Σαράντα επτά χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του ’73 έρχονται στο φως άγνωστες πτυχές της ιστορίας του φοιτητικού κινήματος όπως τις κατέγραφαν η χουντική Ασφάλεια και η διαβόητη Κρατική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ), οι οποίες παρακολουθούσαν θορυβημένες όλες τις δραστηριότητες και κινήσεις που εκτυλίσσονταν στις πανεπιστημιακές σχολές. Πρόκειται για έγγραφες αναφορές, εκθέσεις, «δελτία δράσεως» κ.λπ. που περιλαμβάνονται στο αρχειακό υλικό που έχει ανασύρει από την αφάνεια το Τμήμα Κοινοβουλευτικών Αρχείων της Βιβλιοθήκης της Βουλής, με τις οποίες ενημερωνόταν προσωπικά ο αρχιπραξικοπηματίας Γεώργιος Παπαδόπουλος και το γραφείο του.
Τα σημαντικά τεκμήρια βρίσκονται στη φάση της επεξεργασίας από τους ειδικούς για τη διάσωση και ταξινόμησή τους. Καλύπτουν την καθοριστική περίοδο εξέλιξης και ανάπτυξης των αγώνων του φοιτητικού κινήματος από το 1970 και μετά, με έμφαση το 1972, χρονιά ορόσημο στην πορεία κλιμάκωσης, μαζικοποίησης και οργάνωσης των αντιδικτατορικών δράσεων στα πανεπιστήμια, που κορυφώθηκαν με την κατάληψη της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973 και την εξέγερση του Πολυτεχνείου εννιά μήνες αργότερα.
Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών κατά των διορισμένων από τη χούντα διοικήσεων των φοιτητικών συλλόγων και το αίτημα για ελεύθερες εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων τους, ήταν η αιχμή του δόρατος των δράσεων κατά της χούντας και των εγκαθέτων της στα πανεπιστήμια που αποκτούσε ολοένα και πιο σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά κατά του καθεστώτος. Πίσω από τις έντονες αναταραχές που εκδηλώθηκαν το ’72, η χούντα έβλεπε ως υποκινητές «κομμουνιστικά και ανατρεπτικά στοιχεία» από τον χώρο της Αριστεράς αλλά και το σύνολο των «παλαιοκομματικών δυνάμεων», όπως χαρακτηρίζονταν, από τη Δεξιά ως το Κέντρο.
Ο «τέως καθηγητής»
Στο «μικροσκόπιο» βρίσκονταν και οργανώσεις ευρύτερου προβληματισμού και ενδιαφέροντος όπως η ΕΚΙΝ (Ελληνοευρωπαική Κίνηση Νέων) και η ΕΜΕΠ (Εταιρεία Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων) για τις οποίες η χούντα θεωρούσε ότι διαδραμάτιζαν κομβικό ρόλο: «Η όλη αντικυβερνητική δραστηριότης εις τον φοιτητικόν χώρον υποκινείται αναμφισβητήτως υπό των οργανώσεων αυτών, αίτινες αφ’ ενός μεν συντονίζουν και κατευθύνουν την όλην δραστηριότητα επί σκοπώ όπως δημιουργήσουν μεταξύ του φοιτητικού κόσμου κλίμα οξύτητος και διχασμού προς εκτροπήν των φοιτητών εκ της κυρίας αποστολής των και αναβιώσεως των προεπαναστατικών οχλοκρατικών εκδηλώσεων εις τον χώρον της Νεολαίας, αφ’ ετέρου δε δια των πραγματοποιουμένων συγκεντρώσεων, δημοσίων συζητήσεων κ.λπ. εκδηλώσεων επιδιώκουν όπως ασκήσουν πολιτικολογίαν και αήθη επίθεσιν κατά της κρατούσης καταστάσεως, ίνα κλονισθή η εμπιστοσύνη του Λαού και εθισθούν οι πολίται όπως συμμετέχουν εις αντικυβερνητικάς εκδηλώσεις με απώτερον σκοπόν την ενεργόν αντίστασιν αυτών κατά της Κυβερνήσεως».
