Ο Τζακ ΝτεΤζονέτ, ένας από τους κορυφαίους και πιο επιδραστικούς ντράμερ στην ιστορία της τζαζ, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών. Σύμφωνα με τον Guardian, εκπρόσωπος της δισκογραφικής ECM, με την οποία συνεργάστηκε σε δεκάδες δίσκους, επιβεβαίωσε τον θάνατό του, ενώ η προσωπική του βοηθός ανέφερε ότι ο μουσικός υπέκυψε σε καρδιακή ανεπάρκεια.
Ο ΝτεΤζονέτ υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμικούς καινοτόμους της τζαζ, με μια καριέρα που εκτείνεται σε πάνω από έξι δεκαετίες. Με την εκρηκτική του ενέργεια και την ασυνήθιστη μουσικότητα, γεφύρωσε τα όρια μεταξύ free jazz, fusion και rhythm & blues, συνεργαζόμενος με κορυφαία ονόματα όπως οι Μάιλς Ντέιβις, Σόνι Ρόλινς, Τσαρλς Λόιντ, Κιθ Τζάρετ, Χέρμπι Χάνκοκ.
Από το Σικάγο στη Νέα Υόρκη με 28 δολάρια
Γεννημένος το 1942 στο Σικάγο, ο ΝτεΤζονέτ ξεκίνησε να μαθαίνει πιάνο σε ηλικία έξι ετών και σύντομα στράφηκε στα τύμπανα. «Το πιάνο και τα ντραμς είναι από την ίδια οικογένεια. Το ένα τρέφει το άλλο», συνήθιζε να λέει. Αρχικά τραγουδούσε doo-wop και έπαιζε ροκ εν ρολ, αλλά η τζαζ τον κέρδισε οριστικά στα τέλη της δεκαετίας του ’50.
Με δικό του τρίο ήδη από νεαρή ηλικία, συνεργάστηκε με τον Sun Ra και τις avant-garde μορφές του Σικάγο, ενώ δεν δίστασε να πάρει για μια βραδιά τη θέση του Έλβιν Τζόουνς στο συγκρότημα του Τζον Κολτρέιν — μια εμπειρία που περιέγραφε ως «σωματική και πνευματική αποκάλυψη».
about:blank
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, με τα ντραμς του και μόλις 28 δολάρια στην τσέπη. Μέσα σε λίγο καιρό βρέθηκε να παίζει με τους Φρέντι Χάμπαρντ και Τζάκι ΜακΛιν, προτού ενταχθεί στο κουαρτέτο του Τσαρλς Λόιντ δίπλα στον Κιθ Τζάρετ – μια συνεργασία που θα κρατούσε δεκαετίες.
Η χρυσή εποχή με τον Μάιλς Ντέιβις
Το μεγάλο άλμα ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του ’60, όταν ο Μάιλς Ντέιβις τον κάλεσε να αντικαταστήσει τον Τόνι Γουίλιαμς στο συγκρότημά του. Ήταν η εποχή του Bitches Brew, του Jack Johnson και του On the Corner – η περίοδος που ο Ντέιβις άλλαξε την ιστορία της τζαζ, περνώντας οριστικά στο ηλεκτρικό και στο fusion.
«Το να παίζεις με τον Μάιλς ήταν σαν να συμμετέχεις σε μια πτήση χωρίς χάρτη», είχε πει ο ΝτεΤζονέτ. «Ξεκίναγα έναν ρυθμό, κι αν δεν έλεγε τίποτα, ήξερα πως του άρεσε. Έπειτα έδινε σήμα στους υπόλοιπους και το κομμάτι έπαιρνε φωτιά».
Μετά το Live-Evil το 1971, αποχώρησε από το συγκρότημα: «Ήθελα να παίξω πιο ελεύθερα – ο Μάιλς είχε αρχίσει να ζητά κάτι πιο συγκεκριμένο από τα ντραμς», είχε δηλώσει.
Ορχηστρική ματιά στα ντραμς
Από εκεί και πέρα, ο ΝτεΤζονέτ εξελίχθηκε σε πραγματικό αρχιτέκτονα του ήχου. Κυκλοφόρησε πάνω από 50 δίσκους ως μπάντλιντερ ή συμπαραγωγός, ενώ για την ECM υπέγραψε κλασικά άλμπουμ όπως τα Ruta and Daitya (με τον Τζάρετ), Gateway (με τους Τζον Άμπερκρομπι και Ντέιβ Χόλαντ) και New Directions.
Η προσέγγισή του στα ντραμς ήταν μοναδική: «Ακούω ορχηστρικά. Τα πιατίνια είναι για μένα ό,τι το δεξί πεντάλ στο πιάνο – δίνουν χρώμα και διάρκεια».
Διακρίσεις και προσωπική ζωή
Δύο φορές βραβευμένος με Grammy, το τελευταίο του το κέρδισε το 2022 για το άλμπουμ Skyline (μαζί με τον Ρον Κάρτερ και τον Γκονζάλο Ρουμπαλκάμπα). Το 2012 τιμήθηκε με τον τίτλο του National Endowment for the Arts Jazz Master, την ύψιστη αμερικανική διάκριση για μουσικούς τζαζ.
Ήταν παντρεμένος δύο φορές – πρώτα με τη Ντίρντρι Ντέιβενπορτ, και στη συνέχεια με τη Λύντια, την οποία γνώρισε στα παρασκήνια του Ronnie Scott’s στο Λονδίνο το 1966. Μαζί απέκτησαν δύο κόρες, τη Φάρα και τη Μίνια. Στο άλμπουμ Time & Space (2001) αφιέρωσε στη Λύντια ένα κομμάτι με το όνομά της.
Με την απώλεια του Τζακ ΝτεΤζονέτ, η τζαζ χάνει έναν από τους πιο ανοιχτόμυαλους και ποιητικούς δημιουργούς της – έναν μουσικό που έκανε τα ντραμς να «τραγουδούν».
