Του Κώστα Αρβανίτη, ευρωβουλευτή
Η κυβέρνηση δεν είναι γάτα. Διαρκώς «πιάνεται στα πράσα». Η ζημιά όμως είναι υπαρκτή και θα μεγεθύνεται αν δεν αντιδράσουν αποτελεσματικά οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις και το συνδικαλιστικό κίνημα, εφόσον εξοπλιστεί με το δικαίωμα σε ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Τις εξαφανίζει με ταχυδακτυλουργικό τρόπο η κυβερνητική προπαγάνδα. Δεν έχουν το σθένος να ομολογήσουν ότι επεκτείνουν σε 13 ώρες τον ημερήσιο χρόνο εργασίας, διότι διαρκώς μεροληπτούν και προνοούν για τη γιγάντωση μεγάλων συμφερόντων.
Επιχειρούν να μεταβιβάσουν την ευθύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ισχυρίζονται ότι εφαρμόζουν δικές της οδηγίες. Μόνο που, άλλες χώρες της Ε.Ε. εφαρμόζουν, κι άλλες σχεδιάζουν την εφαρμογή ακόμα και εβδομαδιαίας εργασίας τεσσάρων ημερών χωρίς μείωση αποδοχών. Άρα, ο ισχυρισμός είναι διαστρεβλωτικός και γι’ αυτό κάλπικος.
Η κυβέρνηση της Ν.Δ. γενικεύει την χρονική επέκταση ημερήσιας εργασίας σε 13 ώρες, ενώ η οδηγία τίθεται ως πλαίσιο μόνο για τις περιπτώσεις για τις οποίες καθίσταται αναγκαία η εξάντληση του ανώτατου αυτού ορίου. Αυτή την έννοια είχε πάντα το ανώτατο όριο εργασίας. Άλλωστε, στον σκληρό πυρήνα των συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμπεριέχονται οι Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας.
Η πρώτη Διεθνής Σύμβαση Εργασίας αφορούσε στην καθιέρωση της 8ωρης ημερήσιας εργασίας, αίτημα της αιματοβαμμένης απεργίας του 1886 στο Σικάγο, και υιοθετήθηκε 33 χρόνια αργότερα κατά την πρώτη διεθνή διάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στην Ουάσιγκτον το 1919. Μετά από έναν αιώνα και έξι έτη η κυβέρνηση καταργεί το οκτάωρο.
Τα χρονικά όρια εργασίας αποτελούσαν πάντα τον θεμέλιο λίθο για το τυπικό εργατικό δίκαιο και τα ουσιαστικά εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Τα δικαιώματα στην οικογενειακή ζωή, την εκπαίδευση, την υγεία, τον πολιτισμό, την πρόοδο, την κοινωνική ανάπτυξη καθώς και των μισθολογικών απολαβών στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι συντάξεις ως αποθησαυρισμένος μισθός, συνδέονται με τον χρόνο εργασίας, εξαρτώνται από τη διάρκειά της. Το πώς αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση τη ρύθμιση για την επέκταση του ημερήσιου χρόνου εργασίας στις 13 ώρες, αποκαλύπτεται και από την κατάργηση των ασφαλιστικών εισφορών σε υπερεργασία, υπερωρία, αργίες, νυχτερινή εργασία και κάθε πρόσθετη παροχή, την οποία επεκτείνει σε βάρος των αποθεματικών της κοινωνικής ασφάλισης, οδηγώντας αναπόφευκτα σε κινδύνους για μείωση συντάξεων.
Την επερχόμενη αυτή καταστροφή, η κυβέρνηση την παρουσιάζει ως ευνοϊκή υπέρ των εργαζομένων διότι δεν θα παρακρατούνται οι αντίστοιχες εισφορές από τον μισθό τους και επομένως, θα εμφανίζεται αυξημένος. Αποσιωπά ότι θα ωφελούνται οι εργοδότες από τη μη καταβολή τους. Στο μεταξύ, δεν συντάσσονται αναλογιστικές μελέτες για τις επιπτώσεις από τις διαδοχικές μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών και τις μεταβιβάσεις κεφαλαίων στην ιδιωτική ασφάλιση. Μία ακόμη αποφυγή εφαρμογής των θεμελιωδών υποχρεώσεών της.
Από την άλλη, η κυβέρνηση αποσιωπά τους λόγους για τους οποίους δεν επαναφέρει τις Ελεύθερες Συλλογικές Διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.
