της Κατερίνας Μπατζελή*
Καμία κυβέρνηση και αρμόδιος Υπουργός, δεν μπορεί να περιμένει τα αποτέλεσμα ή τις προτάσεις άλλων, διότι αυτά θα είναι δυσμενή έτσι και αλλιώς. Είναι πλέον θέμα διαχείρισης της κρίσης και αλλαγής πολιτικών διότι η κατάσταση αυτή, δεν θα είναι παροδική!
Με την επιβολή δασμών από το Τραμπ σε όλα τα «μήκη και πλάτη της γης» και μάλιστα σε εκείνα που οι ΗΠΑ παρουσίαζαν έλλειμμα στο ισοζύγιο τους, βγαίνουν από το χρονοντούλαπο μέτρα προστατευτισμού, τα οποία μετά τoν Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, είχαν αρχίσει να αποσύρονται. Η ΕΕ από την δεκαετία του ΄90 είχε σημαντικές αντιρρήσεις για τους δασμούς σε μια σειρά προϊόντων αλλά και υπηρεσιών, ενώ βρισκόταν σε μια συνεχή διαπραγμάτευση ώστε να καταργηθούν, είτε επιβάλλονταν διμερώς είτε συνολικά στην ΕΕ.
Η παγκόσμια οικονομία έχει ανοίξει τα σύνορα μεταξύ χωρών ή ενώσεων χωρών όπως της ΕΕ, και έχει προσδιορίσει τους όρους ανταγωνισμού μεταξύ τομέων, υπηρεσιών και εξαγωγικών πρακτικών. Σήμερα, το μοντέλο αυτό της παγκοσμιοποίησης αποδομείται, με σύγκρουση μεταξύ των ισχυρών οικονομιών.
Από τον ανταγωνισμό περνάμε στον προστατευτισμό.
Το σύνθημα «κάτω ο ανταγωνισμός, ζήτω ο προστατευτισμός», θα αρχίσει να διαπερνά τις διεθνείς συμφωνίες αλλά και την ίδια την κοινωνία, που θα νομίζει ότι την «προστατεύουν». Στην ουσία όμως, πρόκειται για μια αλλαγή ροής και συγκέντρωσης των κεφαλαίων. Δυστυχώς δε, για μια ακόμη φορά, δεν θα αναδιανεμηθούν τα οφέλη, στην κοινωνία.
Σε αυτό το σκηνικό, οι προτεραιότητες του νέο-προστατευτισμού θα είναι, η «πολεμική» βιομηχανία, η διατροφική ασφάλεια ενώ οι μετακινήσεις πληθυσμών, θα διαπερνούν εγκάρσια όλες τις πολιτικές. Φυσικά, δεν μπορούμε να υπολογίσουμε από τώρα τις επιπτώσεις του νέο-προστατευτισμού στον πληθωρισμό, στην ύφεση αλλά και στους ρυθμούς ανάπτυξης.
Η ΕΕ σε αυτή την μεγάλη δομική αλλαγή, από τον ανταγωνισμό στον προστατευτισμό, δεν ήταν και δεν είναι έτοιμη, διότι ήταν εκτός της φιλοσοφίας της. Φυσικά, έχει ήδη δρομολογήσει σημαντικές αποφάσεις και χρηματοδοτήσεις κυρίως με το πρόγραμμα ReΑrmγια την ενίσχυση της αμυντικής της πολιτικής, που δημιουργεί όμως δημοσιονομικούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς κραδασμούς.
Η ΕΕ οφείλει να συντονιστεί πολύ γρήγορα για τις επιπτώσεις των δασμών, αν και διαφοροποιούνται μεταξύ των κρατών μελών. Είναι η στιγμή να αποδείξει ότι, σε περίοδο κρίσης δρα ενιαία και δεν αφήνει τις διμερείς συμφωνίες να προταχθούν alacart, για την επιβίωση των κρατών μελών. Μια τέτοια «ατομικίστικη» πολιτική συμπεριφορά, θα αποδομήσει και συμφωνίες για άλλες πολιτικές, όπου η ΕΕ πρέπει να έχει συνολική και ενιαία στρατηγική.
Μπορεί σε μια χώρα να φαίνεται ότι, οι επιπτώσεις των δασμών αφορούν μόνο ορισμένα προϊόντα, όπως στην Ελλάδα ότι περιορίζονται κυρίως, στα αγροτικά προϊόντα. Θα υπάρξουν όμως μια σειρά δευτερογενών επιπτώσεων, από τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν σε άλλες χώρες με τις οποίες έχουμε εμπορικές συναλλαγές και κυρίως εκείνων των πρώτων υλών, που στηρίζουν τους παραγωγικούς τομείς μας.
