Του Θέμη Μπάκα
Οι πρόσφατες πυρκαγιές στην Αχαΐα άφησαν πίσω τους καμένα τοπία, χαμένες περιουσίες και βαθιά ανασφάλεια για το μέλλον. Στην πρώτη γραμμή, πυροσβέστες, εθελοντές, Πολιτική Προστασία και Αστυνομία έδειξαν αφοσίωση και επαγγελματισμό. Τα ερωτήματα που προκύπτουν δεν στοχεύουν σε μια στείρα αντιπαράθεση, αλλά στην ουσία: πρόληψη, ετοιμότητα και συντονισμό. Πρόκειται για στοιχεία που, όταν λείπουν, κάνουν την καταστροφή αναπόφευκτη.
Η φετινή τραγωδία δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο των φλογών, αλλά και της διαρκούς προτεραιότητας της κυβέρνησης στην επικοινωνιακή της εικόνα, ακόμη και για ζητήματα που αφορούν άμεσα την ασφάλεια και τις ζωές των πολιτών. Η προβολή επικοινωνιακών επιτευγμάτων φαίνεται να υπερβαίνει την ουσιαστική επένδυση στην πρόληψη και την προστασία των πολιτών.
Παρά τις εξαγγελίες του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, η επικοινωνία έλαμψε, η πρόληψη όμως απουσίαζε, αφήνοντας την Αχαΐα εκτεθειμένη στην πύρινη λαίλαπα που θα μπορούσε να είχε τουλάχιστον περιοριστεί.
Η δημόσια συζήτηση είναι απαραίτητη, διότι πρέπει να εξεταστούν η διαλειτουργικότητα συστημάτων, η συντήρηση υποδομών, η εκπαίδευση προσωπικού, η χρήση τεχνολογίας για έγκαιρη ανίχνευση και ο συντονισμός με κρίσιμες υπηρεσίες. Η φετινή εμπειρία πρέπει να γίνει μια αφετηρία λήψης αποφάσεων που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της Αχαΐας και των ανθρώπων της, όχι απλώς ένα τραύμα που θα ξεχαστεί.
Στη συνέχεια παραθέτω τα εύλογα ερωτήματα που εγείρονται σε κάθε Αχαιό που βίωσε τον εφιάλτη των πυρκαγιών, σε κάθε πολίτη που είδε να καταστρέφεται η γη, η περιουσία και η αίσθηση της ασφάλειάς του, μακριά από πολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες
GIS και Διαλειτουργικότητα
- Υπάρχει σύνδεση του GIS για την διαχείριση κρίσεων σε ενιαίο επιχειρησιακό, διαλειτουργικό σύστημα real-time με Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, Αστυνομία και Περιφέρεια; Αν όχι, πότε αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαλειτουργικότητα;
- Ποιοι είναι οι λόγοι που η ολοκλήρωση καθυστερεί μέχρι σήμερα;
Καθαρισμός και οριοθέτησηπεριοχών υψηλού κινδύνου
- Είχαν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες καθαρισμού των οικοπέδων και δημοσίων εκτάσεων από εύφλεκτα υλικά και βλάστηση;
- Υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις που επιβεβαιώνουν την ολοκλήρωση της οριοθέτησης και του καθαρισμού όλων των περιοχών πολύ υψηλού κινδύνου;
- Ποιος φέρει την ευθύνη για την αποψίλωση και απομάκρυνση εύφλεκτης ύλης σε δημόσιες και ιδιωτικές εκτάσεις υψηλού κινδύνου;
- Ποια ήταν η ημερομηνία έναρξης των πρώτων εργολαβικών καθαρισμών δασικών και περιαστικών ζωνών;
Αντιπυρικές Ζώνες και υποδομές
- Οι αντιπυρικές ζώνες συντηρούνται σύμφωνα με τα σχέδια δράσης και τους δασικούς χάρτες;
