του Ηρακλή Ρούπα, οικονομολόγου
Ελπίζω να μην χαρακτηρισθώ ως οπισθοδρομικός ή φοβικός με τον ρόλο της τεχνολογίας στην εξέλιξη της κοινωνίας, της οικονομίας και της παιδείας γράφοντας ότι προβληματίσθηκα διαβάζοντας για την παρουσίαση του «ψηφιακού σχολείου» από τον υπουργό Παιδείας στα μακρινά Ριζώματα Ημαθίας. Σε λίγα χρόνια σκέφθηκα, δεν θα χρειάζεται καν να επισκέπτεται περιοχές που ίσως δεν γνώριζε ότι υπήρχαν. Με την βοήθεια της τεχνολογίας θα μπορούν οι πολιτικοί μέσω πλατφόρμας ολογράμματος να εξασφαλίζουν την «εικονική» τους παρουσία που θα φαντάζει πραγματική, σε κάθε εκδήλωση ξεχασμένων περιοχών. Κατά τον τρόπο αυτό η απόσταση από την εικονική πραγματικότητα θα μηδενίζεται.
Κατά τον τρόπο που σήμερα γίνεται προσπάθεια μηδενισμού του εκπαιδευτικού κενού που χρόνο με τον χρόνο διευρύνεται εις βάρος των μαθητών, καθώς εικονικός είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των σχολείων που εξαγγέλλεται. Προεκλογικά πάλι. Προφανώς είμαι υπέρ κάθε βήματος προόδου. Όμως, σήμερα οι εξαγγελίες από τα μακρινά Ριζώματα γίνονται χωρίς ευρύτερη προσέγγιση για την ανάδειξη των ουσιαστικών προβλημάτων της παιδείας. Προβλημάτων, η προέκταση των οποίων αγγίζει όλο το εύρος του κοινωνικού συνόλου και της οικογένειας. Εκτός αν έχει την εντύπωση ο κύριος Πιερακάκης ότι με το «ψηφιακό σχολείο» και το «ψηφιακό φροντιστήριο» ξαφνικά θα λυθούν τα διαχρονικά και εντεινόμενα προβλήματα.
Η στρεβλότητα των εξαγγελιών αρχίζει και τελειώνει από την πομπώδη – κατά την ταπεινή μου άποψη – αναφορά των « ψηφιακών φροντιστηρίων ως «ένα βήμα προς το μέλλον». Λυπάμαι που θα πρέπει να γίνω λίγο καυστικός, αλλά για να βρεθούμε στο μέλλον πρέπει πρώτα να υπάρχει γνώση και ενσυναίσθηση για το παρόν. Το παρόν δε για μεγάλο τμήμα της παιδείας που αφορά τα δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια φαντάζει δύσκολο. Από εκπαιδευτικής σκοπιάς δε απρόβλεπτο. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι η στρεβλότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της «φροντιστηριακής» παιδείας στην οποία κανείς πολιτικός δεν αναφέρεται ως πρόβλημα.
Μίας πραγματικότητας που δεν φαίνεται να γίνεται ουσιαστική προσπάθεια να αλλάξει. Όσα ψηφιακά φροντιστήρια και διαδραστικούς πίνακες και να εξαγγείλει ο κύριος Πιερακάκης. Όσο και αν πολιτικολογεί αναφερόμενος στο «κλισέ», « η σχέση καθηγητή, δασκάλου και μαθητή είναι ο πυρήνας της εκπαίδευσης και αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ». Για να μην αλλάξει όμως, θα πρέπει να υπάρχουν υποδομές και κυρίως δάσκαλοι και καθηγητές.
Ας ξεκινήσει η αναμόρφωση της παιδείας από την έκδοση βιβλίων με ουσιαστική εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Ας είναι και ψηφιακό βιβλίο. Αρκεί όμως, να διαβάσει κάθε γονέας για παράδειγμα το βιβλίο ιστορίας οποιασδήποτε τάξης, για να διαπιστώσει ότι απουσιάζει παντελώς το «πνεύμα» της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς μονοδιάστατα αναδεικνύεται μόνον η έννοιας της «φροντιστηριακής» αποστήθισης. Το «δυστύχημα» είναι πως ενώ μία πραγματική μεταρρύθμιση θα έπρεπε να έχει ως βάση την κατάργηση του φροντιστηρίου, η έννοια «φροντιστήριο» επί της ουσίας αναβαθμίζεται και ψηφιοποιείται!!!
