Η τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου, όπως καλή ώρα σήμερα, έχει την κακή φήμη της πιο καταθλιπτικής ημέρας του έτους! Αλλά είναι όμως έτσι; Η λεγόμενη Blue Monday υπάρχει πραγματικά ή μήπως όχι;
Η μέχρι σήμερα επιστημονική έρευνα δεν έχει καταφέρει να τεκμηριώσει ότι η συγκεκριμένη Δευτέρα έχει κάτι πιο καταθλιπτικό από τις άλλες ημέρες του έτους. Είναι απλώς ένα επικοινωνιακό τέχνασμα που εφηύρε το 2005 το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο Sky Travel.
Το κανάλι είχε ζητήσει τη βοήθεια του ψυχολόγου Δρ. Cliff Arnall ο οποίος είχε κληθεί να υπολογίσει ποια είναι η πιο μίζερη ημέρα του έτους. Πράγματι ο ψυχολόγος επινόησε έναν περίπλοκο αλγόριθμο: [W+(D-d)]xTQ/MxNA (W=καιρός, D=χρέη, d=μηνιαίος μισθός, Τ=ο χρόνος που έχει περάσει από τα Χριστούγεννα και Q=ο χρόνος που μεσολάβησε από τότε που εγκαταλείφθηκε η προσπάθεια τήρησης των υποσχέσεων της νέας χρονιάς).
Κανείς όμως εκ των προαναφερόμενων παραγόντων δεν είναι μετρήσιμοι ή συγκρίσιμοι από μια ενιαία τιμή. Δεν υπάρχει τρόπος μέτρησης του μέσου αριθμού ημερών από τότε που κάποιος σταμάτησε να προσπαθεί να τηρήσει μια υπόσχεση που έδωσε για το νέο έτος. Ενώ ο καιρός τον Ιανουάριο διαφέρει από χώρα σε χώρα. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμιά επιστημονική βάση πίσω από τον αλγόριθμο.
Για ποιο λόγο λοιπόν έγινε όλο αυτό;
Μα φυσικά για να μπορέσει το Sky Travel με τη βοήθεια του Δρ. Arnall να αναλύσει ποιες ημέρες προτιμούσαν να κάνουν διακοπές οι άνθρωποι, βάσει της εικασίας ότι είναι πιθανότερο να κλείσεις αεροπορικά εισιτήρια όταν έχεις πεσμένη διάθεση.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Ravi Shah, ψυχίατρος στο Ιατρικό Κέντρο Irving του Πανεπιστημίου Κολούμπια «δεν είναι ασυνήθιστο τον Ιανουάριο οι περισσότεροι άνθρωποι να έχουν πεσμένη διάθεση. Υπάρχει εξάλλου και η λεγόμενη εποχική κατάθλιψη, που αφορά στους χειμερινούς μήνες. Άρα λοιπόν το ερώτημα δεν είναι ποια ημέρα του έτους είναι πιο καταθλιπτική, αλλά γιατί ο χειμώνας επηρεάζει τόσο πολύ την ψυχική μας διάθεση».
Ο Αντώνης Κουσουλής, διευθυντής του Ιδρύματος Ψυχικής Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπληρώνει ότι «υποστηρίζοντας ότι μια συγκεκριμένη ημέρα είναι η πιο καταθλιπτική του έτους και χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, είναι μια απόδειξη του πόσο ελαφρά τη καρδία συζητάμε για την κατάθλιψη. Η ψυχική υγεία είναι η μεγαλύτερη πρόκληση υγείας της γενιάς μας. Το να συζητάμε άνευ επιστημονικής βάσης για κάτι τόσο σοβαρό είναι απαράδεκτο. Η κατάθλιψη δεν είναι φαινόμενο μιας μεμονωμένης ημέρας. Είναι ένα κλινικό σύνδρομο, η συμπτωματολογία του οποίου θα πρέπει να είναι εμμένουσα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και το μεγαλύτερο μέρος του 24ωρου».
Η χειμερινή μελαγχολία είναι υπαρκτή
Αλλά ο κ. Κουσουλής σημειώνει ότι «μπορεί η Blue Monday να μην υπάρχει, υπάρχει όμως η χειμερινή μελαγχολία ή όπως είναι επιστημονικά γνωστή ‘εποχιακή συναισθηματική διαταραχή’. Πρόκειται για μια μορφή κατάθλιψης που εκδηλώνεται συνήθως τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες όταν μειώνεται η ηλιακή ακτινοβολία. Οι πιο δύσκολοι μήνες λοιπόν για τα άτομα με εποχιακή συναισθηματική διαταραχή είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος. Ευτυχώς η έλευση της Άνοιξης λειτουργεί ανακουφιστικά».
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή προκαλείται από βιοχημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, που προκαλεί η μειωμένη διάρκεια του φυσικού φωτός τους χειμερινούς μήνες. Με την εναλλαγή των εποχών, πολλοί άνθρωποι βιώνουν αποσυντονισμό του κιρκαδιανού ρυθμού τους, κάτι που με τη σειρά το επηρεάζει και τη διάθεσή τους.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής είναι η κόπωση παρά την επάρκεια ύπνου και αύξηση του σωματικού βάρους λόγω υπερφαγίας και επιθυμίας για υδατάνθρακες. Άλλα συμπτώματα είναι η θλίψη, η απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες δραστηριότητες, αίσθημα ενοχής, δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων και αυτοκτονικές σκέψεις ή και απόπειρα αυτοκτονίας.
Κι ενώ η διαταραχή αφορά σε όλες τις ηλικίες, συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 18-30 ετών και είναι συχνότερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες.
