Απορρίπτοντας τη λύση που πρότεινε η Γερμανία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης Δεκεμβρίου για τη βοήθεια προς την Ουκρανία, το Βέλγιο του Bart de Wever υπενθύμισε στο Βερολίνο και την Επιτροπή ότι εντός της EE, τα κράτη παραμένουν οι κύριοι.
του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Οι πρόεδροι Τραμπ και Πούτιν, θα πρέπει να είναι πολύ ευχαριστημένοι. Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, 68 χρόνια μετά την ιδρυτική της συμφωνία στη Ρώμη, την 25η Μαρτίου1957,παραμένει πολιτικός νάνος.Ακόμα χειρότερα, στην παρούσα συγκυρία, μάλλον η Ευρώπη εγκαταλείπεται και από την πρώην αποικία της, την Αμερική, η οποία δείχνει να έχει άλλες γεωπολιτικές προτεραιότητες. Κατά τα λοιπά, το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέδειξε ότι η ΕΕ απέχει πολύ ακόμα από το να γίνει πολιτική και στρατιωτική οντότητα και αυτό είναι καλό νέο για τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαδίμηρο Πούτιν.
Ένας πολιτικός νάνος, όση οικονομική δύναμη και αν έχει, δεν μετράει πολύ στο παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά ποια είναι τα διδάγματα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης Δεκεμβρίου 2023, το οποίο έδωσε τη δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EE) να καταλήξει σε συμφωνία σχετικά με τη βοήθεια προς την Ουκρανία: δάνειο ύψους 90 δισεκατομμυρίων ευρώ για το 2026 και το 2027 βάσει δανεισμού της EE από τις κεφαλαιαγορές. Από νομική άποψη, η λύση που υιοθετήθηκε έχει τη μορφή ενισχυμένηςσυνεργασίας, επιτρέποντας σε τρία κράτη μέλη (Τσεχία, Ουγγαρία, Σλοβακία) να μην συμμετάσχουν. Φυσικά, αυτή η συμφωνία αφήνει πολλά ερωτήματα αναπάντητα. Όπως συμβαίνει συχνά στα ευρωπαϊκά θέματα, όλοι διεκδίκησαν τη νίκη. Οι υποστηρικτές της βοήθειας προς την Ουκρανία, γιατί ήταν επείγον να αποφασιστεί η βοήθεια. Τα τρία κράτη μέλη που δεν συμμετείχαν επίσης. Ωστόσο, το σημαντικό είναι αλλού.
Το μικρό Βέλγιο και ο εθνικιστής πρωθυπουργός του, με μεγάλη μαεστρία, στη Σύνοδο πέτυχαν την απόρριψη της λύσης που προωθούσαν Γερμανία και Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως υποστηρίζει ο πρώην αξιωματούχος της Επιτροπής Μπρούνο Αλομάρ, σημαντικός σύμβουλος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων σήμερα, αν κάνουμε πίσω ένα βήμα, τα μαθήματα από το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είναι πολλαπλά και ζωτικά για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι στη συνέχεια του 21ου αιώνα.
Το πρώτο δίδαγμα, αναμφίβολα το πιο ουσιαστικό, είναι ότι στη διπλωματία, όπως και σε όλα, υπερισχύει ο ανθρώπινος παράγοντας. Η Δύση, που δεν ήθελε να δει τον πόλεμο στην Ουκρανία να έρχεται, έκανε πολύ λάθος αξιολογώντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο Τζορτζ Μπους ισχυρίστηκε το 2001 ότι «βούτηξε στα μάτια» του Ρώσου ηγέτη μέχρι που «είδε την ψυχή του». Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Αυτή τη φορά το λάθος έγινε με τον Bart de Wever. Αν τον δούμε μόνο μέσα από τις δηλώσεις με τις οποίες διακρίθηκε για χρόνια ως δήμαρχος της Αμβέρσας και ως αρχηγός του φλαμανδικού εθνικιστικού κόμματος N-VA, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν ήθελαν να δουν τι πραγματικά είναι: ένας άνθρωπος που ξέρει να ελίσσεται και που διαθέτει ισχυρή ιστορική κουλτούρα, την οποίαν και χρησιμοποιεί με μαεστρία.
