Πριν από πέντε χρόνια η ΑΑΔΕ ξεκινούσε την καμπάνια «Apodixi please» για να εκπαιδεύσει ακόμα και τους ξένους τουρίστες προκειμένου να ζητούν να λαμβάνουν το «μαγικό χαρτάκι» σε κάθε τους συναλλαγή στην Ελλάδα. Και τουλάχιστον μία δεκαετία πριν, το υπουργείο Οικονομικών επέβαλλε ποινές ή έδινε κίνητρα στους Έλληνες πολίτες προκειμένου, με διάφορες μεθόδους (πρόστιμα σε καταναλωτές, δικαίωμα μη πληρωμής σε αγοραστές, σκανάρισμα του QR των αποδείξεων με ηλεκτρονικές εφαρμογές κ.λπ.) να επιμένουν να παίρνουν στα χέρια τους τις αποδείξεις.
Αυτά ανήκουν όμως στο χτες, αφού η ψηφιακή επανάσταση της ΑΑΔΕ καταργεί -σταδιακά- και τις χάρτινες αποδείξεις που όλοι γνώριζαν και ζητούσαν! Ο πελάτης μπορεί πλέον να φύγει από κατάστημα χωρίς να έχει απόδειξη στα χέρια του ή στην τσάντα με τα ψώνια, εφόσον αυτή θα του έρχεται ηλεκτρονικά και θα την κατεβάζει ψηφιακά στο κινητό ή στον υπολογιστή του. Όπως σε κάθε μετάβαση, όμως, δημιουργούνται και προβλήματα, καθώς πολλοί καταναλωτές δεν γνωρίζουν ή δεν είναι εξοικειωμένοι πλήρως με τον νέο τρόπο έκδοσης της e-απόδειξης.
Στην πράξη αρκετοί αμφιβάλλουν και ανησυχούν αν έπραξαν σωστά, όταν αποδέχονται την πρόταση από τον ταμία του καταστήματος να μην τους εκδώσει έγχαρτη απόδειξη λιανικής πώλησης προκειμένου να λάβουν ηλεκτρονικά μια… άυλη. Και κάποιοι επιμένουν να τους τη δώσουν σε φυσική μορφή, προκειμένου να ελέγξουν αν αναγράφει τα πλήρη στοιχεία και τα σωστά ποσά.
Σε κάθε περίπτωση, παρά τις τυχόν υποψίες ότι μπορεί να υποκρύπτεται φοροαπόκρυψη, ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων έχουν το δικαίωμα και εκδίδουν ψηφιακή απόδειξη, αποφεύγοντας να τυπώσουν χάρτινη.
Αυτό απαιτεί όμως αυξημένη προσοχή, καθώς είναι γνωστά πια τα κόλπα με τα οποία χιλιάδες επιτήδειοι παραποιούν ή «μηδενίζουν» ακόμα και τις κλασικές έγχαρτες αποδείξεις, οι οποίες έχουν τυπωθεί και κρατά στα χέρια του ο αγοραστής. Καθημερινό είναι ακόμα και το φαινόμενο να δίδεται στον πελάτη… δελτίο παραγγελίας ή «μερική» απόδειξη (ακόμα και από άλλο τραπέζι ή άλλη μέρα) αντί απόδειξη με κωδικό QR, όπως επιβάλλει ο νόμος.
Απαιτείται, όμως, έτσι να έχει και ο πελάτης κάποια εξοικείωση στη χρήση των έξυπνων κινητών συσκευών και του Διαδικτύου, αφού χωρίς αυτά δεν μπορεί να λάβει ποτέ την e-απόδειξη, ακόμα και αν αυτή εκδοθεί κανονικά.
SMS αντί… χέρι με χέρι
Στη νέα εποχή έκδοσης των e-αποδείξεων, οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:
Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία (παρ. 1 άρθρου 12 ΕΛΠ – Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα), οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να εκδίδουν και παραδίδουν την απόδειξη στον πελάτη. Εναλλακτικά, όμως, μπορούν να του αποστέλλουν ένα αντίτυπό της.
Επιπλέον, η έκδοση απόδειξης λιανικής πώλησης ή παροχής υπηρεσιών γίνεται είτε με τη χρήση ταμειακής (Φορολογικού Ηλεκτρονικού Μηχανισμού – ΦΗΜ όπως λέγεται πλέον σήμερα) ή, αλλιώς δικτυακά, με χρήση Παρόχου Ηλεκτρονικής Εκδοσης Στοιχείων (ΠΑΗΕΣ) μέσω Ιντερνετ.