Δεν εξήγησε ποτέ τους λόγους για τους οποίους, ασεβώντας έναντι των αποφάσεων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας μας, περιόρισε δραστικά τη διαδικασία της Διαιτησίας, την οποία επιτάσσει το Σύνταγμα για τη ρύθμιση των όρων εργασίας, όταν οι διαπραγματεύσεις αποτυγχάνουν. Η κυβέρνηση που προφασίζεται την ανάγκη ομοψυχίας και συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων, αυτή η κυβέρνηση μειοψηφίας, κατήργησε στην ουσία το νόμο 1876/1990, τον μοναδικό στην κοινοβουλευτική ιστορία που νομοθέτησαν ομοφώνως όλες οι πτέρυγες της Βουλής για τις ελευθερίες των συλλογικών διαπραγματεύσεων, όπως το Σύνταγμα επιτάσσει. Και τον κατήργησε όταν η κυβέρνηση Σύριζα έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια, χωρίς να ζητούν την κατάργησή του οι δανειστές. Τον κατήργησε διότι η αποτελεσματικότητα των διαπραγματεύσεων συναρτάται με την “απειλή” έναρξης της Διαιτησίας, όταν εκδηλώνεται κακοπιστία ή άρνηση προσέλευσης στις διαπραγματεύσεις.
Πρώτη δουλειά της κυβέρνησης ήταν να περιορίσει δραστικά τη Διαιτησία. Η Διαιτησία, την οποία το Σύνταγμα ορίζει ως επικουρικό μέσο για την ρύθμιση των όρων αμοιβής και εργασίας, ουσιαστικά δεν υφίσταται πλέον στη χώρα μας. Για τούτο το λόγο, συνάπτονται ελάχιστες Συλλογικές Συμβάσεις και όσες συνάπτονται, εμπεριέχουν υποτυπώδεις ρυθμίσεις υπέρ των εργαζομένων, κυρίως για τη διατήρηση προγενέστερων ρυθμίσεων. Η σχετική οδηγία της Ε.Ε. επιβάλλει στην κυβέρνηση να ρυθμίσει το νομοθετικό πλαίσιο με σκοπό το ποσοστό κάλυψης από συλλογικές συμβάσεις εργασίας να ανέρχεται στο 80% τουλάχιστον των εργαζομένων. Οποιαδήποτε διαβούλευση για την ενσωμάτωση της οδηγίας αυτής έχει ήδη τορπιλιστεί ως προσχηματική, όταν σπεύδει η κυβέρνηση να νομοθετήσει άρον-άρον το 13ωρο, αδιακρίτως για όλους τους εργαζόμενους, όλους τους κλάδους, όλες τις ειδικότητες, αδιαφορώντας ακόμα και για την ύπαρξη βαρέων και ανθυγιεινών συνθηκών εργασίας, για την δραματική έξαρση των εργατικών ατυχημάτων στην Ελλάδα.
Το εργατικό δίκαιο, είναι δίκαιο δημόσιας τάξης που δεν μπορεί κανείς να παραβιάζει με δυσμενέστερους όρους ακόμα και με συμφωνία του εργαζομένου, ο οποίος εξ ορισμού είναι η ευάλωτη πλευρά έναντι της εργοδοτικής ισχύος λόγω της εξαρτήσεως της εργασίας του από τη θέληση του εργοδότη. Η κυβερνητική πολιτική αντί να το ισχυροποιήσει, το έχει αποδυναμώσει και διαρκώς το απορρυθμίζει. Περιόρισε δραστικά τη Διαιτησία, επέτρεψε τις συμβάσεις μη διαρκούς απασχόλησης, αδρανεί ως προς την επαναφορά των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων ώστε να καλύπτεται τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων από Σ.Σ.Ε. όπως ορίζει η σχετική οδηγία της Ε.Ε.
Η κυβέρνηση δεν είναι γάτα. Διαρκώς “πιάνεται στα πράσα”. Η ζημιά όμως είναι υπαρκτή και θα μεγεθύνεται αν δεν αντιδράσουν αποτελεσματικά οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις και το συνδικαλιστικό κίνημα, εφόσον εξοπλιστεί με το δικαίωμα σε ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις.
(Ο Κώστας Αρβανίτης είναι Αντιπρόεδρος της ευρωπαϊκής Αριστεράς (The Left) και επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ)
