Ποιές διεθνείς καλλιτεχνικές προσωπικότητες αποχαιρετήσαμε το 2015

Σημαντικές και αναπάντεχες απώλειες στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα καταγράφηκαν το 2015. Μορφές που άφησαν εποχή για το έργο τους «έφυγαν», αλλά το αποτύπωμά τους θα μείνει.

Ιανουάριος

Φραντσέσκο Ρόζι
Γνωστός για τις πολιτικές ταινίες του που έδωσαν νέα πνοή στον ιταλικό κινηματογράφο της δεκαετίας του 1960. Ο ιταλός σκηνοθέτης Φραντσέσκο Ρόζι μπήκε στον κόσμο της μεγάλης οθόνης το 1948 ως βοηθός του σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι στην ταινία «Η γη τρέμει». Από τα γνωστότερα έργα του είναι «τα Χέρια πάνω στην πόλη» (Χρυσός Λέοντας Βενετίας) και το «Λάκι Λουτσιάνο», με αναφορά, αντίστοιχα, στην οικοδομική εκμετάλλευση των ιταλικών πόλεων και στον μαφιόζο ο οποίος θεωρείται ο πατέρας του σύγχρονου οργανωμένου εγκλήματος. Σε πολλές ταινίες του, ο Ρόζι συνεργάσθηκε με τον κορυφαίο ιταλό ηθοποιό Τζαν Μαρία Βολοντέ. Πέθανε στις 10 Ιανουαρίου του 2015, σε ηλικία 92 ετών.

Ανίτα Έκμπεργκ
Συνεργάστηκε με τον Φελίνι στα φιλμ «Βοκκάκιος», «Οι Κλόουν» και «Η Συνέντευξη». Εμφανίστηκε σε αρκετές ταινίες του Χόλιγουντ, πλάι σε διάσημους πρωταγωνιστές όπως ο Τζον Γουέιν και η Λορίν Μπακόλ. To 1960 συμπρωταγωνίστησε στη «Γλυκιά Ζωή» του Φελίνι, στο πλευρό του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Η σκηνή στη Φοντάνα ντι Τρέβι ήταν αρκετή για να χαρακτηριστεί «σύμβολο του σεξ». Η ηθοποιός Ανίτα Έκμπεργκ απεβίωσε στις 11 Ιανουαρίου του 2015 σε ηλικία 83 ετών.

Φεβρουάριος

Λέοναρντ Νιμόι
Γνώρισε ένδοξες στιγμές με τη συμμετοχή του στη σειρά Σταρ Τρεκ (1965-1969), όπου υποδύθηκε τον Mr Spock, έναν φλεγματικό εξωγήινο, αξιωματούχο-συγκυβερνήτη του πληρώματος του φανταστικού διαστημόπλοιου Έντερπραϊζ. Ο Λέοναρντ Νιμόι έκρυβε πολλά ταλέντα. Εκτός από ηθοποιός και σκηνοθέτης, ήταν τραγουδιστής, ποιητής και φωτογράφος. Ερμήνευσε τους πρώτους ρόλους του στην κινηματογραφική ταινία «Queen for a Day» (1951) και στην τηλεοπτική σειρά «Zombies of the Stratosphere» (1952).Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας εργάστηκε στην Ατλάντα σαν παραγωγός εκπομπών για τον αμερικανικό στρατό. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών, στις 27 Φεβρουαρίου του 2015.

Απρίλιος

Μανουέλ ντε Ολιβέιρα
Υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του κόσμου. Το έργο του διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία του πορτογαλικού σινεμά. Μέχρι και το θάνατό του ήταν ο μακροβιότερος εν ενεργεία σκηνοθέτης, καθώς η τελευταία του ταινία, η μεγάλου μήκους «Gebo et l'ombre», παράχθηκε το 2012. Ο πορτογάλος κινηματογραφιστής, Μανουέλ ντε Ολιβέιρα, που γύρισε περισσότερες από πενήντα ταινίες μεγάλου μήκους, πέθανε στις 2 Απριλίου του 2015 σε ηλικία 106 ετών.

