Του Θέμη Μπάκα
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη ιστορική καμπή. Σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, με πολέμους να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, οι προκλήσεις του αύριο δεν είναι, απλώς, τεχνικά ή οικονομικά ζητήματα. Είναι βαθιά ανθρώπινα και πολιτικά διλήμματα που αφορούν την ίδια την επιβίωση και την ποιότητα της ζωής μας, κυρίως των παιδιών μας και των επόμενων γενεών.
Η γήρανση του πληθυσμού, η υπογεννητικότητα, η κλιματική αλλαγή, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι μεταναστευτικές κρίσεις και η τεχνολογική επανάσταση, διαμορφώνουν ένα νέο, απαιτητικό, παγκόσμιο τοπίο. Ένα τοπίο που δε μπορούμε πια να παρατηρούμε παθητικά, αλλά καλούμαστε να διαχειριστούμε με σχέδιο, τόλμη, ευθύνη, και πάνω απ’ όλα με ανθρωπιά.
Γήρανση και Δημογραφικό
Η αδυσώπητη πραγματικότητα
Η δημογραφική κατάρρευση δεν είναι στατιστική. Είναι υπαρξιακό πρόβλημα για την ίδια τη χώρα. Η γήρανση, η υπογεννητικότητα, η απομάκρυνση των νέων από την ύπαιθρο και η μετανάστευση εξαντλούν την εθνική μας δυναμική. Χωρίς φροντίδα για τη νέα γενιά, χωρίς στήριξη στην οικογένεια και χωρίς ευκαιρίες στους νέους, το μέλλον ακυρώνεται.
Κλιματική κρίση και φυσικοί πόροι
Το μέλλον της ζωής σε κίνδυνο
Η χώρα μας κινδυνεύει να χάσει ό,τι πολυτιμότερο διαθέτει: τη φύση της. Νερό, τροφή, έδαφος, καθαρός αέρας, όλα γίνονται όλο και πιο σπάνια και ευάλωτα. Η αγροτική πολιτική πρέπει να προστατεύσει, όχι μόνο τα προϊόντα, αλλά τους ανθρώπους και την ίδια τη ζωή στην ύπαιθρο. Δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς σεβασμό στο περιβάλλον και διαχείριση των φυσικών πόρων.
Ένα νέο παραγωγικό μοντέλο
Για τους πολλούς, όχι για τους λίγους
Η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση είναι η οικοδόμηση ενός πραγματικού παραγωγικού μοντέλου για τη χώρα μας. Όχι μιας οικονομίας εξαρτημένης από επιδοτήσεις και ευρωπαϊκά κονδύλια, ούτε μιας αγοράς που ελέγχεται από λίγους μέσω ολιγοπωλίων και κλειστών συμφερόντων.
Χρειαζόμαστε ένα μοντέλο παραγωγικό και όχι προσχηματικά αναπτυξιακό. Ένα μοντέλο που να παράγει πραγματική αξία, θέσεις εργασίας, κοινωνικό πλούτο, το οποίο να βασίζεται στην καινοτομία, στη γνώση, στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, στον πρωτογενή τομέα, στις ενεργειακές κοινότητες, στις συνέργειες. Ένα μοντέλο που να είναι βιώσιμο κοινωνικά, ηθικά και οικονομικά.
Ένα μοντέλο συνοχής, που να δίνει ευκαιρίες στους πολλούς, όχι πλεονεκτήματα στους λίγους, που να απαντά στις ανισότητες, και όχι να τις ενισχύει, που να χτίζει αυτοπεποίθηση και όχι εξάρτηση.
Τεχνητή Νοημοσύνη
Εργαλείο ή απειλή;
Η τεχνολογική πρόοδος είναι ταχύτατη και ανεξέλεγκτη. Αν δεν την εντάξουμε σε ένα πολιτικό και ηθικό πλαίσιο, η τεχνητή νοημοσύνη, η αυτοματοποίηση και οι πλατφόρμες εργασίας θα ακυρώσουν εργασιακά δικαιώματα και θα συγκεντρώσουν την εξουσία σε λίγες εταιρείες.
Οφείλουμε να δούμε την τεχνολογία ως εργαλείο για τον άνθρωπο, όχι ως αντικατάσταση του ανθρώπου. Πρέπει να επενδύσουμε σε νέες δεξιότητες, να διασφαλίσουμε δίκαιη μετάβαση και να μοιραστούμε τα οφέλη της προόδου με τρόπο συλλογικό.
