Την ανάγκη να υπάρξει περισσότερη πολιτική συναίνεση στην Ελλάδα, ώστε να γίνουν μεγάλες αλλαγές στην ελληνική οικονομία, υπογράμμισε ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας την Τρίτη στην εκδήλωση με τίτλο «Thessaloniki 2030», που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η Grant Thornton, υπό την αιγίδα των συνδέσμων Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) και Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ).
«Xρειαζόμαστε πολιτική συναίνεση για να μπορέσουμε να κάνουμε μεγάλες αλλαγές. Τις κάνουμε, προοδεύουμε, αλλά νομίζω πως πρέπει να συντονίσουμε περισσότερο τις προσπάθειές μας» είπε ο κ. Στουρνάρας και πρόσθεσε ότι μέσα στο δύσκολο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να επιδεικνύει ισχυρή ανθεκτικότητα, να καταγράφει θετικές επιδόσεις και να «ξεχωρίζει θετικά στην Ευρώπη».
Οπως είπε, η ανάπτυξη -που το 2024 διαμορφώθηκε στο 2,3%, ποσοστό αισθητά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο- προβλέπεται να συνεχιστεί το 2025, με κινητήριες δυνάμεις την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις.
«Οι επενδύσεις αυξάνονται σταθερά και συμβάλλουν ουσιαστικά στην οικονομική ανάκαμψη. Η συμβολή τους στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης υπερβαίνει κατά πολύ το μέσο όρο της ευρωζώνης. Παραμένει όμως σημαντικό το επενδυτικό κενό στην Ελλάδα σε σχέση με την ευρωζώνη, αφού, παρά την έντονη αύξησή τους, οι επενδύσεις στην Ελλάδα το 2025 αναμένεται να ανέλθουν κοντά στο 16% του ΑΕΠ έναντι περίπου 21% στην ευρωζώνη» είπε.
Πρόσθεσε ότι η παρούσα συγκυρία χαρακτηρίζεται μεν από αυξημένες γεωοικονομικές προκλήσεις, αλλά και από σημαντικά περιθώρια μετασχηματισμού: «Η ικανότητά μας να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητα της οικονομίας, να επιταχύνουμε την προσέλκυση επενδύσεων και να διαμορφώσουμε πιο βιώσιμο και παραγωγικό αναπτυξιακό υπόδειγμα θα καθορίσει τη θέση της χώρας – και ιδιαίτερα της Βόρειας Ελλάδας – στον ευρωπαϊκό και διεθνή οικονομικό χάρτη την επόμενη δεκαετία» υπογράμμισε, ενώ αναφέρθηκε ακόμα στην ενίσχυση των παραγωγικών επενδύσεων, στην αύξηση της τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων το 2024 και στις αρχές του 2025 και στο γεγονός ότι «τα φορολογικά έσοδα αυξάνονται με μόνιμο τρόπο».
«Αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ είναι παράλογο»
Αναφερόμενος στην επιβολή ιστορικά υψηλών αμερικανικών δασμών σε στρατηγικούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, εξέφρασε την πεποίθηση ότι «αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ είναι παράλογο, θα πληγούν οι ίδιες πρωτίστως». Πρόσθεσε ότι αν και η προσωρινή αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας κινείται σε θετική κατεύθυνση, «οι κίνδυνοι ενός παρατεταμένου εμπορικού πολέμου διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα, δυσχεραίνοντας τον σχεδιασμό οικονομικής πολιτικής σε παγκόσμια κλίμακα».
Η ευρωπαϊκή οικονομία, εκτίμησε, επιδεικνύει σχετική ανθεκτικότητα, ωστόσο η ανάπτυξη παραμένει υποτονική και οι προοπτικές υπόκεινται σε καθοδικούς κινδύνους, οι οποίοι είναι πολλαπλοί και σύνθετοι.
Η κρίσιμη ευκαιρία για την Ευρώπη και το ευρώ
Ο κ.Στουρνάρας διαβλέπει ωστόσο και μια κρίσιμη ευκαιρία για την Ευρώπη, η οποία έγκειται «στη δυνατότητά της να αναδειχθεί σε ένα σταθερό και ασφαλές επενδυτικό καταφύγιο, με ενίσχυση του ρόλου του ευρώ ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος».
Η αυξημένη ζήτηση ευρωπαϊκών αξιογράφων, εξήγησε, μπορεί να ενισχύσει τη ρευστότητα και τις δυνατότητες χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής οικονομίας, στηρίζοντας τις παραγωγικές επενδύσεις και τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα.
«Για τη στρατηγική αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας όμως, απαιτείται η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και η βάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, η δημιουργία μιας πλήρως λειτουργικής Ένωσης Κεφαλαιαγορών, η άρση όλων των σημαντικών εμποδίων που απομένουν στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και η αύξηση των επενδύσεων σε τεχνολογία, άμυνα και πράσινη ανάπτυξη αποτελούν κρίσιμες προτεραιότητες. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι απαραίτητες για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα και να ενδυναμωθεί η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης» τόνισε.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Βόρειας Ελλάδας
Ο κ. Στουρνάρας χαρακτήρισε ακόμα τη Βόρεια Ελλάδα ως κρίσιμο πυλώνα της εθνικής οικονομίας, που συνεισφέρει πάνω από το 1/5 του ΑΕΠ της χώρας, ενώ έκανε ιδιαίτερη μνεία στη γεωγραφική θέση της: «Η εγγύτητα με τις ανατολικές αγορές, οι εμπορικές ροές προς τα Δυτικά Βαλκάνια και οι υφιστάμενες υποδομές καθιστούν τη Βόρεια Ελλάδα πύλη εισόδου και διαμετακόμισης, με δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης σε logistics, ενέργεια και μεταποίηση» υπογράμμισε.
