του Αντώνη Δ. Σκιαθά
Η απόφαση για το ταξίδι είχε ληφθεί από την προηγούμενη χρονιά. Ο τόπος προορισμού μυθοποιημένος από αφηγήσεις φίλων και φωτογραφίες του νησιού. Τα σπίτια των σφουγγαράδων καλοζωγραφισμένα, βότσαλα αφημένα στις πλαγιές της Σύμης με το γιαλό γεμάτο σκαριά στις μνήμες της θάλασσας.
Ταξιδεύαμε καταμεσής του καλοκαιριού με το καράβι της άγονης γραμμής. Το ταξίδι γοητευτικό αλλά κουραστικό.
Στα εισιτήρια το όνομα του θρυλικού οχηματαγωγού που ναυπηγήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και θα μας μετέφερε στον προορισμό μας.
Η «Ροδάνθη» βολόδερνε για είκοσι τέσσερις ώρες περίπου στα νερά του Αιγαίου. Έπιανε λιμάνι σε όλα τα Κυκλαδονήσια και έριξε άγκυρα στα περισσότερα Δωδεκάνησα.
Η ιδέα μας να περάσουμε το καλοκαίρι στη Σύμη ήταν εξαιρετική. Το ταξίδι όμως με αυτόν τον σκυλοπνίχτη άστοχο εκ του αποτελέσματος.
Η καμπίνα εσωτερική στα έγκατα του κήτους, βουτηγμένη στη λαδομπογιά. Αφήσαμε τις αποσκευές μας να «ησυχάσουν» και ανεβήκαμε στο κατάστρωμα μαζί με μερικές εκατοντάδες επιβάτες.
Πολλοί κατέβαιναν και ανέβαιναν στα λιμάνια που έδενε το σαράβαλο .
Κατεβήκαμε στο προτελευταίο λιμάνι που είχε ορίσει η πλεύση της Ροδάνθης προς τη Ρόδο.
Φτάσαμε. Κυριακή πρωί, την ώρα που ξυπνούσε το νησί.
Εκείνο το καλοκαίρι η νύχτα ξεψυχούσε στην απόγνωση της πρωινής αύρας τ’ Αυγούστου, που οι γείτονες και πάλι με ασκήσεις θάρρους προκαλούσαν τους νησιώτες μας.
Έδεναν στο γιαλό τα ξύλινα σκαριά τους, και η τεράστια σημαία με την ημισέληνο νιβόταν στο νερό λες και ήθελαν να ρουφήξουν με μιας όλο τ’ αλάτι των ακτών.
Η Έλενα Κρητικού, συμφοιτήτριά μου από την Πολυτεχνική της Πάτρας, μας υποδέχθηκε μ’ ένα καλάθι γεμάτο καλούδια.
Ο καφές στο καφενείο του Πάχου στο μυχό του λιμανιού, βάλσαμο.
Το καπετανόσπιτο της οικογένειας που μας φιλοξενούσε, στο φρύδι του χωριού, κοντά στην Παναγιά του Κάστρου, διώροφο, μ’ ένα αυλιδάκι με δέντρα οπωροφόρα. Μια αχλαδιά, μια συκιά, μια τζιτζιφιά, και μια γερόντισσα κληματαριά με ξεδοντιασμένα από την αρμύρα τα τσαμπιά της.
Η σκιά παχιά στο μαρμάρινο τραπέζι δίπλα στο πηγάδι, με τα τζιτζίκια σε αγώνες μουσικούς.
Η δεκαετία του ογδόντα στη μέση της και η Καλή Στράτα γεμάτη με χαλάσματα.
Ξυπνούσα εκεί γύρω την ώρα που χάραζε.
Να την σέβεσαι τη νύχτα, γράφει χαμηλόφωνα ο Επαμεινώνδας Χ. Γονατάς.
Αυτόν τον σεβασμό έχω ως έναν από τους κώδικες της ζωής μου. Γι’ αυτό την αφήνω να σβήνει μπροστά μου, παρατηρώντας πάντοτε ποιο βαθύ σκοτάδι βρίσκεται λίγο πριν το ξημέρωμα.
Επισκέφτηκα πολλές φορές ένα κραταιό οικοδόμημα. Δεσπόζε με την αρχιτεκτονική του σ’ όλο το χωριό. Βιγλάτορας από τους λίγους στο Νότιο Αιγαίο. Από τα μεγάλα του παράθυρα, φαίνονταν όλος ο γιαλός μέχρι τις ακτές της Τουρκίας. Έγραφε το πέλαγος την πατρίδα.
Τις μέρες που έφταναν τα καΐκια φορτωμένα με σφουγγάρια, πρώτη που τα έβλεπε ήταν η κυρά Ροζέλα, και γι’ αυτό σχεδόν όλες οι γυναίκες μαζεύονταν στη μεγάλη σάλα, τραβούσαν στην άκρη τις βελούδινες κουρτίνες …
Απ’ εκεί είδε η οικοδέσποινα το καΐκι τους να έχει υψωμένη μαύρη σημαία. Όταν έφτανε η σερμαγιά των σφουγγαράδων και υπήρχε απώλεια από τη συντροφιά τους, συνοδευόταν με έπαρση μαύρης σημαίας.