Μάιος

Μάγια Πλισέτσκαγια
Θρήνο σκόρπισε στα Μπολσόι η είδηση του θανάτου της απόλυτης πρίμα μπαλαρίνας, Μάγια Πλισέτσκαγια, στις 2 Μαΐου του 2015, σε ηλικία 89 ετών. Ο τρόπος που χόρευε άφησε εποχή, ενώ αψηφούσε το σοβιετικό καθεστώς, το οποίο χαρακτήριζε «σκανδαλώδη» τον τρόπο που η πρίμα μπαλαρίνα ερμήνευε ορισμένες χορογραφίες. Στο κλασικό μπαλέτο προσέδωσε νεωτεριστικά χαρακτηριστικά, και ξεπέρασε κατά πολύ τα ηλικιακά όρια στα οποία συνήθως αποσύρονται οι μπαλαρίνες. Το 2005, σε ηλικία 80 ετών, χόρεψε στο Κρεμλίνο το «Ave Maya» που της είχε αφιερώσει ο Μωρίς Μπεζάρ.

Μπι Μπι Κινγκ
Τον χαρακτήρισαν «Bασιλιά του μπλουζ». Το περιοδικό Rolling Stone τον είχε κατατάξει στην έκτη θέση στον κατάλογο με τους 100 μεγαλύτερους κιθαριστές όλων των εποχών. O Ρίλεϊ Κινγκ όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Μπι Μπι Κινγκ «έφυγε» στις 14 Μαΐου του 2015, σε ηλικία 89 ετών. Από τα 12 του χρόνια έπαιζε κιθάρα. Τη δεκαετία του 1950 αναδείχθηκε σ’ ένα από τα πιο σημαντικά ονόματα της R&B μουσικής, ενώ η φήμη του απογειώθηκε όταν άνοιξε τις συναυλίες των Rolling Stones. Η παρουσία του πάνω στη σκηνή, η φωνή του, ο τρόπος που έπαιζε κιθάρα, άφησαν εποχή. Μεταξύ άλλων άσκησε σημαντική επιρροή στους Έρικ Κλάπτον, Μάικ Μπλούμφιλντ, Ντέιβιντ Γκίλμορ, και σε νεότερους μπλουζίστες.

Μπέτσι Πάλμερ
Έγινε γνωστή ως κινηματογραφική μαμά του Jason Voorhees στην ταινία του 1980 «Παρασκευή και 13» υποδυόμενη την Pamela Voorhees. Η ηθοποιός Μπέτσι Πάλμερ πέθανε στις 29 Μαΐου του 2015, σε ηλικία 88 ετών.

Ιούνιος

Κρίστοφερ Λι
Ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα στο χώρο του κινηματογράφου που αγαπήθηκε από το κοινό για τη βαθειά φωνή του. O Σερ Κρίστοφερ Φρανκ Καραντίνι Λι, ηθοποιός, τραγουδιστής και συγγραφέας, υποδυόταν συχνά ρόλους κακών, και έγινε ευρύτερα γνωστός για το ρόλο του Κόμητα Δράκουλα , του Φρανσίσκο Σκαραμάνγκα στην ταινία  Τζέιμς Μποντ «Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Όπλο» (1974), και του Σάρουμαν στην τριλογία του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Οι ικανότητές του δεν περιορίζονταν μόνο στην έβδομη τέχνη, αλλά ήταν εμφανείς και στη μουσική. Ηχογράφησε όπερες και συμμετείχε στο συμφωνικό μέταλ άλμπουμ «Charlemagne: By the Sword and the Cross» το 2010. Ο Κρίστοφερ Λι απεβίωσε στις 7 Ιουνίου του 2015, σε ηλικία 93 ετών.


Ιούλιος

Ομάρ Σαρίφ
Στις 10 Ιουλίου του 2015, σε ηλικία 83 ετών, πέθανε ο «Δόκτωρ Ζιβάγκο» Ομάρ Σαρίφ. Ο ηθοποιός, που είχε τιμηθεί με Χρυσή Σφαίρα και είχε προταθεί για Όσκαρ, συμμετείχε σε πολλές ταινίες του Χόλιγουντ. Το όνομά του έγινε γνωστό στο κινηματογραφικό στερέωμα μέσα από τους ρόλους στις ταινίες «Ο Λώρενς της Αραβίας» (1962), «Δόκτωρ Ζιβάγκο» (1965) και «Ένα Αστείο Κορίτσι» (1968). Τον Τύπο είχε απασχολήσει όχι μόνο η πορεία του στην ηθοποιία, αλλά και η αδυναμία που έτρεφε για το τζόγο, το πάθος του με το μπριτζ και τα άλογα. Απαρατήρητη δεν πέρασε και η προσωπική του ζωή αφού προσηλυτίστηκε στο Ισλάμ για να παντρευτεί τη διάσημη αιγύπτια ηθοποιό Φατέν Χαμαμά το 1955. Πριν παντρευτεί ανήκε στους Μελχίτες Χριστιανούς. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έπασχε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, που τον ανάγκασε να αποσυρθεί από την υποκριτική