Το δεύτερο δίδαγμα που πρέπει να ευχαριστήσει τους εγχώριους Γερμανοφάγους. Μπορεί η Γερμανία να έχει πλέον ασκήσει μια κυριαρχία στην EE που δεν έχει όμοιό της από το 1957, αλλά η τριάδα των ΦονντερΛάιεν, Μάνφρεντ Βέμπερ και ΦρίντριχΜερτς ηττήθηκε από το μικρό Βέλγιο. Αυτό είναι ένα γεγονός που δεν θα έχει διαφύγει της προσοχής των άλλων 25 κρατών μελών, αρχής γενομένης από τη Γαλλία, η οποία βρίσκεται σε διαμάχη με τη Γερμανία σε μια σειρά θεμάτων (πυρηνικά, FCAS, Mercosur κ.λπ.).
Το τρίτο δίδαγμα, το οποίο θα πρέπει να ξεκαθαρίσει τα πράγματα για όσους δεν γνωρίζουν τη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων: η Επιτροπή μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Η πρόεδρος της Επιτροπής δεν μπορεί να αποφασίζει. Απλώς έχει τη δυνατότητα να προτείνει. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε αυτή την περίπτωση, όταν ένα κράτος είναι σε θέση να ανακαλέσει το νόμο, η Επιτροπή καθυστερεί. Το Βέλγιο θα έχει προσφέρει μεγάλη υπηρεσία υπενθυμίζοντας αυτό το βασικό γεγονός: οι κύριοι της EE είναι τα κράτη.
Τέταρτο μάθημα: η διπλωματία, για να παραφράσουμε τον Φρανσουά Μιτεράν, είναι επάγγελμα. Γιατί η μαεστρία του ΜπαρτντεΒέβερ δεν θα ήταν αρκετή χωρίς μια απαράμιλλη κινητοποίηση της βελγικής διπλωματίας τις τελευταίες εβδομάδες. Από τον Σεπτέμβριο, οι βελγικές αρχές πραγματοποίησαν εντυπωσιακές εκστρατείες για να επικρατήσουν οι απόψεις τους.
Ο επαγγελματισμός αυτής της εκστρατείας εξέπληξε και τους πιο δύσπιστους. Αυτό είναι ένα μάθημα που πρέπει να συλλογιστούμε, ειδικά στην Ελλάδα, η οποία έχει κάποια θέματα που πρέπει να γίνουν ευρύτερα και με πειστικό τρόπο γνωστά.
Πέμπτο δίδαγμα: ο νόμος εξακολουθεί να υπάρχει στην EE. Εδώ αγγίζουμε μια από τις πιο ισχυρές αντιφάσεις των Ευρωπαίων. Πράγματι, ενώ η Αμερική φαίνεται να παραιτείται από αυτό, οι Ευρωπαίοι έχουν θέσει τον σεβασμό του κράτους δικαίου, το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 των στόχων της Συνθήκης, στην πρώτη γραμμή της δράσης τους. Ωστόσο, ο σεβασμός του κράτους δικαίου, δηλαδή της λέξης που δίνεται όπως ενσωματώνεται στη σύμβαση, είναι ακριβώς αυτό που το Βέλγιο σκόπευε να προστατεύσει όσον αφορά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Για τους Ευρωπαίους, η κατάσχεση αυτών των περιουσιακών στοιχείων ήταν ένα επιπλέον καρφί στην οικονομική αξιοπιστία τους στον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό ήταν, με την ίδια λογική, μια ισχυρή αποδυνάμωση του ευρώ. Το Βέλγιο μας υπενθύμισε το προφανές, το οποίο δεν είναι προφανές σε όλους: οι συμβάσεις και η ιδιοκτησία πρέπει να γίνονται σεβαστές. Αυτά είναι καλά νέα για το Βέλγιο. ‘Αυτά είναι ιδιαίτερα καλά νέα για το ευρώ και την EE συνολικά.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε όμως και μια παράπλευρη απώλεια. Οι ηγέτες της ΕΕ περιφρονώντας το Βέλγιο, προκάλεσαν στους Βέλγους ένα αίσθημα δυσπιστίας προς την Ευρώπη, που σήμερα αποδυναμώνει την ΕΕ στη γεωπολιτική σκακιέρα. Κρίμα.
