Του Θέμη Μπάκα
Σε μια χώρα που θα όφειλε να πρωτεύει στη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια και την προκοπή, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πρωτιές που δεν τιμούν κανέναν.
Πρωτιές στην ακρίβεια των τροφίμων, με τιμές που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται σταθερά πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, μετατρέποντας το καθημερινό τραπέζι σε πεδίο οικονομικού άγχους. Πρωτιές στην ενέργεια, στην οποία οι λογαριασμοί ρεύματος και θέρμανσης έφτασαν σε ιστορικά υψηλά κατά την ενεργειακή κρίση και παραμένουν επιβαρυντικοί. Πρωτιές στα καύσιμα, που συχνά καταγράφονται μεταξύ των ακριβότερων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάνοντας την εργασία, τη μετακίνηση, τη ζωή, δυσβάσταχτη.
Το κόστος στέγασης που στερεί την αυτονομία
Αλλά πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια ακόμη βαθύτερη πληγή: το κόστος στέγασης.
Για χρόνια αυξανόταν ταχύτερα από τα εισοδήματα, και σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες όπου οι πολίτες δαπανούν το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους για ενοίκιο ή δάνειο. Το αποτέλεσμα; Νέοι άνθρωποι να παραμένουν στο παιδικό τους δωμάτιο όχι από επιλογή, αλλά από αδυναμία. Το δικαίωμα στην αυτονομία γίνεται προνόμιο αντί για αυτονόητο στάδιο ζωής.
Μια οικονομία με διαβρωμένη αγοραστική δύναμη
Ζούμε σε μια οικονομία στην οποία η αγοραστική δύναμη έχει διαβρωθεί από τα διαδοχικά κύματα πληθωρισμού, ενώ ο λεγόμενος πυρηνικός πληθωρισμός – ο πληθωρισμός χωρίς ενέργεια και τρόφιμα – παραμένει επίμονα υψηλότερος από
τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Αυτό δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο εξωτερικό ή συγκυριακό· έχει βαθιές ρίζες στην ίδια τη δομή της οικονομίας.
Επενδυτικό κενό και χρόνια υστέρηση παραγωγικότητας
Παράλληλα, η επενδυτική δραστηριότητα εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Για χρόνια η Ελλάδα επένδυε λιγότερο από ό,τι χρειαζόταν: σε τεχνολογία, σε υποδομές, σε παραγωγικές δραστηριότητες.
Η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλή, αφήνοντας την οικονομία να «τρέχει» με λιγότερα εργαλεία από όσα απαιτεί ο διεθνής ανταγωνισμός.
Η ανεργία και η επισφάλεια που πλήττουν τη νέα γενιά
Η ανεργία, αν και μειωμένη σε σχέση με την κρίση, εξακολουθεί να βρίσκεται υψηλά, και η νεανική ανεργία παραμένει από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη.
Νέοι με δεξιότητες, με σπουδές, με όνειρα, συχνά βρίσκουν μπροστά τους έναν τοίχο αναξιοποίητης προοπτικής. Κι όταν η προσωρινή εργασία, οι χαμηλοί μισθοί και η εργασιακή ανασφάλεια συνδυάζονται, το αποτέλεσμα είναι μια γενιά με λιγότερες σταθερές από ποτέ.
Φορολογία που βαραίνει δυσανάλογα τους πολλούς
Η φορολογική επιβάρυνση παραμένει βαριά για τα μεσαία και χαμηλότερα εισοδήματα. Οι έμμεσοι φόροι – οι πιο άδικοι – απορροφούν μεγάλο μέρος του οικογενειακού προϋπολογισμού. Και οι μισθοί, παρά την όποια άνοδο τους, σε πραγματικούς όρους δεν έχουν ακόμη ανακτήσει τα επίπεδα προ κρίσης. Έτσι, η καθημερινότητα γίνεται μια συνεχής μάχη ανάμεσα στο κόστος ζωής και στην αξιοπρέπεια.
Κοινωνικές ανισότητες που διευρύνονται
Την ίδια στιγμή, οι πολίτες παλεύουν με επίμονες κοινωνικές ανισότητες. Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού εξακολουθεί να βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού – ποσοστό από τα υψηλότερα στην ΕΕ.
Η αβεβαιότητα, η δυσκολία πρόσβασης σε σταθερή εργασία και η περιορισμένη κοινωνική κινητικότητα εγκλωβίζουν πολλούς σε έναν κύκλο ανασφάλειας.
Υποδομές με καθυστερήσεις και υψηλό κόστος
Οι υποδομές της χώρας, παρά τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού, εξακολουθούν να επιβαρύνονται από καθυστερήσεις, υπερβάσεις κόστους και αναποτελεσματικές
διαδικασίες. Σε μια κοινωνία που θρηνεί τη μεγαλύτερη σιδηροδρομική τραγωδία της σύγχρονης ιστορίας της και που βλέπει κάθε χρόνο τεράστιες εκτάσεις δασών να γίνονται στάχτη, η αξία της πρόληψης και του σχεδιασμού αποκτά ακόμη πιο βαρύ νόημα.
Το έλλειμμα εμπιστοσύνης στη διακυβέρνηση
Κι όμως, πέρα από τα οικονομικά, υπάρχει και το πολιτικό υπόστρωμα: ένα επίπεδο εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς που παραμένει χαμηλό, επηρεασμένο από χρόνια προβλήματα διαφάνειας, σκιές παρακολουθήσεων και
απευθείας αναθέσεων που γεννούν αμφιβολίες και απαιτούν απαντήσεις.
Η Ελλάδα που διεκδικεί
Αλλά υπάρχει και η άλλη Ελλάδα. Η Ελλάδα που δεν συνηθίζει την αδικία.
Η Ελλάδα που διεκδικεί μια οικονομία παραγωγική, δίκαιη και βιώσιμη.
Η Ελλάδα που απαιτεί μεταρρυθμίσεις, όχι για τις αγορές, αλλά για τους ανθρώπους. Η Ελλάδα που λέει ότι ο πλούτος μιας χώρας δεν είναι τα ποσοστά, αλλά η ποιότητα ζωής των πολιτών της.
Οι πρωτιές που αξίζουμε
Γιατί οι πρωτιές που μας αξίζουν δεν είναι εκείνες που μας γονατίζουν, αλλά εκείνες που μας σηκώνουν. Όχι οι πρωτιές της ακρίβειας, της ανασφάλειας και της καθημερινής αγωνίας, αλλά οι πρωτιές της κοινωνικής συνοχής, της αξιοπρέπειας
και της πραγματικής προκοπής. Πρωτιές στην ισότητα, στην ενδυνάμωση των
ανθρώπων, στη δημιουργία και στην καινοτομία. Πρωτιές μιας χώρας που στηρίζει έμπρακτα τους πολίτες της, που δεν αφήνει κανέναν πίσω και δεν θυσιάζει τη
σταθερότητα των πολλών για το όφελος των λίγων.
Αυτές είναι οι πρωτιές που δικαιούται η κοινωνία. Κι αυτές οφείλουμε να διεκδικήσουμε – με σχέδιο, με τόλμη και με βαθιά κοινωνική ευθύνη.
*πολιτευτής Αχαΐας