Έντγκαρ Λόρενς Ντοκτόροου
«Ήταν ένας από τους σπουδαιότερους αμερικανούς συγγραφείς. Τα βιβλία του με δίδαξαν τόσα πολλά και θα μας λείψει», είχε γράψει στο Twitter ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα για το χαμό του Έντγκαρ Λόρενς Ντοκτόροου, που πέθανε στις 21 Ιουλίου του 2015 σε ηλικία 84 ετών. Δίδαξε σε πανεπιστήμια όπως: Yale University Drama School, Princeton University, Sarah Lawrence College, University of California, New York University. Το 1984 εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας και του Εθνικού Ινστιτούτου Γραμμάτων και Τεχνών. Το πρώτο του βιβλίο, «Welcome to Hard Times», εκδόθηκε το 1960, και το 1989 προστέθηκε μια ακόμα επιτυχία στο ενεργητικό του με το μυθιστόρημα «Μπίλι Μπάθγκεϊτ», το οποίο απέσπασε τα Pen/Faulkner Award και William Dean Howell Medal.

Αύγουστος

Γουές Κρέιβεν
Μετρ των ταινιών τρόμου και δημιουργός της σειράς ταινιών Scream, σκηνοθετούσε μέχρι την τελευταία στιγμή. Μέσα στα εγχειρήματά του περιλαμβάνονται «Το Τελευταίο Σπίτι Στα Αριστερά», «Αίμα στους Λόφους», και «Κλέφτης Ψυχών». Ο Γουές Κρέιβεν, που έφυγε στις 30 Αυγούστου του 2015 σε ηλικία 76 ετών, σύστησε στο κοινό καλτ χαρακτήρες προσπαθώντας να δώσει νέα πνοή στις ταινίες τρόμου.

Οκτώβριος

Μπράιαν Φρίελ
Τιμήθηκε με τρία θεατρικά βραβεία «Τόνι» το 1992 για το έργο του Χορεύοντας στη Λουνάσα, που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1998 με πρωταγωνίστρια τη Μέριλ Στριπ. Ο ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας, Μπράιαν Φρίελ, πέθανε στις 2 Οκτωβρίου του 2015 σε ηλικία 86 ετών.

Σαντάλ Άκερμαν
Πρωτοποριακή σκηνοθέτις, την απασχολούσαν οι ζωές των γυναικών στην κινηματογραφική της τέχνη. Σε ηλικία 25 ετών παρουσίασε το αριστούργημά της «Jeanne Dielman, 23 Quai du Commerce» (1975), ενώ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς σκηνοθέτες ανάμεσα στους οποίους ο Τοντ Χέινς. Ο θάνατός της Σαντάλ Άκερμαν ήρθε ξαφνικά, στις 6 Οκτωβρίου του 2015, σε ηλικία 65 ετών. Η Le Monde μίλησε για αυτοκτονία, ενώ έγινε γνωστό ότι έπασχε από κατάθλιψη.

Γκαμάλ αλ-Γιτάνι
Διάσημος αιγύπτιος συγγραφέας, μαθητής του βραβευθέντα με Νόμπελ Λογοτεχνίας Ναγκίμπ Μαχφούζ, τιμήθηκε το 2015 με το λογοτεχνικό βραβείο του Νείλου, την πιο σημαντική λογοτεχνική διάκριση που δίνεται από την αιγυπτιακή κυβέρνηση. Ο Γκαμπάλ αλ-Γιτάνι πέθανε στις 18 Οκτωβρίου του 2015 σε ηλικία 70 ετών. Είχε ακολουθήσει και δημοσιογραφική σταδιοδρομία ως πολεμικός ανταποκριτής. Το 1993 τέθηκε επικεφαλής της νεότευκτης λογοτεχνικής επιθεώρησης Akhbar al-Adab που, υπό τη διεύθυνσή του μέχρι το 2011 έγινε ένα από τα πιο έγκριτα έντυπα της χώρας.

