Όταν κάποιος σκέφτεται τη λέξη «αρπακτικό» της θάλασσας, αμέσως το μυαλό του θα πάει σίγουρα σε έναν καρχαρία, έτοιμο να καταβροχθίσει τη λεία του με τα κοφτερά του δόντια. Δεν είναι τυχαίο που η ταινία «Τα σαγόνια του καρχαρία» του Στίβεν Σπίλμπεργκ θεωρείται μία από τις πιο τρομακτικές του είδους της. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Marine Science, η ρύπανση των ωκεανών μπορεί να στερήσει από τους καρχαρίες το πιο απειλητικό χαρακτηριστικό τους.
Αναλυτικότερα, η μελέτη αποδεικνύει για άλλη μία φορά πως, καθώς αυξάνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ο ωκεανός απορροφά περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, μειώνοντας τα επίπεδα pH και καθιστώντας το θαλασσινό νερό πιο όξινο, μια διαδικασία που μπορεί να επηρεάσει πολλά είδη και οικοσυστήματά του.
«Δεδομένου ότι το γεγονός ότι όταν το pH των ωκεανών γίνεται πιο όξινο (διαδικασία που αναφέρεται ως όξινση), βλάπτει τις ασβεστοποιημένες δομές – όπως τα κοράλλια και τα κοχύλια -θέλαμε να διερευνήσουμε εάν τα δόντια των καρχαριών, ειδικά σε είδη που κολυμπούν με το στόμα ανοιχτό για να αερίζουν τα βράγχια τους και έχουν συνεχή έκθεση στο θαλασσινό νερό, μπορεί επίσης να είναι ευάλωτα», δήλωσε ο Μαξιμίλιαν Μπάουμ (Maximilian Baum), βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας και κύριος συγγραφέας της μελέτης, μιλώντας στο CNN.
«Το κύριο συμπέρασμά μας είναι ότι δεν κινδυνεύουν μόνο οι μικροοργανισμοί όπως τα κοράλλια ή τα μαλάκια: ακόμη και τα δόντια των κορυφαίων αρπακτικών παρουσιάζουν ορατή βλάβη σε όξινες συνθήκες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η οξίνιση των ωκεανών μπορεί να επηρεάσει τους καρχαρίες πιο άμεσα από ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως», δήλωσε ο Μπάουμ.
Αισθητή η διάβρωση στα δόντια των καρχαριών
Ο Μπάουμ και οι συνεργάτες του συνέλεξαν 600 δόντια που είχαν πέσει φυσιολογικά από 10 μαύρους καρχαρίες των υφάλων (Carcharhinus melanopterus) που φιλοξενούνται στο ενυδρείο Sea Life Oberhausen στη Γερμανία.
Σημειώνεται πως τα περισσότερα είδη καρχαριών χάνουν και αναγεννούν τα δόντια τους, αλλά ο ρυθμός αντικατάστασης ποικίλλει από λίγες ημέρες έως αρκετές εβδομάδες, ανάλογα με το είδος.
Οι ερευνητές επέλεξαν, λοιπόν, 16 δόντια χωρίς ζημιά και 36 δόντια με περιορισμένη ζημιά και τα τοποθέτησαν σε δύο ξεχωριστές δεξαμενές νερού 20 λίτρων για οκτώ εβδομάδες με διαφορετικά επίπεδα pH.
Το αλμυρό νερό στη δεξαμενή ελέγχου είχε επίπεδο pH 8,2, κοντά στον τρέχοντα μέσο όρο των ωκεανών, ενώ η άλλη δεξαμενή περιείχε πιο όξινο νερό, με επίπεδο pH 7,3, το προβλεπόμενο pH του θαλασσινού νερού το έτος 2300, σύμφωνα με μια μελέτη του 2003 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.
Σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας, από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης πριν από δύο αιώνες, το pH των επιφανειακών υδάτων των ωκεανών (το ανώτερο στρώμα νερού στον ωκεανό) έχει μειωθεί κατά 0,1 μονάδες pH, που αντιπροσωπεύει αύξηση της οξύτητας κατά περίπου 30%.
Σε σύγκριση με τα δόντια που επωάστηκαν σε pH 8,2, τα δόντια που εκτέθηκαν σε πιο όξινο νερό παρουσίασαν «ορατή βλάβη στην επιφάνεια, όπως ρωγμές και τρύπες, αυξημένη διάβρωση της ρίζας και δομική υποβάθμιση», δήλωσε σε ανακοίνωσή του ο Σεμπάστιαν Φράουν (Sebastian Fraune), κύριος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine και επικεφαλής του Ινστιτούτου Ζωολογίας και Οργανισμικών Αλληλεπιδράσεων του πανεπιστημίου.
Πώς θα αλλάξει αυτό τον τρόπο που οι καρχαρίες κυνηγούν την τροφή τους
Αυτή η διάβρωση που έχουν υποστεί τα δόντια των καρχαριών, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι καρχαρίες βρίσκουν και αφομοιώνουν την τροφή τους.
«Πολλά είδη καρχαριών χρησιμοποιούν πολλές σειρές δοντιών ταυτόχρονα, και τα μεμονωμένα δόντια μπορούν να παραμείνουν σε χρήση για εβδομάδες ή ακόμα και μήνες, οπότε η συσσωρευμένη βλάβη μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της διατροφής τους και να αυξήσει τις ενεργειακές απαιτήσεις, ειδικά σε είδη με πιο αργούς κύκλους αντικατάστασης και πολλές σειρές δοντιών που χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα», εξήγησε ο Baum.
Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι η μελέτη διεξήχθη με ορισμένους περιορισμούς – όπως ότι επικεντρώθηκε στα δόντια που έπεσαν από καρχαρίες σε ενυδρείο και όχι ζωντανών που ζουν στη θάλασσα ή ότι οι επιστήμονες υιοθέτησαν ένα «ακραίο» σενάριο οξίνισης των ωκεανών, το οποίο υποθέτει ότι τα αέρια του θερμοκηπίου θα εκπέμπονται (με τον τρέχοντα ρυθμό) μέχρι το έτος 2300.
«Η μελέτη μας επικεντρώθηκε στα δόντια που αποβάλλονται φυσιολογικά, επειδή επί του παρόντος υπάρχουν πολύ λίγα δεδομένα για αυτό το θέμα. Απομονώνοντας τις χημικές επιδράσεις του οξινισμένου θαλασσινού νερού στην ίδια την ορυκτοποιημένη δομή, θέλουμε να παρέχουμε μια βάση για την κατανόηση της ευπάθειας των δοντιών των καρχαριών», δήλωσε ο Μπάουμ, τονίζοντας, επίσης ότι η προσέγγισή τους «συμπληρώνει προηγούμενες μελέτες σε ζωντανά ζώα και βοηθά να επισημανθεί η πιθανή βλάβη σε εκτεθειμένους σκληρούς ιστούς όπως τα δόντια».
Τα δόντια των καρχαριών είναι καθοριστικά για την οικολογική τους επιτυχία και, ως κορυφαία αρπακτικά, οι καρχαρίες είναι σημαντικοί για τη συνολική υγεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, δήλωσε ο Μπάουμ.
«Εάν οι καρχαρίες και η ανθεκτικότητά τους αποδυναμωθούν από την οξίνιση των ωκεανών σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες πίεσης, όπως η υπεραλίευση και η ρύπανση από πλαστικά, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές και ντόμινο επιπτώσεις σε πολλά θαλάσσια οικοσυστήματα».
protothema