Αυτό διαπιστωνόταν σε «Ενημερωτικό Σημείωμα» της Ασφάλειας προς τον Στυλιανό Παττακό, α’ αντιπρόεδρο της χουντικής κυβέρνησης. Ο «τέως καθηγητής», καθώς είχε τεθεί σε διαθεσιμότητα από το καθεστώς, Γιάγκος Πεσμαζόγλου, ήταν ως πρόεδρος της ΕΜΕΠ στο στόχαστρο καθώς «ανέπτυξεν εντονωτάτην ηγετικήν δραστηριότητα και εδημιούργησε δια πλειόνων εμφανών και παρασκηνιακών ενεργειών του κλίμα πολιτικής οξύτητος». Μαζί του και άλλα στελέχη της ΕΜΕΠ όπως οι νομικοί Γεώργιος Κουμάντος και Παναγιώτης Κανελλάκης, η δράση των οποίων καταγραφόταν στα σχετικά «άκρως απόρρητα» σημειώματα των αρχών.
«Εκτροπήν των φοιτητών»
Στενή ήταν και η παρακολούθηση των μελών της ΕΚΙΝ, η οποία δραστηριοποιείτο σε πολλές σχολές: Νομική, Ιατρική, Οδοντιατρική, ΕΜΠ, καθώς και στο Μαθηματικό του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου φοιτούσε και ο κατοπινός διάσημος μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος για τον οποίο το ατομικό «δελτίον δράσεως» κατέγραφε ότι «ηγούμενος ομάδος συμφοιτητών του ήρχισε αναπτύσσων εντονωτάτην δραστηριότητα επί των σκοπώ δημιουργίας μεταξύ του φοιτητικού κόσμου κλίματος πολιτικής οξύτητος και διχασμού, προς εκτροπήν των φοιτητών εκ της αποστολής των και αναβιώσεως εις τον χώρον της νεολαίας αναρχοοχλοκρατικού κλίματος επί σοβαρωτάτη εθνική ζημία».
Το «δελτίον δράσεως» που είχε συνταχθεί στις 5 Μαΐου του ’72 και υπογραφόταν από τον διοικητή της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ασφάλειας Αδαμόπουλο, ανέφερε ότι ο Θάνος Μικρούτσικος «παροτρύνει τους φοιτητάς προς συμμετοχήν εις οιανδήποτε εκδήλωσιν αμέσως ή εμμέσως στρεφομένην κατά της καθεστυκείας τάξεως, προτρέπων άμα αυτούς εις την δια δυναμικού ή απεργιακών εκδηλώσεων επιδίωξιν επιλύσεως ωρισμένων αιτημάτων των» (σ.σ. η ορθογραφία και η σύνταξη είναι της Ασφάλειας). Μεταξύ εκείνων που καταγράφονταν «αρμοδίως» ήταν ότι στις 31.10.1969 «παρέστη εις το ετήσιον μνημόσυνον του Γ. Παπανδρέου» και στις 2.3.1970 «εδημοσίευσεν εις την εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» επιστολήν σχέσιν έχουσα με φοιτητικά προβλήματα επί σκοπώ δημιουργίας κλίματος οξύτητος και υποκίνησιν των σπουδαστών εις απεργιακάς ενεργείας», ενώ στις 22.9.1971 «παρέστη εις την κηδείαν του Γ. ΣΕΦΕΡΗ και έρριπτε διάφορα συνθήματα ως «Δημοκρατία», «Κάτω η Χούντα»». «Ούτος, παρά τας υπό της Υπηρεσίας μας γενομένας κατ’ επανάληψιν συστάσεις και νουθεσίας, όπως απέχη της ανωτέρω τακτικής, επεδείξατο αδιαλαξίαν», κατέληγε το ραπόρτο της Ασφάλειας για τον Θάνο Μικρούτσικο.
