Οι πανάδες, γνωστές και ως μελάσματα, είναι ένα κοινό δερματολογικό πρόβλημα που χαρακτηρίζεται από τον τοπικό αποχρωματισμό του δέρματος.
Τυπική εκδήλωση των πανάδων είναι η εμφάνιση καφετί ή γκρίζων κηλίδων στην επιδερμίδα και κυρίως στο πρόσωπο (μάγουλα, μύτη, μέτωπο, πιγούνι, άνω χείλος). Οι πανάδες εμφανίζονται και σε άλλα σημεία του σώματος, όπως τα χέρια και ο λαιμός, εάν αυτά εκτίθενται συστηματικά στον ήλιο.
Οι πανάδες αποτελούν καθαρά αισθητικό πρόβλημα, καθώς δεν προκαλούν πόνο ή άλλες ενοχλήσεις.
Ποιοι εμφανίζουν συχνότερα πανάδες
Οι πανάδες είναι συνηθέστερες στις γυναίκες παρά στους άντρες (μόλις το 10% των ανθρώπων που εμφανίζουν πανάδες είναι άντρες), ιδίως κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Στην περίπτωση αυτή οι πανάδες που εμφανίζονται στο πρόσωπο ονομάζονται «μάσκα της εγκυμοσύνης» ή χλόασμα και καθοδηγούνται κυρίως από τις ορμόνες.
Επίσης, πιο επιρρεπή στις πανάδες είναι τα άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα, καθώς και όσοι έχουν κληρονομική προδιάθεσή για την εμφάνισή τους, δηλαδή έχουν συγγενείς με πανάδες.
Τι προκαλεί τις πανάδες
Οι ακριβείς αιτίες της εμφάνισης των πανάδων δεν είναι απολύτως σαφείς. Θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής παραγωγής χρωστικών (μελανίνης) από τα κύτταρα που καθορίζουν την απόχρωση της επιδερμίδας (μελανοκύτταρα). Αυτό πιθανώς εξηγεί γιατί τα άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα είναι πιο επιρρεπή στις πανάδες, αφού τα μελανοκύτταρά τους είναι πιο ενεργά απ’ ό,τι στους ανθρώπους με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα.
Οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των πανάδων είναι οι εξής:
Έκθεση στον ήλιο: Η υπεριώδης (UV) ακτινοβολία του ήλιου ενεργοποιεί τα μελανοκύτταρα. Μάλιστα, ακόμη και μια μικρή «δόση» έκθεσης στον ήλιο μπορεί να αποτελέσει την αιτία επανεμφάνισης μιας πανάδας που είχε ξεθωριάσει.
Ορμονικές μεταβολές: Οι ορμονικές μεταβολές που συμβαίνουν στη εγκυμοσύνη ή αυτές που προκαλούνται από τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ή την ορμονική υποκατάσταση μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνιση των πανάδων.
Προϊόντα περιποίησης: Προϊόντα που ερεθίζουν το δέρμα μπορεί να επιδεινώσουν τις πανάδες.
Πώς αντιμετωπίζονται οι πανάδες
Συχνά οι πανάδες υποχωρούν αυτόματα, χωρίς να χρειάζεται ειδική θεραπεία. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν είναι σαφής η αιτία της εμφάνισής τους, για παράδειγμα μια εγκυμοσύνη ή η λήψη αντισυλληπτικών. Όταν ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη ή αν διακοπεί η λήψη των φαρμάκων, τότε οι πανάδες είναι πιθανό να ξεθωριάσουν από μόνες τους.
Για τις χρόνιες πανάδες υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες θεραπείες. Οι αποτελεσματικότερες είναι οι εξής:
Υδροκινόνη: Πρόκειται για ένα φάρμακο «πρώτης γραμμής» για την αντιμετώπιση των πανάδων. Εφαρμόζεται στο δέρμα τοπικά ώστε να επαναφέρει τις σκουρόχρωμες κηλίδες στη φυσιολογική τους απόχρωση. Η υδροκινόνη είναι διαθέσιμη σε κρέμες, λοσιόν, τζελ ή και σε υγρή μορφή. Υπάρχουν τόσο συνταγογραφούμενα όσο και μη συνταγογραφούμενα προϊόντα με υδροκινόνη, όμως στα δεύτερα η περιεκτικότητα της ουσίας είναι συνήθως χαμηλότερη.
Τρετινοΐνη και κορτικοστεροειδή: Λειτουργούν συμπληρωματικά ώστε να βελτιώσουν τον αποχρωματισμό του δέρματος. Υπάρχουν προϊόντα τριπλής δράσης ενάντια στις πανάδες, τα οποία περιέχουν συνδυασμό υδροκινόνης, τρετινοΐνης και κάποιου κορτικοστεροειδούς.
Προϊόντα τοπικής εφαρμογής: Ο δερματολόγος μπορεί επίσης να συστήσει προϊόντα που περιέχουν αζελαϊκό οξύ ή κοζικό οξύ για την αντιμετώπιση των πανάδων.
Αισθητικές θεραπείες: Αν τα παραπάνω δεν φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, συστήνονται θεραπείες όπως το χημικό πήλινγκ, η (μικρο)δερμοαπόξεση, η θεραπεία με λέιζερ ή η φωτοθεραπεία. Τέτοιου είδους θεραπείες πρέπει να εφαρμόζονται αποκλειστικά από δερματολόγο.
Έξτρα tips
Για να διατηρηθεί το αποτέλεσμα των θεραπειών κατά των πανάδων ή για να αποφευχθεί η επιδείνωσή τους, συστήνονται τα παρακάτω:
Καθημερινή χρήση αντηλιακού: Η εφαρμογή αντηλιακού πρέπει να είναι καθημερινή όλες τις εποχές του χρόνου και να ανανεώνεται κάθε 2 ώρες ή μετά το μπάνιο στη θάλασσα ή μετά από έντονη εφίδρωση. Το αντηλιακό πρέπει να έχει δείκτη προστασίας (SPF) τουλάχιστον 30 και να περιέχει οξείδιο του ψευδαργύρου (zinc oxide) και/ή διοξείδιο του τιτανίου (titanium dioxide). Το αντηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται περίπου 15 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο.
Χρήση καπέλου και γυαλιών ηλίου: Ενισχύουν την αντηλιακή προστασία και πρέπει να συνδυάζονται με το αντηλιακό.
Χρήση κατάλληλων προϊόντων περιποίησης: Τα προϊόντα περιποίησης πρέπει να επιλέγονται με βάση τον τύπο του δέρματος και να μην προκαλούν συμπτώματα όπως το τσούξιμο ή το αίσθημα «τραβήγματος».
Αποφυγή της αποτρίχωσης με κερί: Η αποτρίχωση με κερί μπορεί να προκαλέσει στο δέρμα φλεγμονή, επιδεινώνοντας την όψη των πανάδων. Ο δερματολόγος μπορεί να συστήσει εναλλακτικές μορφές αποτρίχωσης που δεν θα επιβαρύνουν το δέρμα.
Στην παρακάτω gallery μπορείτε να δείτε περισσότερες φωτογραφίες που αποτυπώνουν την τυπική εκδήλωση των πανάδων στο δέρμα.
Πηγή: Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD)