- Ποιος ελέγχει την τήρηση των ζωνών γύρω από κρίσιμες υποδομές, οικισμούς και τη βιομηχανική περιοχή;
Υποδομές ύδρευσης, πρόσβασηςκαι κρίσιμες υπηρεσίες
- Υπήρχαν και λειτουργούσαν οι πυροσβεστικοί κρουνοί, δεξαμενές ή υδατοδεξαμενές στις περιοχές υψηλού κινδύνου;
- Υπήρχε επιχειρησιακό σχέδιο πρόσβασης για υδροφόρες και πυροσβεστικά μέσα σε δύσβατες περιοχές (ορεινές, δασικές); Η πρόσβαση κατέστη δυνατή;
- Ελέγχθηκαν εγκαίρως οι υδροσταθμοί και οι άλλες κρίσιμες υποδομές ύδρευσης;
- Υπήρξε συντονισμός με ΔΕΔΔΗΕ και ΕΥΔΑΠ/ΔΕΥΑΠ, ώστε να μην διακοπεί η παροχή υπηρεσιών ρεύματος και νερού κατά τη διάρκεια της κρίσης;
- Υπήρξαν διακοπές που εμπόδισαν την αποτελεσματική κατάσβεση;
Τεχνολογία και Παρακολούθηση
- Πόσοι αισθητήρες και θερμικές κάμερες είναι εν ενεργεία στην Αχαΐα;
- Υπάρχει σχέδιο εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης (AI) στη χαρτογράφηση κινδύνου πυρκαγιάς; Αν ναι, γιατί η εφαρμογή σε τοπικό επίπεδο παραμένει περιορισμένη;
- Έγιναν εναέριες επιτηρήσεις ή λειτούργησαν παρατηρητήρια πριν τις πυρκαγιές;
Στελέχωση και εκπαίδευση
Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα, το 2024, το τοπικό επίπεδο διαχείρισης πυρκαγιών παρουσιάζει κρίσιμες αδυναμίες, κυρίως λόγω της έλλειψης εξειδικευμένου και μόνιμου προσωπικού. Η έκθεση τονίζει ότι η ενίσχυση της τοπικής γνώσης και η στελέχωση με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό είναι απαραίτητες για την αποτελεσματική διαχείριση των πυρκαγιών.
- Υπάρχει σχέδιο επανασύστασης ειδικών μονάδων δασοπυρόσβεσης στην Αχαΐα; Αν ναι, ποια είναι η χρονική υλοποίησή του και τα μέσα που προβλέπει;
- Ποιο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης και η εμπειρία των εποχικών πυροσβεστών που επιχειρούν σε κρίσιμες επιχειρήσεις;
- Υπάρχει μόνιμη στελέχωση με γνώστες του τοπίου στις μονάδες δασοπυρόσβεσης;
- Υπάρχουν προγράμματα πρόσληψης τοπικού προσωπικού με εξειδίκευση στην πρόληψη και κατάσβεση πυρκαγιών;
- Ποια είναι η αναλογία εκπαιδευμένων πυροσβεστών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο δάσους στην Αχαΐα;
- Πόσες ειδικές δασικές μονάδες (ΕΜΟΔΕ) επιχειρούσαν φέτος και με τι εξοπλισμό;
Πρόληψη, συντονισμός και διαθεσιμότηταπόρων στην αντιπυρική προστασία
- Συμβολή της Πολιτικής Προστασίας: Ποια ήταν η συμβολή της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στον συνολικό συντονισμό των επιχειρήσεων;
- Μήνυμα Εκκένωσης 112: Όταν αποστέλλεται μήνυμα εκκένωσης, μέσω του 112, η πολιτεία διαθέτει τα αναγκαία μέσα και προσωπικό για την προστασία των πολιτών και της περιουσίας τους; Ή μήπως η διαδικασία λειτουργεί κυρίως ως μέτρο αποτροπής απωλειών σε ανθρώπινες ζωές, μεταφέροντας παράλληλα την ευθύνη στους ίδιους τους πολίτες, όπως έχει συνηθιστεί τα τελευταία χρόνια;
- Στρατηγική πρόληψης και ανθεκτικότητας: Ποια είναι η στρατηγική της κυβέρνησης για την πρόληψη και την κλιματική ανθεκτικότητα σε περιοχές που πλήττονται επανειλημμένα;