Πλούτος, ολιγοπώλια
Κοινωνική ανισότητα
Δεν μπορεί μια χώρα να προοδεύει με λίγους πανίσχυρους και πολλούς αποκλεισμένους. Η συγκέντρωση του πλούτου, η αδιαφάνεια στις αγορές, οι δομές ολιγοπωλιακού ελέγχου, υπονομεύουν κάθε έννοια δημοκρατίας, κάθε έννοια κοινωνικής δικαιοσύνης. Όταν οι αγορές γίνονται φέουδα και οι πολίτες καταναλωτές χωρίς επιλογές, τότε η δημοκρατία τραυματίζεται.
Γεωπολιτική, πόλεμοι
Μεταναστευτικές ροές
Ο 21ος αιώνας γεννήθηκε με την υπόσχεση της ειρήνης, της συνεργασίας, της ανθρώπινης προόδου. Κι όμως, αντί για πρόοδο, βιώνουμε την επιστροφή στον πιο ωμό παραλογισμό: τον πόλεμο. Έναν κόσμο που βράζει, όχι μόνο από την κλιματική κρίση, αλλά κι από την αδικία, τη φτώχεια, τον αυταρχισμό, την απώλεια της ανθρώπινης αξίας.
Ο αιώνας που ονειρευτήκαμε ως αιώνα γνώσης και ανθρωπισμού, αποδεικνύεται ένας αιώνας γεμάτος κραυγές που δεν ακούγονται, προσφυγιά που επαναλαμβάνεται, ερείπια που στοιχειώνουν τη συλλογική μας συνείδηση. Λαοί ξεριζώνονται, πολιτισμοί θρυμματίζονται, ενώ η ζωή μετριέται ξανά με αριθμούς νεκρών. Ποιος θα το πίστευε;
Ποιος θα φανταζόταν ότι την ίδια ώρα που αγγίζουμε τα άστρα με διαστημικές αποστολές και δημιουργούμε μηχανές με νοημοσύνη, θα στεκόμασταν ανήμποροι μπροστά στη βαρβαρότητα με τη σιωπή μας να γίνεται συνενοχή;
Οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές των επόμενων ετών δεν θα είναι προσωρινό φαινόμενο. Είναι η νέα γεωπολιτική κανονικότητα.
Η Ευρώπη, και ειδικά η Ελλάδα, καλούνται να απαντήσουν με ανθρωπιά, σχέδιο, αλλά και εθνική αυτοπεποίθηση. Δεν μπορούμε να επιλέγουμε ανάμεσα στον φόβο
και τον ρατσισμό. Πρέπει να επενδύσουμε σε μια πολιτική ένταξης, ασφάλειας, και διεθνούς συνεργασίας.
Η κοινωνική συνοχή είναι
προϋπόθεση δημοκρατίας
Μέσα σε αυτές τις πολυεπίπεδες κρίσεις, η κοινωνική και πολιτική συνοχή είναι το νήμα που δεν πρέπει να κοπεί. Μια κοινωνία που ενώνει, που δεν περιθωριοποιεί, που προσφέρει δυνατότητες και όχι μονοδρόμους, είναι η μόνη κοινωνία που αντέχει, που εμπνέει, που προχωρά.
Η ευθύνη μας είναι βαριά
το όραμά μας βαθύτερο
Αλλά το αύριο δεν θα έρθει μόνο του. Οφείλουμε να το διεκδικήσουμε, να το διαμορφώσουμε, να το υπερασπιστούμε. Η ευθύνη μας δεν είναι απλώς πολιτική. Είναι ηθική και ιστορική. Δεν αρκεί να διαχειριστούμε το παρόν. Πρέπει να χτίσουμε το μέλλον, με τόλμη, όραμα και ανθρωπιά.
Και σε αυτό το μέλλον, δεν περισσεύει κανείς. Με οδηγό τη δικαιοσύνη, θεμέλιο την αλληλεγγύη και φλόγα την ελπίδα, μπορούμε να διαμορφώσουμε μια κοινωνία ανθεκτική στις προκλήσεις, συμπεριληπτική στις λύσεις, και βαθιά ανθρώπινη στην ουσία της, μια κοινωνία που δεν θα αφήνει κανέναν πίσω και που θα δίνει πραγματικό νόημα στον ορισμό «ανθρώπινο μέλλον».
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