Εμμέσως αναβαθμίζεται η αναγνώριση από την κυβέρνησης της επί πενταετία αδυναμίας της να παρουσιάσει ένα συνολικό πλαίσιο αναβάθμισης της παιδείας. Από την αποτυχημένη μεταρρύθμιση της πανεπιστημιακής αστυνομίας της κυρίας Κεραμέως, στους διαδραστικούς πίνακες και το «ψηφιακό» φροντιστήριο του κυρίου Πιερακάκη, γίνεται ολοένα και ευκρινέστερο το γεγονός ότι η κυβέρνησης αντιμετωπίζει το υπαρξιακό πρόβλημα της παιδείας με την ίδια λογική που αντιμετωπίζει τα προβλήματα της οικονομίας: Με υλικού τύπου αποσπασματικές παροχές, είτε ως επιδόματα, είτε ως πίνακες και ψηφιακές ενημερώσεις.
Υπάρχει σαφής αδυναμία αντίληψης ότι η παιδεία πρωτίστως είναι θέμα κουλτούρας και πνευματικότητας. Δευτερευόντως στελέχωσης όλων των σχολείων με διδακτικό προσωπικό στο οποίο – όταν αποσπάται στην επαρχία- πρέπει η πολιτεία να παρέχει οικονομική στήριξη για την στέγαση των δασκάλων και καθηγητών. Εκτός αν έχει την αίσθηση ο κύριο Πιερακάκης ότι μέσω των διαδραστικών πινάκων θα καλύπτεται η απουσία προσωπικού που γίνεται ολοένα και εμφανέστερη χρόνο με τον χρόνο. Εκτός των πολιτικών λοιπόν και η παρουσία των «δασκάλων» των παιδιών μας μέσω …ολογράμματος. Ας είναι καλά τα κονδύλια του Ταμείου «Ανάκαμψης».
Κατά τον τρόπο αυτό για κάποιους θα λυθούν τα προβλήματα και η χώρα θα αποκτήσει εκπαιδευτικό σύστημα. Η οδός της ουτοπίας συνεχίζεται. Ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε το ψηφιακό σχολείο ως «επανάσταση» εντοπίζοντας την θετικότητα της εξέλιξης αυτής στο γεγονός ότι «θα κάνει πραγματικά την διαφορά για τα παιδιά που προετοιμάζονται για πανελλαδικές εξετάσεις». Για να μην τον αδικήσω, θα πρέπει να αναγνωρίσω πως σε απομακρυσμένες περιοχές όπως τα Καλάβρυτα, για παράδειγμα, που η φυσική παρουσία σε φροντιστήριο είναι σχεδόν αδύνατη, το «ψηφιακό» είναι δυνατόν να λειτουργήσει ως ψυχολογικό μαξιλάρι. Εξακολουθεί όμως ο μαθητής των απόμακρων περιοχών να βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Εξακολουθεί η κυβέρνηση να υποκαθιστά την αδυναμία αναβάθμισης της παιδείας με «καθρεπτάκια». Μόνο που αυτά είναι πλέον ψηφιακά.
Παρά την επικοινωνιακή προσπάθεια του Πρωθυπουργού, το βασικό πρόβλημα παραμένει πως δεν αντιμετωπίζονται στην πράξη κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες, όπως την περί του αντιθέτου τοποθέτησή του. Αυτή την παράμετρο την αγγίζει η πολιτική της κυβέρνησης…ολογραμματικά! Η σημαντικότερη όμως επισήμανση είναι το γεγονός ότι στα πλαίσια του γενικότερου δημογραφικού προβλήματος, δεν αναδεικνύεται ως βασική παράμετρος ο ρόλος της παραπαίουσας παιδείας.
Εφόσον –έστω και με καθυστέρησης – ο πρωθυπουργός αναδεικνύει το δημογραφικό ως «μείζων πρόβλημα Εθνικής επιβίωσης», είναι καιρός να γίνει συνείδηση από όλους ότι η εις βάθος ανάταξη του συνολικού πλαισίου της παιδείας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του δημογραφικού προβλήματος και του «brain drain». Εκτός αν επιθυμούμε η χώρα στο μέλλον να αποτελείται από πολίτες…ολογράμματα.