Μωρήν Ο' Χάρα
Στις 24 Οκτωβρίου του 2015, σε ηλικία 95 ετών, μια από τις κορυφαίες πρωταγωνίστριες του Χόλιγουντ των δεκαετιών του 1940 και του 1950, που εμφανίστηκε σε περισσότερες από 50 ταινίες διαφόρων ειδών, άφησε την τελευταία της πνοή. Η κοκκινομάλλα ιρλανδοαμερικανίδα ηθοποιός, Μωρήν Ο' Χάρα, μένει στη μνήμη για τους ρόλους της σε ταινίες όπως «Ο Ήσυχος Άνθρωπος» και «Η Κοιλάδα της Κατάρας». Ξεχώρισε στη μεγάλη οθόνη για το δυναμικό ταμπεραμέντο της, την κοφτερή γλώσσα και την ισχυρογνωμοσύνη της. Παρόλο που ποτέ δεν ήταν υποψήφια για Όσκαρ, στα τέλη της ζωής της, το 2014, απέσπασε ένα για το σύνολο της καριέρας της.

Νοέμβριος

Ρενέ Ζιράρ
Γνωστός και ως «ο νέος Δαρβίνος των ανθρωπιστικών επιστημών», ο γάλλος φιλόσοφος και ακαδημαϊκός, Ρενέ Ζιράρ, πέθανε στις 4 Νοεμβρίου του 2015 σε ηλικία 91 ετών. Για αρκετά χρόνια δίδασκε στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, όπου ήταν και διευθυντής του τμήματος Γαλλικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Πολιτισμού. Μεταξύ των έργων του ήταν τα εξής: «Ρομαντικό ψεύδος και μυθιστορηματική αλήθεια», «Η βία και το ιερό», «Σαίξπηρ, οι φλόγες της ζηλοτυπίας».

Αντρέ Γκλυκσμάν
Υπήρξε ένας από τους διασημότερους ευρωπαίους στοχαστές. Διέγραψε μια πορεία που ξεκίνησε από τον μαρξισμό και κατέληξε στη στήριξη του πρώην προέδρου της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί. Ήταν μία από τις φωνές που υψώθηκαν κατά τη διάρκεια των πολέμων της Γιουγκοσλαβίας στη δεκαετία του '90 για να υποστηρίξουν τη θέση της επέμβασης κατά της Σερβίας το 1999. Ακόμη, μαζί με τον Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, συμμετείχε στην ομάδα των «νέων φιλοσόφων», που στα τέλη της δεκαετίας '70 μετέδωσαν τις ιδέες της ρήξης με τα κομμουνιστικά ιδεώδη. Ο γάλλος φιλόσοφος, Αντρέ Γκλυκσμάν, έφυγε από τη ζωή στις 9 Νοεμβρίου του 2015, σε ηλικία 8 ετών.

Αλέν Τουσέν
Θρυλικός μουσικός της Νέας Ορλεάνης, ο Αλέν Τουσέν πέθανε στις 10 Νοεμβρίου του 2015 σε ηλικία 77 ετών. Είχε υπογράψει τη μουσική ή την παραγωγή σε κλασικά τραγούδια όπως τα Working in a Coal Mine και Lady Marmalade, και είχε συνεργαστεί με σπουδαίους μουσικούς όπως οι Ααρον Νέβιλ, Λι Ντόρσεϊ, Ρόμπερτ Πάλμερ, Σόλομον Μπερκ. Το 1998 μπήκε στο Rock and Roll Hall of Fame, ενώ το 2013 ο Μπαράκ Ομπάμα του απένειμε μετάλλιο για την προσφορά του.

Λικ Μποντί
Μεγάλος ελβετός σκηνοθέτης, διευθυντής του θεάτρου Οντεόν του Παρισιού, ο Λικ Μποντί πέθανε στις 27 Νοεμβρίου του 2015 σε ηλικία 67 ετών. Είχε ανεβάσει τις τελευταίες θεατρικές περιόδους πολλά έργα που έγιναν επιτυχίες, όπως οι «Ψευδοεξομολογήσεις» του Μαριβό με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, ο «Ιβάνοφ» του Άντον Τσέχοφ και ο «Ταρτούφος» του Μολιέρου.

Δεκέμβριος

Σκοτ Γουέιλαντ
Ο frontman των Stone Temple Pilots, Σκοτ Γουέιλαντ, βρέθηκε νεκρός στις 3 Δεκεμβρίου του 2015, στα 48 του χρόνια, κοντά σε σημείο όπου επρόκειτο να πραγματοποιήσει συναυλία. Το συγκρότημά του θεωρήθηκε από τα πιο σημαντικά της ροκ στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η συνεργασία του, όμως, του με αυτό έληξε με ανταλλαγή μηνύσεων. Το συγκρότημα προσπαθούσε να απαγορεύσει στον Γουέιλαντ να τραγουδά κομμάτια των Stone Temple Pilots στις σόλο εμφανίσεις του. Ο Γουέιλαντ πάλευε με τον εθισμό του στα ναρκωτικά, ενώ αντιμετώπιζε προβλήματα με τον νόμο εξαιτίας της χρήσης ουσιών.

