Ακούγοντας προσφάτως στη Βουλή τον πρωθυπουργό να τονίζει με δόση αυστηρότητας ότι οι πληρωμές με μετρητά οδεύουν προς το καλάθι των αχρήστων, σκέφθηκα ότι αυτό είναι κακό νέο για τους κατασκευαστές πορτοφολιών. Τα τελευταία είναι πλέον είδος προς εξαφάνιση, γεγονός που έχει μεγάλη ιστορική σημασία. Πρωτίστως δε γιατί μαζί με τα πορτοφόλια εξαφανίζεται και η έκφραση «παχύ πορτοφόλι», που υπονοούσε ένα μάτσο χρήμα όποιον βέβαια διέθετε κάτι τέτοιο στους παλιούς καιρούς.
Όπως πολύ γραφικά γράφει στο βιβλίο του «Οι Βιομηχανίες του Μέλλοντος» (Εκδόσεις Ίκαρος), ο Alec Rose, πρώην τεχνολογικός σύμβουλος της Χίλαρυ Κλίντον, «το χρήμα αποτελούσε για πολύν καιρό ένα βασικό υλικό αντικείμενο - κάτι που μπορούμε να το κρατήσουμε και να το ζυγίσουμε. Οι ίδιες οι ονομασίες πολλών από τα νομίσματα της υφηλίου αντανακλούν την ιδέα ότι το χρήμα είναι κάτι χειροπιαστό. Το «πέσο», το ισραηλινό «σέκελ» και η βρετανική «pound» (στερλίνα) προκύπτουν από λέξεις που έχουν την έννοια του βάρους. Ένα ακόμα πιο ζωντανό παράδειγμα αποτελεί μια σκηνή από την ταινία Τα καλά παιδιά, όπου η σύζυγος του γκάνγκστερ Χένρι Χιλ, την οποία υποδύεται η ηθοποιός Λορέιν Μπράκο, του ζητάει λεφτά για να ψωνίσει. Εκείνος τη ρωτάει πόσα θέλει. Εκείνη σηκώνει το χέρι και κρατώντας δείκτη και αντίχειρα σε απόσταση μερικών εκατοστών μεταξύ τους, λέει «Τόσα» και ο Χένρι της δίνει ένα πάκο μετρητά.
Όμως κατά την προηγούμενη πεντηκονταετία το σύγχρονο χρηματοοικονομικό σύστημα επινόησε μια σειρά από διευκολύνσεις, που μας έχουν επιτρέψει να απομακρυνθούμε από το υλικό χρήμα.Διευκολύνοντας όμως την είσοδο στις αγορές του εικονικού πιστωτικού χρήματος, που σήμερα γεννά αρκετά προβλήματα.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, τα ΑΤΜ -που εφευρέθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αλλά δεν έγιναν προσιτά στο ευρύ κοινό πριν από τη δεκαετία του 1980- μας επέτρεψαν να παρακάμπτουμε τον ταμία της τράπεζας προκειμένου να αποκτήσουμε πρόσβαση στα μετρητά μας. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια κάρτα ανάληψης και ένας αριθμός pin. Έκτοτε, όπως συνέβη και με τη ρομποτική και τις βιοεπιστήμες, η αλλαγή ήταν ταχύτατη. Η ηλεκτρονική τραπεζική άρχισε να απογειώνεται στο διάστημα από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990.Σαφώς δε, η απογείωση αυτή άλλαξε σε βάθος το χρηματοοικονομικό περιβάλλον,το οποίο απέκτησε τεράστιο βάρος στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.Το 1995 ξεκίνησε η λειτουργία του eBay, μιας πλατφόρμας για αγοραπωλησίες από καταναλωτή σε καταναλωτή. Το 1999 ιδρύθηκε η υπηρεσία online πληρωμών PayPal. Σήμερα η ηλεκτρονική τραπεζική έχει αποκτήσει σχεδόν καθολικό χαρακτήρα στις αναπτυγμένες οικονομίες, όπως και το mobile banking, χάρη στην απόλυτη επικράτηση των κινητών τηλεφώνων. Περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες Αμερικανούς χρησιμοποιούν mobile banking, ενώ παγκοσμίως ο αριθμός αυτός ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο. Το 2030 ο αριθμός αυτός θα εκτιναχθεί στα 2 δισεκατομμύρια. Γι' αυτούς τους πελάτες, το κινητό τηλέφωνο εξαλείφει την ανάγκη χρήσης των ATM, όπως ακριβώς τα ATM εξάλειψαν την ανάγκη προσφυγής στον ταμία της τράπεζας. Τώρα τράπεζα είναι το τηλέφωνο, ο υπολογιστής, το τάμπλετ, πιθανότατα δε και κάποιο ηλεκτρονικό ρολόΐ
Όταν ήμουν μικρός, θυμάμαι οι πλούσιοι να έχουν πάκα από μετρητά και χοντρά πορτοφόλια. Σήμερα οι πλουσιότεροι άνθρωποι -και όλο και περισσότεροι από εμάς τους υπόλοιπους- ουσιαστικά δεν έχουν πορτοφόλι ή χρησιμοποιούν ψηφιακό πορτοφόλι. Κι ενώ εδώ και 20 χρόνια τα γονιδιώματά μας αποκωδικοποιούνται, το χρήμα μας κωδικοποιείται.Σύντομα ετσι - θα αναλυθεί σε άσους και μηδενικά και θα περιβληθεί με πανίσχυρα μέσα κρυπτογράφησης. Μόλις έχουμε αρχίσει να ανακαλύπτουμε τις δυνατότητες που θα δημιουργήσει το ψηφιακό χρήμα, γεγονός που επιφυλάσσει αρκετές εκπλήξεις. Όμως η κωδικοποίηση του χρήματος, των αγορών, των πληρωμών και της εμπιστοσύνης είναι το επόμενο μεγάλο σημείο καμπής στην ιστορία των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Θα έχει μεγάλη σημασία να καταλάβετε τι σημαίνει αυτό για εσάς και την επιχείρησή σας, είτε είστε υδραυλικός είτε ο διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας που θέλει να μπει για καλά στην πολυτάραχη ψηφιακή εποχή.
Η κωδικοποίηση του χρήματος, όπως μπορεί να προβλέψει κανείς, θα οδηγήσει σε σοβαρές ανατροπές, τόσο στο επίπεδο των πληρωμών όσο και σε αυτό των ελέγχων. Θα ανοίξει όμως και νέες ευκαιρίες για επιχειρηματική δημιουργία αλλά και απασχόληση.
Χωρίς την κωδικοποίηση του χρήματος δραστηριότητες π.χ. στο χώρο της συνεργατικής οικονομίας (Airbnb), θα ήσαν δύσκολες. Το ίδιο ισχύει και για τις νέες μορφές εμπορίου και τοποθετήσεων.
Όσο για τα κρυπτονομίσματα, αυτή είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία, η οποία βρίσκεται στα σπάργανα και δεν είναι διόλου ακίνδυνη.