- Έγκαιρη πρόληψη: Πότε ακριβώς υλοποιήθηκαν τα πρώτα μέτρα πρόληψης για το φετινό καλοκαίρι; Υπήρξαν καθυστερήσεις στην έγκαιρη προληπτική προετοιμασία, λόγω γραφειοκρατίας ή χρηματοδότησης;
- Χρηματοδότηση μέτρων: Χρησιμοποιήθηκαν πλήρως και έγκαιρα τα διαθέσιμα κονδύλια για αντιπυρική προστασία από τους αρμόδιους φορείς;
- Διαθεσιμότητα δυνάμεων: Υπήρξε επαρκής αεροπορική και επίγεια δύναμη διαθέσιμη και σε ετοιμότητα για την περιοχή της Αχαΐας; Ποιο ήταν το πραγματικό ποσοστό διαθεσιμότητας των εναέριων μέσων κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών;
- Λειτουργία εναέριων μέσων: Υπήρξαν καθυστερήσεις σε εναέριες αποστολές;
Δημόσια Υγεία
Μετά από τις δασικές πυρκαγιές στην Αχαΐα, τα επίπεδα καρκινογόνων ουσιών στα αιωρούμενα σωματίδια καταγράφηκαν έως και τρεις φορές πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Σύμφωνα με τον Δημοσθένη Σαρηγιάννη, πρόεδρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και καθηγητή στο ΑΠΘ, οι συγκεντρώσεις ξεπέρασαν τα 150 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.
- Κρίσιμο ερώτημα: Υπήρξε και τηρήθηκε πρωτόκολλο άμεσης ενημέρωσης και λήψης μέτρων προστασίας των πολιτών;
Σχέδιο Εκκένωσης και Προστασίας Ζώων
- Ολοκληρωμένο σχέδιο εκκένωσης ζώων:Υπάρχει σχέδιο για κτηνοτροφικά, κατοικίδια και άγρια ζώα που προβλέπει ομάδες άμεσης επέμβασης και ασφαλείς χώρους μεταφοράς; Αν ναι, σε ποιο βαθμό εφαρμόζεται στην πράξη;
- Μείωση άγριας πανίδας: Μετά από τις πυρκαγιές, παρατηρείται σημαντική μείωση των άγριων ζώων και τοπική απειλή εξαφάνισης ορισμένων ειδών. Υπάρχει πρόγραμμα μέριμνας και αποκατάστασης της βιοποικιλότητας;
- Ρόλος πολιτείας και θεσμικά πλαίσια προστασίας:
Πέρα από τις αξιέπαινες προσπάθειες φιλοζωικών οργανώσεων και εθελοντών, σε ποιο βαθμό η πολιτεία έχει θεσμοθετήσει και εφαρμόσει μέτρα όπως η υποχρεωτική καταγραφή εκτροφών και τα επικαιροποιημένα σχέδια εκκένωσης καταφυγίων; - Μέτρα εντοπισμού, περίθαλψης και επανένταξης ζώων: Ποια βήματα έχουν ληφθεί για την ανεύρεση, περίθαλψη και επανένταξη ζώων που χάνονται ή εγκλωβίζονται σε καμένες περιοχές;
- Νομοθετική κάλυψη άγριας πανίδας και οικοσυστημάτων: Οι υπάρχουσες ρυθμίσεις διασφαλίζουν επαρκώς την προστασία της άγριας πανίδας και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων μετά από πυρκαγιές;
Τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν μετά από τις πυρκαγιές αγγίζουν κάθε πτυχή της πρόληψης, του συντονισμού και της προστασίας των πολιτών, της άγριας ζωής και των ζώων συντροφιάς.
Η απάντηση σε αυτά δεν αφορά μόνο την αποκατάσταση ευθυνών, αλλά κυρίως τη διασφάλιση ότι στο μέλλον οι πυρκαγιές δεν θα αφήνουν πίσω τους καμένα όνειρα, κατεστραμμένες περιουσίες, απώλεια βιοποικιλότητας και αίσθημα ανασφάλειας για ανθρώπους και ζώα.
Η Αχαΐα δικαιούται απαντήσεις.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας καταθέτει αυτά τα εύλογα ερωτήματα ως Αχαιός πολίτης