Τον στόλισαν με τα καλά του ρούχα και στα χέρια του φόρεσαν ένα μεγάλο μαύρο σφουγγάρι. Με αυτή την «ανθοδέσμη θανάτου» τον έθαψαν στα ξένα. Κόπηκε ο σωλήνας του οξυγόνου και έμεινε κάτω χωρίς αέρα.
Ο μεγαλύτερος της οικογένειας είχε φύγει πριν τον πρώτο πόλεμο για την Αμερική. Ήθελε, λέει, να βρει την τύχη του στις επιχειρήσεις των σιδηροδρόμων.
Έμειναν μόνο η Ροζέλα και ο Νίκος, μέχρι που πήραν την απόφαση να σηκωθούν και να αφήσουν τα πάντα πίσω τους.
Τα κλειδιά του αρχοντικού τους τα έδωσαν στον δήμαρχο για να προστατεύει τις πατρίδες τους και να φιλοξενεί υψηλούς καλεσμένους στο νησί.
Από τότε έως τις μέρες που το επισκέφθηκα πολλοί με πολλούς τρόπους το λεηλάτησαν, μέχρι που το άφησαν χωρίς τις μπρούτζινες κλειδαριές, χωρίς αμπάρες, χωρίς έπιπλα.
Η πόρτα της αυλής με τον μεγάλο σιδερένιο μάνταλο έχασκε πλέον σαν σακάκι που σκίστηκαν από τις μασχάλες τα μανίκια. Λευκό και μαύρο βότσαλο, στη σειρά φυτεμένα στη γη, με το μονόγραμμα του πρώτου κτήτορα.
Από το αρχοντικό είχε κατ’ επανάληψιν αφαιρεθεί το τεκμήριο ζωής της οικογένειας.
Στην αρχή οι υποτιθέμενοι φύλακες αφαιρούσαν ό,τι για αυτούς ήταν χρήσιμο.
Με την πάροδο των χρόνων άρχισαν να χάνονται και τα μικροέπιπλα. Στη συνέχεια έγινε η πρώτη διάρρηξη από μια πλάγια πόρτα. Έτσι ξεκίνησε το κακό, όπως έλεγαν όλοι οι γείτονες.
Όταν ρημάζουν οι άνθρωποι, ρημάζουν και τα σπίτια.
Τα παράθυρα έχασκαν ξεβαμμένα από τον ήλιο.
Οι πόρτες σχεδόν όλες παραβιασμένες και τα ταβάνια κρέμονταν, με τους σοβάδες όλους μαχαίρι πάνω από τα κεφάλια των απρόσκλητων επισκεπτών.
Έσπρωξα την εσωπόρτα και προχώρησα σε έναν μικρό χώρο μ’ ένα σιδερένιο κρεβάτι, που ήταν και το μόνο έπιπλο που είχε μείνει ανέγγιχτο στη θέση του.
Βρισκόταν δίπλα στο υπνοδωμάτιο των ιδιοκτητών. Είχε καταρρεύσει μέρος της οροφής του και οι σοβάδες είχαν καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του κρεβατιού, που στεκόταν δίπλα σ’ ένα παράθυρο που έβλεπε στη θάλασσα, πνιγμένο στις σφηκοφωλιές.
Τα νιαουρίσματα ήταν έντονα.
Κάτω από το κρεβάτι, σε μια πορσελάνη Blue Willow, είχαν βρει καταφύγιο τρία μικρά γατιά, όλα λευκά.
Τράβηξα τη λεκάνη, που ήταν μια φίνα αγγλική πορσελάνη, με μοναδικά σχέδια σε μπλε χρώματα, από την εποχή που η Αγγλία άλλαζε τις τύχες των ανθρώπων.
Ο ήλιος έτριζε σε όλο το σπίτι.
Σχεδόν έφτασε μεσημέρι. Πέρασε όλο το πρωινό μου σ’ ένα σακατεμένο σπίτι παρέα με τρεις ελπίδες.
Το ταξίδι για την Blue Willow Porcelain δε ξεκίνησε ποτέ του, για να ξεγεννήσει τα νεογνά της γάτας, που παραμένουν εξαντλημένα στην άλλη άκρη της κρύπτης.
Αντώνης Δ. Σκιαθάς
(Από το σημερινό φύλλο της εφημερίδας “Ελεύθερος Τύπος” στην ενότητα “Ταξιδεύοντας” που επιμελείται ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης ένα Διήγημα μου για το νησί της ζωής μου τη Σύμη.
Αφιερωμένο στη Συμιακιά Ευπατρίδη Ελένη Κρητικού Eleni Kritikou)
