Πάντα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι ο σκύλος έχει συναισθήματα, έχει τον δικό του τρόπο να αντιδρά σε διάφορες καταστάσεις που τον αναστατώνουν. Και οφείλουμε να μάθουμε τη «γλώσσα» του, τη φύση και τις ανάγκες του. Να τον κατανοούμε και να είμαστε σε θέση να προλαβαίνουμε δυσάρεστες καταστάσεις.
«Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναλογίζονται την κοινή τους ζωή με έναν σκύλο, έχουν την εικόνα ενός παιχνιδιάρικου, φιλικού πλάσματος. Ενός σκύλου που μπορεί να συνυπάρχει ευχάριστα με τους ανθρώπους και να προσαρμόζεται στο περιβάλλον του.
Τι συμβαίνει, όμως, όταν μερικοί κηδεμόνες έρθουν αντιμέτωποι με την ανατροπή των προσδοκιών τους; Και αρχίσουν να συμβιώνουν με έναν σκύλο που θέλει ιδιαίτερο χειρισμό;», θέτει τα ερωτήματα η ψυχολόγος, Παρασκευή Σκρέμπου.
Πολλές οικογένειες συμβιώνουν με έναν σκύλο που έχει φοβίες ή εκδηλώνει έντονες συμπεριφορές
Η διαρκής ενασχόληση και η προσπάθεια για αρμονική συμβίωση με τον σκύλο μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση
Προτού απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, η κα Σκρέμπου αποσαφηνίζει ότι οι συμπεριφορές στους σκύλους δεν είναι «λειτουργικές ή δυσλειτουργικές» με ανθρώπινους όρους. Αλλά έχουν εξελιχθεί, ώστε να εξυπηρετούν βασικές ανάγκες επιβίωσης, ασφάλειας και προσαρμογής στο περιβάλλον τους.
Ωστόσο, στο πλαίσιο της συμβίωσης με τον άνθρωπο, μπορεί να επιφέρουν δυσκολίες. Δεν είναι λίγες οι οικογένειες που, πλέον, συμβιώνουν με ένα τετράποδο μέλος, το οποίο έχει φοβίες, ή εκδηλώνει διάφορες συμπεριφορές και αντιδράσεις. Και η διαχείριση τους αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τα μέλη της οικογένειας.
Ενδεικτικά, μερικές από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να είναι, η καταστροφή αντικειμένων, οι επαναλαμβανόμενες ή/και καταναγκαστικές συμπεριφορές, οι αντιδράσεις στη βόλτα, όπως και άλλου είδους συμπεριφορές, οι οποίες ανατρέπουν την καθημερινότητα τους.
Επηρεάζουν οι συμπεριφορές του σκύλου, τα μέλη της οικογένειας του;
«Σύμφωνα με τη συστημική θεωρία, η οποία αντιλαμβάνεται την οικογένεια ως ένα δυναμικό σύστημα αλληλεπίδρασης, η παρουσία ενός σκύλου μπορεί να επηρεάσει τη δομή, τις σχέσεις και τη συναισθηματική δυναμική της οικογένειας.
Ο σκύλος δεν είναι, απλώς, ένα κατοικίδιο, αλλά ένα ενεργό μέλος του συστήματος, το οποίο επηρεάζει και επηρεάζεται από τα υπόλοιπα μέλη», επισημαίνει η κα Σκρέμπου.
Όταν ένα άτομο σε μία οικογένεια νοσεί, ή αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία, επηρεάζεται όλη η οικογένεια. Έτσι, ακριβώς, συμβαίνει όταν η οικογένεια προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες και τις αντιδράσεις του τετράποδου μέλους της.
Σε γενικές γραμμές, όπως λέει η ψυχολόγος, ο σκύλος αποτελεί έναν ενεργό κρίκο. Η παρουσία του μπορεί να επηρεάσει τη συνεργασία και την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη, να επιφέρει αλλαγές στους ρόλους. Να μειώσει ή να αυξήσει το στρες και την ένταση, αλλά και να προσφέρει την αίσθηση σταθερότητας σε δύσκολες περιόδους.
Η ψυχική υγεία ενός κηδεμόνα που συμβιώνει με έναν σκύλο που εκδηλώνει δύσκολες συμπεριφορές
«Υπάρχουν ελάχιστες καταγραφές που μπορούν να προετοιμάσουν τους κηδεμόνες για τις συναισθηματικές διακυμάνσεις που θα βιώσουν, όταν συνειδητοποιήσουν ότι ο σκύλος τους αρχίζει να παρουσιάζει έντονες συμπεριφορές.
Ενδέχεται να έρθουν σε επαφή με ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων. Συναισθήματα, που επηρεάζουν την καθημερινότητα τους, αλλά και τη συμβίωσή τους με το κατοικίδιό τους», υπογραμμίζει η κα Σκρέμπου.
Το συναίσθημα του άγχους και η ύπαρξη σωματικού στρες είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις παραπάνω καταστάσεις, καθώς για τον κηδεμόνα υπάρχει η ανησυχία για την έκθεση του σκύλου του σε πλήθος καταστάσεων και ερεθισμάτων.
Παράλληλα, οι ενοχές και η αυτοαμφισβήτηση συνδέονται με την αίσθηση ευθύνης απέναντι στο κατοικίδιο, την ανατροφή και την εκπαίδευσή του.
Συναισθήματα στενοχώριας και απογοήτευσης εκδηλώνονται αρκετά συχνά, καθώς οι προσπάθειες αρμονικής συμβίωσης και ομαλής κοινωνικοποίησης μπορεί να μην επιφέρουν άμεσα αποτελέσματα.