Mαριούτσια Μαντέλι
Η «μεγάλη κυρία του ιταλικού στιλ». Έτσι την αποκάλεσε η ιταλική La Repubblica. Οι πρώτες της δημιουργίες ήταν απλές, με σχέδια και γραμμές, ενώ στη δεκαετία του 1970 είχε το θάρρος να πάει κόντρα στις επιταγές της μόδας της εποχής, προτείνοντας πολύ κοντά και κομψά παντελόνια. Η γνωστή Ιταλίδα σχεδιάστρια μόδας Krizia, κατά κόσμον Mαριούτσια Μαντέλι, έφυγε από τη ζωή στις 6 Δεκεμβρίου του 2015 σε ηλικία 90 ετών.

Κουρτ Μαζούρ
Ένας από τους σημαντικότερους μαέστρους παγκοσμίως, που λάτρευε τους συνθέτες Μπαχ, Μέντελσον, Μπραμς και Μπετόβεν, ο Κουρτ Μαζούρ πέθανε στις 19 Δεκεμβρίου του 2015, σε ηλικία 88 ετών. Ο γερμανός μαέστρος διηύθυνε πολλές από τις σημαντικότερες ορχήστρες στον κόσμο, μεταξύ αυτών την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης (1991- 2002), την Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας (ONF) στο Παρίσι και την Φιλαρμονική του Λονδίνου. Μελανή στιγμή στην καριέρα του η πτώση από τη σκηνή, το 2012, ενώ διηύθυνε την Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας στο Παρίσι και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Το ατύχημα αυτό τον ανάγκασε να ακυρώσει πολλές συναυλίες και να αποκαλύψει στην ιστοσελίδα του ότι έπασχε από τη νόσο του Πάρκινσον.

Έλσγουορθ Κέλι
Εξέχουσα μορφή της τέχνης για το διάστημα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνέβαλε στην πραγματοποίηση της εικαστικής επικοινωνίας ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική. O λόγος για τον μινιμαλιστή αμερικανό ζωγράφο και γλύπτη, Έλσγουορθ Κέλι, που έφυγε από τη ζωή στις 27 Δεκεμβρίου 2015, σε ηλικία 92 ετών. Ανέλαβε δημόσια έργα ανά τον κόσμο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ένα έργο για το Μουσείο Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ.

Ίαν «Λέμι» Κίλμιστερ
Λίγο πριν πέσει η «αυλαία» του 2015, στις 28 Δεκεμβρίου έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 70 ετών, ο Ίαν «Λέμι» Κίλμιστερ των Motorhead. Ο τραγουδιστής και μπασίστας του συγκροτήματος είχε διαγνωστεί με καρκίνο. Μεταξύ άλλων η εμφάνισή του έγραψε τη δική της ιστορία, με ένα χαρακτηριστικό μαύρο καπέλο και το μαύρο γενικά ως χρώμα να είναι κυρίαρχο στον ενδυματολογικό κώδικα του μουσικού. Ο «Λέμι» ξεκίνησε να παίζει κιθάρα από εφηβική ηλικία όταν είδε ζωντανά τους Beatles. Τους Motοrhead σχημάτισε το 1975, με την ονομασία του συγκροτήματος να προέρχεται από το τελευταίο κομμάτι που έγραψε όταν ήταν μέλος των Hawkwind. Αρχικά σκόπευε να ονομάσει το συγκρότημα Bastards, ο ατζέντης του όμως του άλλαξε γνώμη.

Νάταλι Κόουλ
Λίγο πριν «εκπνεύσει» το 2015, στις 31 Δεκεμβρίου, έφυγε από τη ζωή, στα 65 της χρόνια, η κόρη του θρυλικού Νατ Κινγκ Κόουλ, Νάταλι Κόουλ. Η τραγουδίστρια έκανε τις πρώτες μουσικές της επιτυχίες τη δεκαετία του '70, έγινε όμως ευρύτερα γνωστή το 1991 με το «Unforgettable... with Love», μία επανηχογράφηση με τον πατέρα της, που της χάρισε και αρκετά βραβεία Γκράμι. Όπως έγινε γνωστό, ο θάνατός της οφείλεται σε καρδιακή προσβολή.