Επίσης, αν υπάρχουν καθυστερήσεις στην αντιμέτωπη της εμπορικής αυτής κρίσης και δεδομένης της υποβόσκουσας οικονομικής και ενεργειακής κρίσης, θα συσσωρευτούν προβλήματα που θα οδηγήσουν σε επιπρόσθετη συρρίκνωση της παραγωγής αγροτικών, διατροφικών προϊόντων και μεταποίησης. Το επόμενο άμεσο πρόβλημα, θα είναι η διατάραξη του εμπορικού ισοζυγίου και ό,τι αυτό σημαίνει για την ισορροπία της οικονομίας.
Συνεπώς, καμία κυβέρνηση και αρμόδιος Υπουργός, δεν μπορεί να περιμένει τα αποτέλεσμα ή τις προτάσεις άλλων, διότι αυτά θα είναι δυσμενή έτσι και αλλιώς. Είναι πλέον θέμα διαχείρισης της κρίσης και αλλαγής πολιτικών διότι η κατάσταση αυτή, δεν θα είναι παροδική!
Η διατροφική επάρκεια και ο αγροδιατροφικός τομέας είναι ασπίδα για την οικονομίας μας. Είναι συνεπώς, απαραίτητο όπως γίνουν διαπραγματεύσεις ώστε:
Ø Στα πλαίσια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου2030(ΠΔΠ), να διασφαλιστεί προϋπολογισμός της ΚΑΠ, με επαρκή χρηματοδότηση που θα στηρίζει τους αγρότες, ώστε να ανταπεξέλθουν στο ανταγωνιστικό περιβάλλον και μάλιστα μετά τις δασμολογικές και εθνοκεντρικές πολιτικές των ΗΠΑ, που προκαλούν κραδασμούς στο αγροτικό εμπόριο και στις διεθνείς συμφωνίες.
Ø Στις συζητήσεις για τους κινδύνους των δασμών και των αλλαγών στην ΚΑΠ, να διεκδικηθούν νέοι μηχανισμοί στήριξης των αγροτών, και δη των εξαγωγών τους. Αυτοί θα μπορούσαν να έχουν την λογική εκείνων των εξαγωγικών επιδοτήσεων, ιδιωτικής και δημόσιας αποθεματοποίησης, στήριξης τιμών, μέτρων τα οποία ενίσχυαν παλαιότερα τους αγρότες στις διεθνείς αγορές και στον εμπορικό ανταγωνισμό. Δεν μπορεί πλέον οι αγρότες να προχωρήσουν με τα βάρη των υποχρεώσεων τους για τις κλιματικές αλλαγές και πρασινίσματος.
-Να ανοιχτούν νέοι «δρόμοι μεταξιού» που ορισμένοι είχαν κλείσει λόγω των Ουκρανικών συρράξεων. Τα ροδάκινα πχ της χώρας μας, ήταν παγκόσμιος πρωταθλητής και μάλιστα η μεγάλη αγορά ήταν η Ρωσία και οι Ανατολικές χώρες. Δεν μπορεί οι αγρότες να πληρώνουν πολλαπλώς τις επιπτώσεις της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και της χώρας μας.
-Να ενεργοποιηθεί άμεσα μηχανισμός στήριξης αγροτικού εισοδήματος λόγω εμπορικού ανταγωνισμού, με συμπληρωματικά μέτρα από τον ΕΛΓΑ αλλά και των δυνατοτήτων που παρέχονται από την σημερινή ΚΑΠ και του Ταμείου Αλληλεγγύης.
-Οι κρατικές ενισχύσεις να μην αποτελέσουν το κύριο μέτρο στήριξης των εξαγωγών διότι, θα διαστρεβλωθεί ο εσωτερικός ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών μελών, ανάλογα με την κατάσταση της οικονομίας τους ενώ θα δημιουργηθούν ενδοκοινοτικές ανισότητες.
Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο της λήψης αποφάσεων για τον νέο οδικό χάρτη της Ευρώπης αλλά και των βασικών αναπτυξιακών πολιτικών και πολιτικών συνοχής, ο αγροτικός τομέας οφείλει να είναι σημαντικός πόλος του νέου παραγωγικού και αναπτυξιακού χάρτη της χώρας μας.
(*Η Κατερίνα Μπατζελή είναι πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, βουλευτής και ευρωβουλευτής)