Εγγυήσεις Δημοσίου για τα κόκκινα δάνεια εξετάζει το υπ. Οικονομικών

Υπό το βάρος των πιέσεων που ασκήθηκαν στις τραπεζικές μετοχές το τελευταίο διάστημα, το υπουργείο Οικονομικών επιβεβαίωσε χθες ότι εξετάζει να δοθεί εγγύηση του Δημοσίου για τα κόκκινα δάνεια των τραπεζών.

Η εγγύηση εξετάζεται να δοθεί στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός φορέα που ονομάζεται Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού (Asset Protection Schemes - APS) και ο οποίος θα εγγυηθεί τμήμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών. Η δημιουργία αυτού του φορέα και η παροχή εγγύησης από την πλευρά του Δημοσίου προϋποθέτουν να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού (DG Comp) της Ευρωπαϊκής Ενωσης περί κρατικής ενίσχυσης.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικά πολύπλοκο και τεχνικό θέμα, για το οποίο εργάζονται τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Πηγές του υπουργείου Οικονομικών άφηναν χθες ανοιχτό το ενδεχόμενο, για την παροχή εγγύησης, να χρησιμοποιηθεί ένα μέρος από το «μαξιλάρι» ρευστότητας των 33 δισ. ευρώ, που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση. Σε κάθε περίπτωση, βέβαιη θεωρείται και η εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα, κυρίως μέσα από την πώληση, στη συνέχεια, αυτών των δανείων σε Οχήματα Ειδικού Σκοπού (SPVs) και την ανάθεση της διαχείρισής τους σε funds. Με δεδομένο ότι οι συζητήσεις δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί, είναι σαφές ότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί και το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος. Αυτό συνδέεται με το ύψος των δανείων που θα εγγυηθεί ο φορέας, αλλά με δεδομένο ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα των τραπεζών υπερβαίνουν τα 88,6 δισ. ευρώ, είναι σαφές ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες είναι υψηλές.

Η πολυπλοκότητα του σχεδίου για τη δημιουργία ενός τέτοιου φορέα έχει να κάνει με:

• Τον τρόπο που θα παρακαμφθεί το εμπόδιο των κρατικών ενισχύσεων.

• Τον τρόπο με τον οποίο θα μεταφερθούν τα δάνεια αυτά στα οχήματα ειδικού σκοπού, δηλαδή εάν θα γίνει με πώληση ή, εναλλακτικά, με την έκδοση τίτλου ή ακόμη και με συνδυασμό αυτών των δύο. Η μορφή που θα έχει η συναλλαγή είναι καθοριστική για το κατά πόσον τα δάνεια αυτά θα φύγουν από τους ισολογισμούς των τραπεζών.

• Με την τιμή στην οποία θα μεταφερθούν τα δάνεια αυτά στον νέο φορέα.

Πηγές με γνώση του θέματος εξηγούν ότι εάν οι τιμές στις οποίες μεταφερθούν τα δάνεια αυτά είναι τιμές αγοράς, το εμπόδιο της κρατικής ενίσχυσης μπορεί να παρακαμφθεί. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα υποχρέωνε τις τράπεζες να εγγράψουν μεγάλες ζημίες και να απομειώσουν ανάλογα τα κεφάλαιά τους, σενάριο που όπως είναι φυσικό είναι το απευκταίο. Εναλλακτικός τρόπος για να παρακαμφθεί το εμπόδιο της κρατικής ενίσχυσης είναι η τιτλοποίηση των κόκκινων δανείων. Η λύση αυτή επιτρέπει στις τράπεζες να κρατήσουν ένα τμήμα του τίτλου που θα εκδοθεί στα βιβλία τους. Είναι λογικό ότι με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται να μεταφερθεί το τμήμα του δανείου για το οποίο οι τράπεζες δεν έχουν κάνει προβλέψεις. Ο τίτλος για το τμήμα του δανείου που οι τράπεζες θα κρατήσουν στα βιβλία τους δεν θα συνοδεύεται με κρατική ενίσχυση και έτσι παρακάμπτονται οι αντιρρήσεις της DG Comp. Η όποια εγγύηση μπορεί να δοθεί για το τμήμα του δανείου που θα μεταφερθεί στον φορέα, απαλλάσσοντας με αυτό τον τρόπο την τράπεζα από το «κακό δάνειο», δηλαδή αυτό που δεν έχει προβλέψεις, και περιορίζοντας έτσι τις ζημίες στα κεφάλαιά της.

Παρόμοια σχήματα λειτουργούν σε όλες τις χώρες το τραπεζικό σύστημα των οποίων αντιμετωπίζει ή αντιμετώπισε πρόβλημα με τα κόκκινα δάνεια. Μεταξύ αυτών η Ιταλία, στην οποία κάθε τράπεζα έχει δημιουργήσει τον δικό της φορέα μεταβίβασης κόκκινων δανείων, η Κύπρος που έχει δημιουργήσει μια άλλη παραλλαγή μεταφοράς σε ειδικό φορέα –που φέρει την επωνυμία ΕΣΤΙΑ– των κόκκινων στεγαστικών δανείων, η Ισπανία και η Ιρλανδία, που ήταν και η πρώτη χώρα που εισήγαγε παρόμοια εργαλεία.

Στα εναλλακτικά εργαλεία που έχουν συμφωνηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο της τραπεζικής ολοκλήρωσης είναι και η δημιουργία των Εταιρειών Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Asset Management Companies - AMCs). Πρόκειται για ειδικού τύπου τράπεζα με τη μορφή bad bank, στην οποία μεταβιβάζονται τα κόκκινα δάνεια τραπεζών με άμεσο όφελος την ταχεία εξυγίανση των ισολογισμών τους.