Η Βόρεια Ελλάδα, συμπλήρωσε, παρουσιάζει σημαντική επιχειρηματική κινητικότητα, με υψηλή συγκέντρωση νέων επιχειρήσεων: την περίοδο 2021-2024, το 24,5% των νέων επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν στη χώρα εδρεύει στη Βόρεια Ελλάδα – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά την Αττική (38,9%). Στον τομέα της μεταποίησης, η περιοχή συγκεντρώνει το 26,3% των νέων επιχειρήσεων (έναντι 40,2% στην Αττική).
Ο «βραχνάς» της χαμηλής ανταγωνιστικότητας και οι ενδείξεις θετικής δυναμικής
Κατά τον κ. Στουρνάρα, η βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών περιφερειών σχετίζεται με τη χαμηλή ανταγωνιστικότητά τους: σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας (2022), μόνο η Αττική κατατάσσεται σε σχετικά υψηλές θέσεις, ενώ οι υπόλοιπες 12 περιφέρειες εμφανίζουν χαμηλές επιδόσεις.
Ως αποτέλεσμα, όπως επισημαίνει πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ (2024), η Περιφέρεια Αττικής συνεισφέρει σχεδόν το 50% του ΑΕΠ της Ελλάδας, απορροφά πάνω από το 1/3 των συνολικών εγχώριων επενδύσεων, πραγματοποιεί πάνω από το μισό των συνολικών εγχώριων εξαγωγών και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μερίδιο της απασχόλησης.
Η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αν και είναι η δεύτερη σε πληθυσμό περιφέρεια της χώρας, ακολουθεί με μεγάλη διαφορά. «Παρόλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις θετικής δυναμικής: από το 2019 έως το 2022, εννέα από τις 13 περιφέρειες της χώρας – κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα – παρουσίασαν βελτίωση στον δείκτη ανταγωνιστικότητας, γεγονός που δείχνει ότι, υπό κατάλληλες συνθήκες, μπορούν να επιταχύνουν τη σύγκλιση και να ενισχύσουν την επενδυτική τους ελκυστικότητα» σημείωσε.
Σημαντικές οι προκλήσεις σε όρους κοινωνικής συνοχής
Ο κ.Στουρνάρας πρόσθεσε ότι, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις σε όρους κοινωνικής συνοχής. Ειδικότερα, η Δυτική Μακεδονία και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη εμφανίζουν από τα υψηλότερα ποσοστά πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στη χώρα, καταδεικνύοντας τη διαχρονική επιμονή έντονων κοινωνικών ανισοτήτων και την ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής σε περιφερειακό επίπεδο.
Επιπλέον, παρά την αξιόλογη υποχώρηση της ανεργίας σε εθνικό επίπεδο, οι περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας εξακολουθούν να καταγράφουν υψηλά ποσοστά ανεργίας. Το 2024, και οι τέσσερις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας συγκαταλέγονται στην πρώτη πεντάδα με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας πανελλαδικά, υπερβαίνοντας τον εθνικό μέσο όρο.
Η διαρθρωτική αδυναμία της αυτοαπασχόλησης στη Βόρεια Ελλάδα
Στο μεταξύ, τα υψηλά ποσοστά της αυτοαπασχόλησης στις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας συνιστούν, κατά τον κ. Στουρνάρα, διαρθρωτική αδυναμία που επιβαρύνει τη λειτουργία της αγοράς εργασίας. «Το ποσοστό αυτοαπασχόλησης στις εν λόγω περιφέρειες είναι σταθερά υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο (27,5% το 2023), με τη Δυτική Μακεδονία να καταγράφει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στη χώρα (38,2%). Η υπερβολική συγκέντρωση σε ατομικές ή πολύ μικρές επιχειρηματικές μονάδες περιορίζει τη δυνατότητα δημιουργίας σταθερών θέσεων εργασίας, αποθαρρύνει τις επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο και εντείνει τις δυσκολίες προσέλκυσης και συγκράτησης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αυτό με τη σειρά του δυσχεραίνει τη βιώσιμη αξιοποίηση της τοπικής παραγωγικής βάσης και την ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας» τόνισε, ενώ αναφέρθηκε και στο πρόβλημα της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, που επηρεάζει όλες τις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας, με τη Δυτική Μακεδονία να πλήττεται ιδιαίτερα έντονα.
Περί τεχνολογικής απασχόλησης
Ο κ. Στουρνάρας επισήμανε ακόμα ότι «η μετάβαση προς ένα υπόδειγμα υψηλής έντασης γνώσης και τεχνολογίας παραμένει ατελής, ιδιαίτερα σε περιφέρειες όπως η Δυτική Μακεδονία, όπου καταγράφονται χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες τεχνολογικής απασχόλησης. Αντιθέτως, στην Κεντρική Μακεδονία η απασχόληση σε τομείς υψηλής τεχνολογίας ανήλθε σε 2,6% το 2024 – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στη χώρα μετά την Αττική (5,8%). Αξιοσημείωτη είναι και η σχετική πρόοδος στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε σε 1,6% από 0,9% το 2023» είπε.
