Από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, η Ελλάδα η οποία δεν απέφυγε και μια εμφύλια σύγκρουση, επέλεξε το δρόμο της αποκαλούμενης «εύκολης ανάπτυξης». Στηρίχθηκε δηλαδή στην ενίσχυση της κατανάλωσης και στις «ελαφρού τύπου βιομηχανικές επενδύσεις». Με άλλα λόγια, η βιομηχανική της παραγωγή, στηριζόταν στα τρόφιμα, τα ρούχα και τα οικοδομικά υλικά. Σταδιακό προστέθηκαν η παραγωγή ενέργειας, χαρτιού και στοιχειώδους μηχανικού εξοπλισμού.
Στην πορεία δε της χώρας προς την ευημερία, σημαντικές πηγές πλούτου της υπήρξαν και είναι ακόμα η ναυτιλία της, ο τουρισμός και οι αποκαλούμενες εξωτερικές ροές κεφαλαίων. Με αυτά τα εργαλεία έτσι, η «ψωροκώσταινα» του 1945, εν έτει 2021, παρά την άτυπη χρεωκοπία της το 2010, έφθασε να κατέχει την 35η θέση μεταξύ των 40 πλουσιώτερων χωρών του κόσμου σε σύνολο 200.
Παράλληλα η χώρα συμμετέχει στη Λέσχη της πρώτης εμπορικής και πολιτιστικής δύναμης στον κόσμο, έχει πανίσχυρο ναυτιλιακό δυναμικό και τον τελευταίο καιρό η γεωπολιτική της αξία ανεβαίνει και αποκτά ιδιαίτερο βάρος,στον ευρύτερο χώρο της ΝΑ Μεσογείου. Είναι δε εξόχως σημαντική η ελληνική συμμετοχή στη νομισματική και οικονομική ζώνη του δεύτερου μετά το αμερικανικό δολλάριο αποταμιευτικού νομίσματος στον κόσμο.
Όλα αυτά επετεύχθηκαν σε διάστημα 80 ετών, παρά μια δυσάρεστη επτάχρονη στρατιωτική δικτατορία και εις πείσμα ισχυρών εσωτερικών αντινεωτερικών αγκυλωτικών δυνάμεων.
Δυνάμεις οι οποίες εξάλλου,χρόνια τώρα αγωνίζονται να κρατήσουν τη χώρα γραφειοκρατική και φαύλη, με αντικειμενικό σκοπό τους τη διαιώνιση συνθηκών διαπλοκής και πνευματικής αναπηρίας.
Το πιο σοβαρό πρόβλημα ετσι για την ελληνική οικονομία και κοινωνία είναι σήμερα αυτό της εξόδου τους από την εσωστρέφεια και την ομφαλοσκόπηση,κατά τρόπο που θα συμβάλλει στην τεχνολογική και πολιτιστική της αναγέννηση.
Στην παρούσα συγκυρία, η Ελλάδα διαθέτει σοβαρά πλεονεκτήματα. Πρώτο και ισχυρότερο είναι η ναυτιλία της και ο ρόλος της τελευταίας σε μια εποχή ανασχεδιασμού της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας, του πλέγματος των θαλάσσιων μεταφορών και του ρόλου των τελευταίων στην υπό διαμόρφωση νέα ενεργειακή οικονομία.
Σε περιφερειακό επίσης επίπεδο, η Ελλάδα έχει σοβαρότατα πλεονεκτήματα να γίνει για τη Μεσόγειο και όχι μόνον, κορυφαίο ερευνητικό, καινοτομικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο, στο οποίο θα παρέχονται επιπροσθέτως και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας. Όλοι οι παραπάνω τομείς παροχής υπηρεσιών παράγουν υψηλές προτιθέμενες αξίες με μάλλον ταχείας απόδοσης επενδύσεις και απολύτως θετικές επιπτώσεις στην εικόνα της χώρας. Απαιτούν όμως υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό, ευέλικτο και προσαρμοσμένο σε διαδικασίες που υπαγορεύονται από γρήγορα μεταβαλλόμενες συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο εξής στην αξιοποίηση και αναβάθμιση του κοινωνικού κεφαλαίου που διαθέτει η χώρα και το οποίο θα γίνεται όλο και σημαντικότερο για το μέλλον της.
Από την άποψη αυτή, θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι σε μια διεθνή οικονομία που τελεί σε αβεβαιότητα, χαρακτηρίζεται από υψηλό χρέος και σήμερα απειλείται από νέα πληθωριστική πίεση, η ικανότητα μιας χώρας να συσσωρεύει κοινωνικό κεφάλαιο αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό της συγκριτικό πλεονέκτημα.
Είναι σαφές δε, ότι η συσσώρευση αυτή μπορεί να γίνει μέσω της ικανοποίησης που αποκομίζει κάθε άνθρωπος όταν αναγνωρίζεται από τους άλλους αυτό που κάνει και αυτό που είναι.
Χωρίς καμμιά αμφιβολία έτσι, στην παρούσα συγκυρία είναι απαραίτητο και επείγον η Ελλάδα, με βάση τις εμπειρίες της τελευταίας δεκαετίας, να σκεφτεί πολύ σοβαρά πως μπορεί να ξεφύγει από την πεπατημένη.
Για να συμβεί κάτι τέτοιο δεν μπορεί να κοιτάζει το μέλλον με τους φακούς του παρελθόντος.
Η πανδημία και η πολεμική συγκυρία που σκοπίμως προκλήθηκε από τη Ρωσία στην περιοχή μας, δεν ευνοούν μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο αυτές οι τελευταίες είναι ζωτικές για την Ελλάδα. Παρά τις πιέσεις που η χώρα δέχεται από τις εσωτερικές αντιδραστικές δυνάμεις, ο απεγκλωβισμός της από αυτή την κατάσταση είναι πραγματικό «φιλί ζωής». Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Μάνος Ματσαγγάνης «...η πεπατημένη αυξάνει την οικονομική και πολιτική ισχύ των κοινωνικών ομάδων συμφερόντων, οι οποίες βολεύονται από τις γνωστές αντιπαραγωγικές ρυθμίσεις. Αντιστρόφως, η κατάσταση αυτή, εμποδίζει την ανάδειξη υγιέστερων δυνάμεων, οι οποίες θα ωφελούνταν από ένα δυναμικότερο μοντέλο ανάπτυξης, και γι’ αυτό θα το υποστήριζαν. Η κεκτημενη ταχύτητα δυσκολεύει την “αλλαγή παραδείγματος”.
Συνεπώς; Το μέλλον μας είναι προκαθορισμένο από τις επιλογές του παρελθόντος;....». Επειδή όμως συμβαίνει οι κρίσεις να επιταχύνουν τον ιστορικό χρόνο και να ευνοούν αλλαγές που φαντάζουν ουτοπικές,η τωρινή περίοδος είναι για τη χώρα πιθανότατα η πιο κρίσιμη στην πορεία της τον 21ο αιώνα.
