία πολύ δυνατά και για τα παιδιά αλλά και για εμάς. Σε κάποιο σημείο μέσα στην παράσταση σου ζητούν να πάρεις το μικρόφωνο και, εάν θέλεις, να πεις μια ιστορία παρεμφερή με αυτήν που άκουσες μόλις πριν λίγο.
«Στην Αθήνα μια φορά ένα παιδί από την Αίγυπτο αφηγήθηκε μια ιστορία που συνέβη στον αδερφό του. Αυτό που του συνέβη ήταν να διαρρεύσουν προσωπικές φωτογραφίες του στο διαδίκτυο, να τις δούνε οι συμμαθητές του και εν τέλει να χρειαστεί η οικογένεια να μεταναστεύσει σε άλλη χώρα. Και έτσι ήρθανε στην Ελλάδα» δήλωσε.
Σε σχέση με τις αντιδράσεις των παιδιών, ο Βέτσελ δήλωσε πως «νομίζω ότι αυτό που τους αρέσει πιο πολύ είναι το διαδραστικό στοιχείο, ότι δεν είναι απλώς θεατές αλλά εμπλέκονται σε κάτι. Νομίζω ότι τους αρέσει το ότι απαντούν σε ερωτήσεις από τα κινητά τηλέφωνα. Σε αυτό το έργο αντί να παρακολουθείς πρέπει να διαβάζεις όλη την ώρα.
«Τί είναι αλήθεια»
Και αυτό το οποίο με εξέπληξε ήταν ότι συνειδητοποίησα ότι η ανάγνωση για ένα παιδί στην ηλικία των 13, 14, 15 ετών είναι κάτι δύσκολο. Και θα μπορούσα να πω ότι στην Ελλάδα τα παιδιά είναι πολύ καλύτερα στην ανάγνωση απ’ ό,τι στη Γερμανία. Και αυτό δεν έχει να κάνει με το Βερολίνο αλλά με την εμπειρία που είχα στη νότια Γερμανία».
«Γιατί συνεχίζετε να απαντάτε στις ερωτήσεις στο σύστημα και δεν ρωτάτε προσωπικά ο ένας τον άλλον; Γιατί πιστεύετε ότι όταν κάτι είναι δωρεάν είναι απαραίτητα καλό; Δεν καταλαβαίνετε ότι όταν κάτι δίνεται δωρεάν στον καπιταλισμό στην πραγματικότητα σημαίνει ότι πληρώνεις σε ένα νόμισμα που δεν το γνωρίζεις;». Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θέτει ο συντονιστής στο τέλος της παράστασης.
Υπάρχει, όμως, και ένα ερώτημα από τον Βέτσελ που απευθύνεται σε ενήλικες: «Νομίζω ότι όλοι μας, τουλάχιστον για τα επόμενα 20 χρόνια, θα πρέπει να αναρωτηθούμε τι είναι αλήθεια. Ισως δεν υπάρχει μία αλήθεια στον κόσμο αλλά σίγουρα υπάρχει μία αυξανόμενη ποσότητα ψεύτικων στοιχείων και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτό», ανέφερε.
Πηγή: Deutche Welle
