Εκείνο το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940 η Ελλάδα δεχόταν μια απρόκλητη όσο και αναμενόμενη Ιταλική επίθεση. Με χαρά όμως οι Έλληνες έμπαιναν σε ένα πόλεμο που ουδόλως επιθυμούσαν. Δεν ήταν οι Βαλκανικοί, δεν ήταν κάποιο όραμα της Μεγάλης Ιδέας. Μόλις είχε ξεκινήσει ένας φοβερός πόλεμος, από τον οποίο θέλαμε πάση θυσία να μείνουμε απέξω.
Ίσως αυτή η θέση να ήταν και το μοναδικό σημείο σύγκλισης των πολιτικών δυνάμεων που βρίσκονταν υπό διωγμό από την 4η Αυγούστου. Αλλά ούτε και ο Μεταξάς ήθελε τον πόλεμο. Ήξερε καλά πως όση προετοιμασία και να είχε κάνει για την οχύρωσή της, δεν θα άντεχε μια πιθανή γερμανική επίθεση. Όπως και έγινε σχεδόν 6 μήνες μετά το θρασύ ιταλικό τελεσίγραφο.
Τώρα όμως ήταν ενώπιον η Ιταλία. Μια χώρα «μεσογειακή» και πιο πολύ θα έλεγε κανείς στα μέτρα της Ελλάδας. Που στα πεδία των μαχών δεν είχε το φημισμένο όνομα της γερμανικής μηχανής που ισοπέδωνε τα πάντα στο πέρασμά του. Η αξίωση των Ιταλών να παραχωρηθεί ελληνικό έδαφος για τα ιταλικά στρατεύματα και η εμφατική του απόρριψη από τον Μεταξά είχαν σκορπίσει ρίγη ενθουσιασμού στους Έλληνες. Οι Ιταλοί και ο μεγαλομανής Μουσολίνι είχε έρθει η ώρα να πάρουν το μάθημα τους.
Το συλλογικό αίσθημα ομόνοιας σύμπνοιας και αδελφοσύνης που βίωσε εκείνες τις μέρες ο ελληνικός λαός πολύ δύσκολα θα επαναλαμβανόταν στο μέλλον. Η ομόθυμη αντίδραση των Ελλήνων έκανε ακόμα και εκείνες τις εμμονές του καθεστώτος να καταρριφθούν μέσα σε ένα βράδυ: οι πρόσφυγες από την Μικρά Ασία που αντιμετωπίζονταν καχύποπτα από τον Μεταξά, φαίνονταν να γεμίζουν εκείνο το πρωί τους καταλόγους επιστράτευσης. Δίνοντας μαζί με τις γυναίκες της Ηπείρου ένα τρανταχτό παράδειγμα πίστης θάρρους και αγωνιστικότητας από πληθυσμιακές ομάδες που μόνο προνομιακές δεν θα μπορούσαν να θεωρηθούν.
Στοιχεία που ακόμα και σήμερα μας φανερώνουν ολοκάθαρα τι μπορούμε να πετύχουμε ως λαός όταν είμαστε ενωμένοι χωρίς το σαράκι της διχόνοιας ανάμεσα μας. Πόσο σημαντικό είναι να είμαστε περήφανοι και συλλογικά και ατομικά υπεύθυνοι για την προάσπιση αρχών και αξιών, όπως είναι η πατρίδα. Αξίζει να σημειωθεί πως το ΟΧΙ στο φασισμό και το ναζισμό δεν ήταν μια απλή απορριπτική στάση απέναντι σε κάποια εχθρικά καθεστώτα. Ήταν μια ευθεία βολή απέναντι στην βαρβαρότητα και την εξαχρείωση του ανθρώπου.
Με το ΟΧΙ η Ελλάδα επέλεγε για ακόμη μια φορά να σταθεί στην σωστή πλευρά της Ιστορίας.
*Ο Διονύσης Γ. Γράψας είναι ιστορικός και εργάζεται στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση
