Σε μια μεγαλοπρεπή φούσκα που επιτηδευμένα από την κυβέρνηση είναι πολύ πιθανό να σκάσει στα χέρια της επόμενης κυβέρνησης, είναι πολύ πιθανό να εξελιχθούν τα περιβόητα αντίμετρα της λιτότητας. Τα ψιλά γράμματα της συμφωνίας, σε συνδυασμό με την εμπειρία από τον τρόπο που έχει συμπεριφερθεί η ελληνική οικονομία τα χρόνια της κρίσης, δεν αποτελούν λόγους μεγάλης αισιοδοξίας για εφαρμογή αντίμετρων που θα ακυρώσουν τις επιπτώσεις της λιτότητας.
Τα αντίμετρα της λιτότητας είναι τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ και αν όλα πάνε όπως τα υπολογίζει η κυβέρνηση, θα αρχίσουν να ξεδιπλώνονται από το 2019 μαζί με τα μέτρα της λιτότητας. Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο η εφαρμογή των μέτρων και των αντίμετρων δεν ξεκινούν από το 2018 και οι δανειστές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δέχονται να εφαρμοστούν αργότερα.
Η απάντηση είναι απλή και δεν έχει να κάνει με το ότι οι δανειστές δέχονται να κάνουν τη χάρη στην κυβέρνηση να μεταφερθεί μέρος του πολιτικού κόστους στην επόμενη κυβέρνηση. Το έχει πει ξεκάθαρα σε συνεντεύξεις της η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Η ελληνική οικονομία δεν αντέχει στην παρούσα φάση άλλη λιτότητα και τα μέτρα για να επιτευχθούν υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα πρέπει να ληφθούν αργότερα, όταν θα έχει κλείσει το παραγωγικό κενό, δηλαδή όταν η ελληνική οικονομία θα έχει εδραιώσει την ανάκαμψή της. Με άλλα λόγια αν στην παρούσα φάση που η οικονομία βρίσκεται στο αρχικό στάδιο ανάκαμψης ληφθούν τα σκληρά μέτρα της συμφωνίας για τη δεύτερη αξιολόγηση, τότε η οικονομία θα στραγγαλιστεί με αποτέλεσμα να μην ανακάμψει και να μην επαληθευτούν οι προβλέψεις ανάπτυξης πάνω στις οποίες βασίζεται και η πρόβλεψη για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα.
Όμως όλα είναι προβλέψεις επί χάρτου. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που είναι πάντα φειδωλό στις προβλέψεις του υποστηρίζει ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να πετύχει πλεονάσματα για πολλά χρόνια πάνω από 1,5%. Μπορεί να πετύχει πλεονάσματα 3,5% που προβλέπεται στο πρόγραμμα μόνο με σκληρά μέτρα λιτότητας (και σίγουρα χωρίς αντίμετρα που τα ακυρώνουν) και μάλιστα για λίγα χρόνια. Τα μέτρα λιτότητας που θα φέρουν το 3,5% περιλαμβάνονται στο πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε και είναι η μείωση του αφορολόγητου και η μείωση των συντάξεων. Για να ενεργοποιηθούν τα αντίμετρα θα πρέπει το πλεόνασμα του 2019 αντί για 3,5% να φθάσει και να ξεπεράσει το 4,5%. Μάλιστα θα πρέπει αυτή η υπέρβαση να είναι μόνιμου χαρακτήρα και να την αναγνώσει ως τέτοια και το ΔΝΤ που θα δώσει και το τελικό ΟΚ για την ενεργοποίηση των αντίμετρων.
Όλα βασίζονται σε επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια, δηλαδή ρυθμό πάνω από το 2% από το 2018 και μετά. Μάλιστα, η επίτευξη αυτού του ρυθμού ανάπτυξης βασίζεται κατά κύριο λόγο στη σημαντική επιτάχυνση των ιδιωτικών επενδύσεων καθώς και στην αύξηση των εξαγωγών. Οι αβεβαιότητες για αυτές τις προβλέψεις είναι μεγάλες όπως μεγάλη καθώς η πρώτη εξαρτάται από το γενικότερο κλίμα στην οικονομία και τη βελτίωση του τραπεζικού συστήματος ενώ η δεύτερη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Από την άλλη η ελληνική οικονομία έχει δείξει μια εξαιρετική ευαισθησία στην περικοπή δαπανών, όπως αυτή της μείωσης των συντάξεων που θα πραγματοποιηθεί το 2019. Αυτή τη χρονιά που θα αφαιρεθούν από την αγορά περίπου 2 δισ. ευρώ από τη μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης προβλέπεται ρυθμός ανάπτυξης 2,6%, ο υψηλότερος των επόμενων πέντε ετών.
Ευχή όλων βέβαια είναι οι προβλέψεις αυτές να επαληθευτούν και μαζί με τα μέτρα λιτότητας να εφαρμοστούν και τα αντίμετρα. Μόνο που οι ευχές είναι ευχές και δεν πραγματοποιούνται πάντα…