Η αίσθηση της κριτικής και της κοινωνικής πίεσης από τον περίγυρο μπορεί να αυξήσει τα αισθήματα ντροπής, μοναξιάς και πίεσης του κηδεμόνα. Και, παράλληλα, ο ίδιος μπορεί να αρχίσει σταδιακά να απομονώνεται.
Σοκ, θυμός, εξουθένωση, απόγνωση, αλλά και στιγμές συναισθηματικού «αδειάσματος», είναι, επίσης, μερικά στιγμιότυπα από την πραγματικότητα ενός κηδεμόνα.
Η διαρκής ενασχόληση και η προσπάθεια για αρμονική συμβίωση με τον σκύλο μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση, ή ακόμα και σε burn-out. Πολύ συχνά ο κηδεμόνας δίνει παραπάνω από αυτό που έχει ως απόθεμα, καταναλώνοντας ενέργεια και πόρους στο να βοηθήσει το πλάσμα που φροντίζει. Ή προσφέροντας παραπάνω από αυτά που αντέχει.
Πώς επηρεάζεται η καθημερινότητα μίας οικογένειας
Σύμφωνα με την κα Σκρέμπου, εκτός από το συναισθηματικό αποτύπωμα, ενδέχεται να υπάρχει ταυτόχρονα έκπτωση στην κοινωνική πραγματικότητα της οικογένειας, όπως και πρακτικές δυσκολίες.
Μία οικογένεια είναι πιθανόν να χρειαστεί να προσαρμόσει την καθημερινότητά της σε σημαντικό βαθμό, αλλά και να περιορίσει τις δραστηριότητές της. Όπως τις επισκέψεις φίλων, καθώς μπορεί να είναι δύσκολο να ελέγξει τις απρόβλεπτες συνθήκες που μπορεί να δυσκολέψουν τον σκύλο.
Αυτό, συχνά, έχει ως αποτέλεσμα την έκπτωση της κοινωνικής ζωής και τον περιορισμό των συναναστροφών, ενώ ταυτόχρονα, πρακτικά και οικονομικά ζητήματα επιβαρύνουν εξίσου τους κηδεμόνες.
Οι φθορές στο σπίτι, η ανάγκη για επαγγελματική παρέμβαση ενός θετικού εκπαιδευτή, οι επισκέψεις στον κτηνίατρο ή ακόμα και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής ως συμπληρωματική θεραπεία, αυξάνουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Τα βήματα του κηδεμόνα για να βρει τη ψυχική του ηρεμία, αλλά και του σκύλου του
Η κα. Σκρέμπου δίνει πολύτιμες συμβουλές.
● Το πιο σωστό βήμα είναι η επικοινωνία και η συνεργασία με ειδικούς. Η εύρεση ενός θετικού εκπαιδευτή και ενός κτηνιάτρου αποτελεί απαραίτητη και ταυτόχρονα ανακουφιστική κίνηση ώστε να ενημερωθείτε σχετικά για τις αιτίες αυτών των συμπεριφορών. Η κατανόηση της αιτίας και της λειτουργικότητας αυτών των συμπεριφορών είναι το πρώτο βήμα για τη σωστή διαχείριση και την παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης και υποστήριξης στον σκύλο. Χωρίς τη χρήση βίας, στρατηγικών.
● Μια σημαντική υπενθύμιση είναι πως είστε στο ίδιο στρατόπεδο με τον σκύλο σας. Η προσπάθεια που κάνετε είναι συνεργατική και όχι ανταγωνιστική. Χρειάζεται να έχετε επίγνωση του τι ακριβώς συμβαίνει και να επικεντρώσετε την προσοχή σας προς το βέλτιστο όφελος του σκύλου σας.
● Μία ακόμη βοηθητική στρατηγική αποτελεί η εστίαση στην πρόοδο που έχετε σημειώσει. Οι μικρές νίκες στην καθημερινότητα αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους για την πορεία σας. Μέσα από την παρατήρηση αυτών των στιγμών μπορεί να ανακύψουν συναισθήματα ελπίδας, ευγνωμοσύνης, πίστης και υπερηφάνειας. Συναισθήματα που θα σας εφοδιάσουν με αντοχή και εμπιστοσύνη προς τη διαδικασία.
Ο ρόλος της υποστήριξης
● Το υποστηρικτικό δίκτυο είναι σημαντικό. Δεν είστε οι μόνοι που βιώνετε τη συγκεκριμένη δυσκολία. Η σταδιακή διαμόρφωση ενός δικτύου ανθρώπων που θα σταθούν δίπλα σας, με όποιον τρόπο μπορούν,είναι κομβική. Στις ομάδες υποστήριξης κηδεμόνων βλέπουμε συχνά την ενισχυτική και ουσιαστική επίδραση της ομάδας στα δύσκολα βιώματα.
● Μιλήστε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η συμβουλευτική και η ψυχολογική υποστήριξη για τους κηδεμόνες ζώων συντροφιάς αποτελούν διαφορετική υπηρεσία από την κτηνιατρική φροντίδα. Εάν βρίσκετε ήδη σε θεραπεία, καλό είναι να μοιραστείτε το βιώμά σας με τον/ την ψυχολόγο σας. Αναζητήστε ειδικούς και διαπιστευμένους επαγγελματίες που μπορούν να σας υποστηρίξουν.
Καταλήγοντας, η κα Σκρέμπου υπογραμμίζει: «Το ταξίδι που διανύετε με τον τετράποδο φίλο σας δεν είναι σπριντ, αλλά μαραθώνιος. Χρειάζεται να βρείτε τους δικούς σας τρόπους, έτσι, ώστε να συνυπάρχετε αρμονικά και παράλληλα να φροντίζετε τον εαυτό σας».