Επιπλέον, η ΑΑΔΕ έχει καθορίσει αναλυτικά και ποιες επιχειρήσεις δύνανται να εκδίδουν τα στοιχεία λιανικής πώλησης με άλλο τεχνικό μέσο, εκτός από τον παραδοσιακό τρόπο. Με βάση όλα αυτά, προκύπτουν τρεις τρόποι για να εκδίδεται νόμιμα μια απόδειξη:
1/ Με χρήση Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών (ΦΗΜ): το στοιχείο λιανικής πώλησης δύναται να εκδοθεί και να ληφθεί σε ηλεκτρονική μορφή με την προϋπόθεση αποδοχής από τον πελάτη, με οποιοδήποτε «έντυπο ή ηλεκτρονικό» τρόπο. Η αποδοχή μπορεί να είναι επίσημη ή ανεπίσημη ή να γίνεται με σιωπηρή συμφωνία: για παράδειγμα, μόνο με την πληρωμή του.
Εφόσον η επιχείρηση έχει υποχρέωση για απευθείας διασύνδεση των Φορολογικών Ηλεκτρονικών Μηχανισμών της (οι οποίοι έχουν αντικαταστήσει πλέον τις κλασικές ταμειακές μηχανές) με την ΑΑΔΕ, τότε τα παραστατικά που εκδίδονται, διαβιβάζονται αυτόματα στην Εφορία μέσα σε μόλις ένα λεπτό ή και σε έως 24 ώρες (Α.1138/2020 Απόφαση Διοικητή ΑΑΔΕ).
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μπορεί η απόδειξη να φανεί αμέσως στο κινητό, αλλά μπορεί και να καθυστερήσει ώρες μετά τη συναλλαγή να φανεί στην εφαρμογή Appodixi App της ΑΑΔΕ που έχουν εγκαταστήσει στο κινητό τους εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές προκειμένου να ελέγχουν τη γνησιότητα των αποδείξεων που λαμβάνουν.
2/ Μέσω Παρόχου Ηλεκτρονικής Εκδοσης Στοιχείων: σε αυτή την περίπτωση (σύμφωνα με την Α. 1035/2020 Απόφαση Διοικητή ΑΑΔΕ) ορίζεται ότι τα εκδοθέντα στοιχεία λιανικής πώλησης είτε εκτυπώνονται και παραδίδονται σε αυτούς με την κλασική μέθοδο «χέρι με χέρι», όπως πάντα γινόταν σε κάθε παράδοση αγαθών ή παροχή υπηρεσιών, είτε αποστέλλονται ηλεκτρονικά στους ιδιώτες καταναλωτές με την προϋπόθεση της δυνατότητας επίδειξής τους από αυτούς σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου.
Αρα η αποστολή της απόδειξης μπορεί να γίνει απευθείας σε email ή με SMS. Στην περίπτωση αποστολής με SMS συμπεριλαμβάνεται ηλεκτρονικός σύνδεσμος (link) που οδηγεί στην ανάγνωση του εκδοθέντος παραστατικού, αλλά και του κωδικού QR που πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφεται επ’ αυτού, όπως ισχύει και για τις χάρτινες αποδείξεις. Όλα αυτά προφανώς απαιτούν και σύνδεση στο Ίντερνετ. Το μήνυμα πρέπει επίσης να μπορεί να επιδεικνύεται και αν ζητηθεί, σε περίπτωση που γίνει φορολογικός έλεγχος στον δρόμο.
Σημαντικό είναι όμως και ότι σε αντίθεση με τις αποδείξεις που εκδίδονται από τις ταμειακές (ΦΗΜ), για όσες εκδίδονται από Πάροχο «η διαβίβαση των δεδομένων λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο» δηλαδή αμέσως, (Α.1138/2020 Απόφαση Διοικητή ΑΑΔΕ)!
3/ Χειρόγραφα ή έκδοση με άλλα τεχνικά μέσα, χωρίς σήμανση από Φορολογικό Μηχανισμό: ακόμα και αν επιτρέπεται -σπάνια ή σε ειδικές συνθήκες- να εκδίδονται αποδείξεις (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα) αντί με ΦΗΜ, τα δεδομένα τους πρέπει να διαβιβάζονται αναλυτικά ανά στοιχείο απόδειξης στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA. Και τότε, όμως, τα δεδομένα της απόδειξης διαβιβάζονται είτε άμεσα σε πραγματικό χρόνο (αν, π.χ., οι επιχειρήσεις εκδίδουν στοιχεία λιανικής μέσω προγραμμάτων ERP) ή ως την επόμενη μέρα από την ημερομηνία έκδοσής τους, αν τα εκδίδουν χειρόγραφα.